Ακόμα μία Διεθνής Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη ολοκληρώθηκε. Παρά τις παλινωδίες και τις δυσκολίες, αισίως έκλεισαν 15 έτη. Και φέτος, μετά από αρκετό καιρό, ο γράφων έχει την αίσθηση μιας σημαντικής αύξησης της κίνησης του κοινού (οι εκδότες θα μας πουν τα δικά τους συμπεράσματα για την κίνηση βιβλίου, μολονότι ακόμα απέχουμε πολύ από κάποιο ικανοποιητικό επίπεδο, όπως θα δούμε).

Οι φετινές ενδιαφέρουσες οργανωτικές επιλογές σαφώς συνέβαλαν στην αύξηση της κίνησης. Η μεταφορά της παιδικής γωνιάς σε νέο χώρο, επεκτείνοντας την έκθεση σε τρία περίπτερα, σε έκταση ικανή για τις παιδικές δράσεις χωρίς να ενοχλεί ή να ενοχλείται τους γύρω χώρους, επέτρεψε και το άπλωμα του χώρου των άλλων βιβλίων και την ανάπτυξη κι άλλων αιθουσών συζητήσεων και προβληματισμού ή παρουσιάσεων.

Έτσι βέβαια ενοποιήθηκαν οι χώροι και πλέον ήταν πιο εύκολη η κίνηση. Άλλωστε, για χρόνια ο Εξώστης λειτουργούσε ως χώρος παρουσιάσεων και συζητήσεων, κάτι που τον απομόνωνε από τον άλλο χώρο (παλαιότερα εκεί παρουσιάστηκαν και νέοι λογοτέχνες και συζητήσεις ανοιχτής τράπεζας, περιθωριοποιώντας στην ουσία τις δράσεις).

Στα πολύ θετικά οι εκθέσεις φωτογραφίας και οι εικαστικές παρεμβάσεις. Μολονότι τα είχαμε και παλαιότερα, τούτη τη φορά ήταν αρτιότερα οργανωμένα και σαφώς περισσότερα. Σημαντικό, εξάλλου, είναι το ότι στον χώρο της ΔΕΘ συνυπήρχαν κι άλλες εκθέσεις (ιδιαίτερα οι Κρήτες) που έφερναν στον ευρύτερο χώρο επισκέπτες οι περισσότεροι εκ των οποίων επισκέπτονταν και την Έκθεση Βιβλίου.

Βέβαια, η Διεθνής Έκθεση έχει αλλάξει χαρακτήρα από τον αρχικό του. Ούτε συμφωνίες κλείνονται μεταξύ εκδοτών και βιβλιοπωλών ούτε με ξένους συνδέσμους εκδοτικούς κλείνονται συναντήσεις. Έτσι, κινούμαστε εδώ και λίγα χρόνια μεταξύ πολλών παρουσιάσεων, λίγων συζητήσεων, και εμπορικής διακίνησης.

Μοναδικό χαρακτηριστικό τούτης της Έκθεσης (που κάθε χρόνο επιβεβαιώνεται) είναι ότι παρά την τηλεοπτική κάλυψη από την ΕΡΤ3 και τοπικά ραδιόφωνα, ελάχιστες εφημερίδες (και κανένα κανάλι) κάλυψαν την ΔΕΘ-Β. Γίνεται φανερό πια ότι χωρίς μία σαφή πολιτική προώθησης του βιβλίου, οι μικρές οργανωτικές δράσεις δεν φέρνουν επιθυμητά αποτελέσματα. Και αφού τα μίντια δε θέλουν να συμβάλουν οικειοθελώς ίσως είναι αναγκαίο να εξεταστεί η λογική δωρεάν διαφημιστικών μηνυμάτων -κατά το πρότυπο των κοινωνικών μηνυμάτων- για δράσεις που αφορούν το βιβλίο (όχι την εμπορική του διακίνηση).

Παρά την αύξηση των επισκεπτών το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού όχι απλά δεν ήρθε, αλλά δεν το ήξερε καν. Και σε τούτο θεωρούμε ότι μια σειρά παρεμβάσεων τις δύο τελευταίες μέρες, έξω από τον χώρο της Έκθεσης, θα έχουν θετικό αποτέλεσμα. Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού μαζί με την Helexpo και τους εκδότες μπορούν να διοργανώσουν δράσεις σε πλατείες, δρομους και γειτονιές όλης της πόλης (όχι μόνο του κέντρου). Οι δράσεις αυτές και θα λειτουργήσουν διαφημιστικά για την έκθεση και θα φέρουν σε επαφή καλλιτέχνες και βιβλίο με τον κόσμο λειτουργώντας στην τελική προσθετικά υπέρ του βιβλίου και την διάδρασης τέχνης και κοινού (βλ. και το παλαιότερο άρθρο μας …)

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να αυξάνονται θεαματικά οι παρουσιάσεις βιβλίων σε μία άνευ άλλου αυτοαναφορικότητα. Μοιάζει σαν να γίνονται όλα για μια σειρά βιβλίων, απουσιάζοντας μία συνολική αντίληψη για το ίδιο το βιβλίο. Αν ξεφύγουμε από την αυτοαναφορικότητα, θα δούμε υπάρχει και κόσμος που δεν κινείται μόνο γύρω από εμάς.

Ίσως είναι πια καιρός να κοπούν ή να ελαχιστοποιηθούν οι παρουσιάσεις και να δοθεί έμφαση σε μία λογική συζητήσεων/ανταλλαγής απόψεων για το βιβλίο και τις τέχνες. Άλλωστε, μέχρι σήμερα κανείς δεν φαίνεται να δίνει τον λόγο στο κοινό. Σε πόσες εκδηλώσεις συμμετείχαν αναγνώστες στις συζητήσεις; Σε πόσες δράσεις έγινε αληθινή κουβέντα για ένα βιβλίο ή για το βιβλίο γενικά (χωρίς να εξαιρείται ο γράφων ως συμμετέχων); Σε πόσες εκδηλώσεις κερδισμένο βγήκε το κοινό κι όχι ο δικός μας εγωισμός (διά των παρουσιάσεων);

Επιλογικά, και μολονότι κάποιοι στη ΔΕΘ δεν ήθελαν να μιλήσουμε για Ενιαία Τιμή και για ΦΠΑ στην προετοιμασία του βιβλίου, μήπως είναι καιρός να το δούμε σωστά; Ο δε υπογράφων έχει από καιρό προτείνει την ανάγκη υλοποίησης μέσω ΕΣΠΑ ενός προγράμματος επιχορήγησης για αγορά για αγορά βιβλίου και εισιτήρια σε χαμηλόμισθους κι ανέργους και μία γενναία υποστήριξη των φοιτητών (μία πχ προπληρωμένη κάρτα πολιτισμού κατά το πρότυπο του ΚΕΑ).