Πίσω από το blame game που έχει κυριαρχήσει στην Κύπρο με αφορμή την αποκάλυψη του κοινού μυστικού των παράτυπων πολιτογραφήσεων, το βασικό συμπέρασμα είναι το εξής: Όλα δείχνουν ότι οι βασικές πολιτικές δυνάμεις της Κύπρου έχουν επιλέξει την πιο ελώδη οδό προς τις βουλευτικές εκλογές του 2021 που δεν είναι άλλη από αυτή της σκανδαλολογίας. Βεβαίως, η ευθύνη του νυν Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, είναι πολυεπίπεδη καθώς εμπλέκεται σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόσο υπό την τωρινή όσο και υπό την προηγούμενη ιδιότητά του ως επικεφαλής δικηγορικού γραφείου που φέρεται να ανέλαβε πάμπολλες πολιτογραφήσεις υποδίκων, καταζητούμενων και υπόπτων για εγκληματικές ενέργειες καθώς και «πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων [1]. Όλοι οι αντιπερισπασμοί που επιδιώκει αυτός και το κόμμα του δεν μπορούν να θολώσουν το προφανές της διαπλοκής και της διαφθοράς του συστήματος αδιαφανών δοσοληψιών που έχει προσεκτικά δομήσει όλα αυτά τα χρόνια.

Ωστόσο, η σκανδαλολογία, για να φουντώσει και να διατηρηθεί ως τρόπος πολιτικής πράξης, απαιτεί τουλάχιστον δύο. Η κυβέρνηση του αποβιώσαντος Προέδρου Χριστόφια φέρει επίσης εμφανείς κηλίδες, όπως αυτές αποκαλύφθηκαν από το πρόσφατο έγγραφο που διέρρευσε. Όμως, θα περίμενε κανείς από το ΑΚΕΛ να απαιτήσει πρώτο και απερίφραστα την αδιάβλητη και οριζόντια διερεύνηση όλων των υποθέσεων. Να μην κρύβεται πίσω από απόπειρες επικοινωνιακής αντεπίθεσης αλλά να τολμήσει να μπει στην ουσία έστω και αν – ή ακριβώς γιατί-  τα όσα καταλογίζονται στον Χριστόφια είναι παρωνυχίδα σε σχέση με το όργιο παράνομων, παράτυπων και καταχρηστικών πολιτογραφήσεων επί Αναστασιάδη. Αν το κάνει, οι πολίτες θα του πιστώσουν πολιτικό θάρρος και πολιτικό κεφάλαιο σε μια εποχή ηθικής και συλλογικής καθίζησης. Ωστόσο, οι χρόνιες πολιτικές αγκυλώσεις του αλλά και η σύνδεσή του με ρωσικά συμφέροντα το εμποδίζουν.

Η σκανδαλολογία – που είναι το αντίθετο από το αίτημα για καθολική και χωρίς εξαιρέσεις διερεύνηση σκανδάλων – είναι η πιο ασφαλής ατραπός προς την εν συνόλω απαξίωση του πολιτικού συστήματος και των συνταγματικών θεσμών. Όταν ο βούρκος της πολιτικής μυστικοπάθειας, της ίντριγκας και του ανήθικου αλισβερισιού φουσκώσει, δεν σώζεται κανείς – ούτε ο ένοχος ούτε ο αθώος. Η δημοκρατία, η πολιτική νομιμοποίηση, η ασφάλεια δικαίου και η δικαιοσύνη βουλιάζουν στην αναξιοπιστία ενώ η συνείδηση των πολιτών δηλητηριάζεται με μια υπέρ του δέοντος καχυποψία έναντι όλων.
Επαναλαμβάνω: έναντι όλων. Αν το ΑΚΕΛ και οι άλλες δημοκρατικές δυνάμεις νοιάζονται πραγματικά για το μέλλον της όποιας Κυπριακής Δημοκρατίας, οφείλουν να το αποδείξουν. Αλλιώς, το σύνθημα «όλοι ίδιοι είναι», ένα σύνθημα που κυοφορείται επί δεκαετίες και στην Κύπρο σε καφενειακού τύπου κουβέντες, μπορεί σύντομα να συγκροτήσει κυρίαρχο, οργανωμένο και εξωστρεφές πολιτικό επιχείρημα. Τα μαθήματα από την υπόθεση Μυωνή και την εμπλοκή του ΣΥΡΙΖΑ σε μια ατέρμονη σκανδαλολογία που ως αποτέλεσμα είχαν την περαιτέρω ενδυνάμωση του ηγετικού προφίλ του Μητσοτάκη, φαίνεται ότι δεν ελήφθησαν σοβαρά υπόψη από το κυπριακό κόμμα της Αριστεράς.

Και ποιες δυνάμεις είναι οι ιδανικοί διαχειριστές ενός τέτοιου ισοπεδωτικού, γενικευτικού, υπεραπλουστευτικού συνθήματος αν όχι οι δυνάμεις του φασισμού και του ακροδεξιού λαϊκισμού; Οι ΕΛΑΜίτες, που κόντρα στην κατάρρευση της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα συντηρούν και ενισχύουν τον θεσμικό τους ρόλο ως κοινοβουλευτικό κόμμα, τρίβουν ήδη τα χέρια τους. Παράλληλα, γραφικές χαμαιλεοντικές πολιτικές περσόνες που επιβίωσαν κόντρα σε πολλά εμπόδια, όπως η Θεοχάρους, είναι οι φυσικοί εκπρόσωποι αυτής της αντίληψης.

Και για να πάμε το ζήτημα ένα βήμα πιο πέρα και να το συνδέσουμε με τις τρέχουσες τάσεις εντός της κυπριακής κοινωνίας, αναδεικνύεται και η εξής πτυχή: σε μια εποχή όπου οι εύκολες, απλουστευτικές ή και παράλογες λύσεις κυριαρχούν, σε μια περίοδο όπου ο τραμπισμός, η συνωμοσιολογία και η εγκληματική ανευθυνότητα απέναντι στο κοινωνικό σύνολο οργιάζει (βλ. κίνημα εναντίον της μάσκας και αντιεμβολιαστικό κίνημα), θεωρούμε απίθανη μία τεκτονική μετακίνηση ψηφοφόρων προς τους κόλπους των «γραφικών» δυνάμεων που ετοιμάζονται εδώ και καιρό να τους υποδεχθούν ή ακόμα και νέων που μπορεί να ξεπηδήσουν μέσα από αυτόν τον πολιτικό πολτό; Χρόνια αιτήματα της ακροδεξιάς όπως το κλείσιμο των οδοφραγμάτων ικανοποιήθηκαν μέσα στην πανδημία. Ταυτόχρονα, οι τουρκικές επιδιώξεις όσον αφορά στην Κύπρο προωθούνται όλο και περισσότερο δίνοντας λαβή σε αντιδραστικές φωνές να καπηλευτούν την εύλογη αγωνία του ήδη τραυματισμένου από τον τουρκικό ιμπεριαλισμό κυπριακού λαού. Αντιλαμβανόμαστε τον αντίκτυπο αυτών των εξελίξεων σε συνδυασμό με ένα απαξιωμένο, αυτό-εξευτελισμένο πολιτικό σύστημα; Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες διεργασίας για να εγγραφούν όλα αυτά τα αιτήματα και οι λογικές στο άρμα του πολιτικού παραλογισμού. Και το ερώτημα είναι βεβαίως και ποιός θα το οδηγήσει.

Αυτές οι κοινωνικές διεργασίες μπορεί να μην απασχολούν τον ΔΗΣΥ που στεγάζει φασίζοντα «σταγονίδια» και νοσταλγούς των πιο σκοτεινών στιγμών της ιστορίας του νησιού. Όλα αυτά μπορεί να μην απασχολούν έναν αδίστακτο Πρόεδρο όπως ο Νίκος Αναστασιάδης που εν τω μεταξύ προωθεί εμφανώς την οριστική διχοτόμηση του νησιού. Οφείλουν όμως να απασχολήσουν όλους τους ανθρώπους που, στην επόμενη μέρα της πανδημίας, αναζητούν τις στοιχειώδεις εκείνες αλλαγές που θα ανορθώσουν την συλλογική ψυχολογία, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και, εν τέλει, στην ίδια την πολιτική και πολιτειακή ζωή. Ειδικά μετά το τραυματικό 2013 που στοίχισε πολύ στο κυπριακό πολιτικό σύστημα –  ένα τραύμα υπαρξιακό που ίσως και να γίνεται ορατό μόλις τώρα.
Ως εκ τούτων, κλείνω με ένα ερώτημα που μέσα στο στεγανοποιημένο πολιτικό πλαίσιο της Κύπρου μπορεί να φαντάζει ουτοπικό. Πιστεύω όμως ότι είναι βαθιά ρεαλιστικό: πότε θα βρεθεί καλύτερη στιγμή για την συνάντηση των πιο δυναμικών στοιχείων του προοδευτικού χώρου, της νεολαίας, των νέων επιστημόνων, της γενιάς που ταξίδεψε και έζησε στο εξωτερικό, των απαλλαγμένων από κομματικές παρωπίδες εργαζομένων για τη συγκρότηση ενός αντισυντηρητικού, αντιλαϊκιστικού μετώπου; Πόσα ακόμα πρέπει να συμβούν στην Κυπριακή Δημοκρατία για να αντιληφθούμε ότι το παλαιό κομματικό σύστημα της Κύπρου – από τη μία ο φαυλοκρατικός ΔΗΣΥ και το αρτηριοσκληρωτικό ΑΚΕΛ υπό την ανήμπορη ηγεσία του Άντρου Κυπριανού και από την άλλη τα κόμματα του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και Οικολόγοι που βυθίζονται στον οπορτουνισμό και την ανυποληψία- έχει κλείσει τον κύκλο του και νέες διεργασίες πρέπει να καλύψουν το κενό που αφήνει πίσω του; Αν δεν θέσουμε αυτό το ερώτημα, το πολιτικό κενό που μένει ενδέχεται να καλυφθεί από δυνάμεις ειδεχθείς. Γιατί όπως στην φύση, έτσι και στην πολιτική, κενά δεν υπάρχουν. Αντίθετα, καλύπτονται άμα τη εμφανίσει τους.

[1] ‘’Ως «πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα» νοούνται τα φυσικά πρόσωπα, στα οποία έχει ή είχε ανατεθεί σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, και οι άμεσοι στενοί συγγενείς τους ή τα πρόσωπα που είναι γνωστά ως στενοί συνεργάτες των προσώπων αυτών’’,  Οδηγία 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου