Τις τελευταίες δεκαετίες η έμφαση παγκοσμίως είναι η συμμετοχή ΟΛΩΝ των παιδιών στον αθλητισμό για υγεία και ποιότητα ζωής, η ολόπλευρη ανάπτυξή τους και ιδιαίτερα η ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής που τα βοηθάει να υιοθετούν συμπεριφορές που προάγουν την υγεία τους και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις της καθημερινής ζωής.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) προτείνει καθημερινή άθληση τουλάχιστον μιας ώρας για όλα τα παιδιά και τους εφήβους καθώς και τακτική σωματική άσκηση 150-300 λεπτών εβδομαδιαίως των ενηλίκων.  Άθληση δια βίου λέει ο Π.Ο.Υ.

Διαβάστε επίσης: Τι σχολικά πρωταθλήματα και νεανικό αθλητισμό θέλουμε;

Επίσης ο Π.Ο.Υ. προτείνει και ότι για την προαγωγή της υγείας και ποιότητας ζωής είναι κρίσιμο ν’ αναπτυχθούν μέσα από το σχολείο και τον αθλητισμό οι δεξιότητες ζωής για:

1. Λήψη αποφάσεων και επίλυση προβλημάτων.
2. Κριτική και δημιουργική σκέψη.
3. Επικοινωνία και διαπροσωπικές σχέσεις.
4. Αυτογνωσία και ενσυναίσθηση/κατανόηση των άλλων.
5. Αντιμετώπιση του στρες και των συναισθημάτων.

Είναι οι παραπάνω δεξιότητες υποδεέστερες των εξωτερικών κινήτρων για πρώτες νίκες και μόρια για εισαγωγή στα ΑΕΙ που αναφέρθηκαν σε προηγούμενο άρθρο; Αν όχι, τότε τι τα θέλουμε τα εξωτερικά κίνητρα, ειδικά στα σχολικά πρωταθλήματα που δημιουργούν κοινωνικές παρενέργειες, όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο;

Βοηθάει η έμφαση σε εξωτερικά κίνητρα, όπως η μοριοδότηση για εισαγωγή σε ΑΕΙ από νίκες σε σχολικά πρωταθλήματα, ώστε να διατηρήσουμε όλα τα παιδιά στον αθλητισμό όπως προτείνει ο ΠΟΥ;  Όλες οι έρευνες λένε όχι. Αυτό που διατηρεί την συμμετοχή όλων των παιδιών στον αθλητισμό είναι τα εσωτερικά κίνητρα.

Όμως για να δημιουργήσουμε αθλητικό περιβάλλον εσωτερικών κινήτρων και για να αναπτύξουμε δεξιότητες ζωής μέσα από τον αθλητισμό χρειάζονται προπονητές που γνωρίζουν πώς να το κάνουν. Η παιδαγωγική επάρκεια είναι ελάχιστη προϋπόθεση.

Για μια σύγχρονη αθλητική δομή χρειαζόμαστε πολιτική που επενδύει σε αθλητικά στελέχη με σύγχρονες γνώσεις υψηλής ποιότητας. Στα κείμενά του ο ΠΟΥ αναγνωρίζει ότι για να προάγουν τις δεξιότητες ζωής, οι εκπαιδευτικοί και οι προπονητές χρειάζονται περαιτέρω ειδική εκπαίδευση. Οι βασικές γνώσεις πανεπιστημιακού επιπέδου σε θέματα αθλητικής παιδαγωγικής, αθλητικής ψυχολογίας και διδακτικής της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού σε συνδυασμό με την καλή γνώση διδασκαλίας και προπόνησης ενός αθλήματος είναι προϋπόθεση για να αναπτύξουν οι προπονητές ικανότητες για διδασκαλία δεξιοτήτων ζωής.

Τι σημαίνουν τα παραπάνω για την στελεχιακή πολιτική στο νεανικό αθλητισμό; Ακριβώς τα αντίθετα απ’ ότι νομοθετούν τα υπουργεία Αθλητισμού και ΥΠΕΠΘ.

Για παράδειγμα, με βάση τους ν. 4726/2020 και 4908/2022 μπορεί κάποιος να έχει άδεια προπονητή ακόμη και με απολυτήριου Λυκείου, αρκεί να παρακολουθήσει μη αξιολογημένα ταχύρρυθμα σεμινάρια της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (Ε.Π.Ο.) ή της Γ.Γ.Α. χωρίς προϋποθέσεις παιδαγωγικής επάρκειας.

Το ακόμη πιο τραγελαφικό είναι ότι το ΥΠΕΠΘ (Αρ. Πρωτ.: 15714/Δ5/10-2-2023) δίνει τη δυνατότητα στην Ε.Π.Ο. να υλοποιήσει προγράμματα ποδοσφαίρου στα σχολεία για «μετάδοση στους/στις μαθητές/ήτριες μηνυμάτων και αξιών, όπως του «ευ αγωνίζεσθαι», της ομαδικότητας, της ισότητας, του δίκαιου παιχνιδιού …την ποιοτική ενημέρωση εκπαιδευτικών, παιδιών και γονέων, στη βελτίωση των κινητικών, φυσικών και ψυχοπνευματικών ικανοτήτων των παιδιών μέσα από ποδοσφαιρικές δράσεις στο σχολικό περιβάλλον…».

Απόφοιτοι Λυκείου που έγιναν προπονητές με ταχύρρυθμα σεμινάρια της Ε.Π.Ο. χωρίς παιδαγωγική επάρκεια, θεωρούνται κατάλληλοι για να ενημερώνουν εκπαιδευτικούς Φυσικής Αγωγής με τουλάχιστο τέσσερα έτη σπουδών πανεπιστημιακού επιπέδου, για το πώς να βελτιώσουν ψυχοπνευματικές ικανότητες των παιδιών!  Απόφοιτοι της Ε.Π.Ο. που αλληλοκατηγορείται με προέδρους της Super League για θέματα διαφθοράς στο ποδόσφαιρο θα ενημερώσουν καθηγητές Φυσικής Αγωγής για το «ευ αγωνίζεσθαι»!  Και το παραπάνω κείμενο το υπογράφει το Υπουργείο Παιδείας που εποπτεύει τα πανεπιστήμια! 

Συμπέρασμα: για την κυβέρνηση όλα αυτά δεν έχουν σημασία. Στο τέλος όλα λύνονται με τον απλό τρόπο της αυτορρύθμισης της αγοράς. Όποιος γονιός είναι ενημερωμένος και έχει χρήμα πηγαίνει το παιδί του στην ομάδα και στον προπονητή της αρεσκείας του. Όποιος δεν γνωρίζει ή δεν έχει χρήμα στέλνει το παιδί του σε όποιον βρει μπροστά του, κι ας είναι απόφοιτος Λυκείου, αρκεί να ξέρει να χτυπάει τη μπάλα.  Τα περί παιδαγωγικής και επιστημονικής επάρκειας στο νεανικό αθλητισμό έχουν μικρή σημασία για τους κυβερνώντες. 

Πρόσφατα κάποια κόμματα της αντιπολίτευσης δεσμεύθηκαν σε συναντήσεις με εκπροσώπους του Πανελλήνιου Συλλόγου Επιστημόνων Αθλητισμού και Άσκησης (Π.Σ.Ε.Α.Α.) σε κάποιες θέσεις που συμφωνούν με τις απόψεις που εκφράζονται εδώ. Θα δημοσιοποιηθούν γραπτώς αυτές οι θέσεις στα προεκλογικά τους προγράμματα;

Σημείωση. Αν αναρωτηθείτε γιατί η Ε.Π.Ο. ζήτησε από το ΥΠΕΠΘ ν’ ασχοληθεί με αξίες, «ευ αγωνίζεσθαι» κλπ., καλό είναι να γνωρίζετε ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χρηματοδοτεί Αθλητικές Ομοσπονδίες που υλοποιούν προγράμματα «ευ αγωνίζεσθαι» κλπ. Τώρα με ποιόν, πώς και με τι, μη ρωτάτε.

* O Αθανάσιος Παπαϊωάννου είναι καθηγητής αθλητικής ψυχολογίας και Κοσμήτορας της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας