Μηχανοκίνητα Γαλλικά στρατεύματα στη Συρία, κοντά στα σύνορα με την Παλαιστίνη, τον Ιούνιο του 1941. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο οι Γάλλοι πείσθηκαν να εγκαταλείψουν τις περιοχές που μέχρι τότε είχαν στον έλεγχό τους.

Σύροι πολίτες κείτονται πυροβολημένοι στους δρόμους όλης της χώρας, άρματα περικυκλώνουν τις μεγάλες πόλεις της Συρίας, στρατιώτες σκοτώνουν άοπλους, κυρίως Σουνίτες Μουσουλμάνους διαδηλωτές, όταν την ίδια στιγμή οι αρχές διαμαρτύρονται ότι οι «ένοπλες συμμορίες» σκοτώνουν τα στρατεύματα.

Του Robert Fisk, για τον Independent (16 Ιουλίου)

Στη βόρεια Συρία, πολίτες οχυρώνουν τις πόλεις τους κατά των ένοπλων επιθέσεων και Σύροι εθνικόφρωνες (nationalists) ετοιμάζονται να εισχωρήσουν στις πόλεις Χομς και Χάμα, ένοπλοι και απαιτώντας ελευθερία. Λέγεται ότι τοπικά στρατεύματα λιποτακτούν μαζικά, ενώ άλλοι, κυρίως Αλεβίτες της σέχτας των Σιιτών Μουσουλμάνων, παραμένουν πιστοί στις Αρχές της Δαμασκού. Η εξέγερση επηρεάζει τον γειτονικό Λίβανο, ενώ Βρετανός διπλωμάτης γράφει από τη Δαμασκό ότι οι Αρχές έχουν «καθιερώσει τίποτα λιγότερο από ένα βασίλειο του τρόμου… η κατάσταση σίγουρα θα διαχυθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή».

Όλα αυτά ακούγονται γνωστά, έτσι δεν είναι; Μα φυσικά, μιας και αυτό που περιγράφω είναι η Συρία τον Μάη του 1945. Την ένοπλη βία ασκεί το καθεστώς του στρατηγού της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκολ, οι εθνικόφρωνες είναι, λίγο ως πολύ, οι πατεράδες ή οι παππούδες των νέων που διαδηλώνουν σήμερα ακούραστα στους ίδιους δρόμους, κατά του αδίστακτου καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ. Ο Βρετανός διπλωμάτης είναι ο Terence Shone, πρώην «πληρεξούσιος υπουργός» της Μ. Βρετανίας στην Αίγυπτο, και στη συνέχεια απεσταλμένος του Anthony Eden για να τιμήσει την υπόσχεση – που δόθηκε από τις Αγγλο-Γαλλικές δυνάμεις κατά την απελευθέρωση της Συρίας και του Λιβάνου από τις δυνάμεις του Βισύ το 1941 – να δοθεί πλήρης ανεξαρτησία και στις δύο χώρες.

Οι Γάλλοι επέμεναν να λένε ότι επιθυμούν ανεξαρτησία και για τα δύο έθνη – αλλά ότι ήθελαν επίσης να ‘υπάρχουν εκεί’ και οι ίδιοι. Με άλλα λόγια, ήθελαν έναν συνεχή, πιο ήπιας εκδοχής από αυτόν της 1ης μεταπολεμικής περιόδου, έλεγχο της περιοχής. Ο Shone, ο Eden και ακόμα και ο Winston Churchill με τρόμο είδαν τους Γάλλους να ρίχνουν βόμβες στην Βουλή της Συρίας και να επιτίθενται από αέρος στην αγορά Hamidiyah στο κέντρο της Δαμασκού. Οι τρύπες στη μεταλλική οροφή του παζαριού από τους πυροβολισμούς, είναι εμφανείς ακόμη και σήμερα.

Κάποια στιγμή, οι Γάλλοι πείσθηκαν να εγκαταλείψουν τις πρώην ελεγχόμενες από αυτούς περιοχές – μόνο υπό την απειλή του πολέμου με τους Βρετανούς συμμάχους τους – και οι Σουνίτες Σύροι εθνικόφρωνες, υπό την ηγεσία ακούραστων ανδρών όπως του Jamil Mardam Bey, διακήρυξαν τη νίκη τους. Η Συρία ήταν ανεξάρτητη και όχι πια υπό ξένη κυριαρχία. Ή, τέλος πάντων, έτσι πίστεψαν οι πολίτες της.

Οι ειρωνείες, περιττό να αναφερθεί, είναι πολλές. Οι σημερινοί Σύροι διαδηλωτές αντιμετωπίζονται ως κάτι παραπάνω από τρομοκράτες από το καθεστωτικό κόμμα Μπάαθ, το οποίο χρησιμοποιεί τις παλιές πολεμικές τακτικές των Γάλλων σε μια προσπάθεια να διαλύσει το κόσμο στις ίδιες ακριβώς πόλεις. Οι δυνάμεις του αλ-‘Ασαντ περιλαμβάνουν μια παραστρατιωτική ομάδα της αλ-Σαμπίχα («αυτοί που δρουν σαν φαντάσματα»), η οποία απαρτίζεται σχεδόν αποκλειστικά από Αλεβίτες – όπως ακριβώς ήταν και οι Γαλλικές Ειδικές Δυνάμεις. Θα πρέπει να προστεθεί ότι απέναντι στους Γάλλους τότε, είχαν πολεμήσει γενναία και οι Αλεβίτες – το όνομα ενός εκ των οποίον δόθηκε στις διαδηλώσεις μιας πρόσφατης παρασκευής στη Δαμασκό.

Αντί του Terence Shone τότε, σήμερα έχουμε τον Αμερικανό πρέσβη, Robert Ford, να εκφράζει την απέχθειά του για το καθεστώς – μαζί με τον Γάλλο ομόλογό του – μέσω της επίσκεψής του στην Χάμα. Ο αντιπρόεδρος της Συρίας, Farouk al-Sharaa, ο οποίος είναι εμφανώς γερασμένος μετά από μήνες κακουχίας (είναι από την Νταράα, απ’ όπου ξεκίνησαν οι εξεγέρσεις), προσπάθησε να μιλήσει με την αντιπολίτευση την δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου, ζητώντας διάλογο και δημοκρατία «για να γυρίσουμε μια νέα σελίδα στην ιστορία της Συρίας» – σχεδόν όπως έκαναν και οι Γάλλοι 66 χρόνια πριν.

Φυσικά, υπάρχει και μια άλλη, ακόμα πιο μεγάλη ειρωνεία. Ο De Gaulle είχε μάταια προσπαθήσει να συνθλίψει τον πατριωτικό ξεσηκωμό της Συρίας. Ο διάδοχός του – σωματικά πολύ μικρότερός του, αλλά με ναπολεοντική σπουδαιοφάνεια – μικρολογεί για τις παρανομίες του καθεστώτος και κάνει λόγο για Ευρωπαϊκές κυρώσεις. Έχει φιλεύσπλαχνα απαγορεύσει τις επιθέσεις από αέρος που ο De Gaulle είχε επιτρέψει στη Δαμασκό το 1945. Έτσι είναι οι Γάλλοι. Η μια γενιά είναι καταπιεστική, και μετά ακολουθεί η άλλη, ένθερμη να βοηθήσει τους καταπιεσμένους.

Δεν είναι άξιον απορίας που οι διαδηλωτές, ενώ χαίρονται να βλέπουν τον κ. Φορντ στην Χάμα, ενθουσιάζονται περισσότερο όταν μαθαίνουν για την επανάσταση των Αιγύπτιων αδελφών τους. Πολλοί έστειλαν, στους διαδηλωτές κατά του Μουμπάρακ, συμβουλές για το πώς να χρησιμοποιήσουν το Facebook και το Twitter. Σήμερα, οι Αιγύπτιοι ανταποδίδουν τη χάρη αυτή, στέλνοντας συμβουλές για την αντίσταση στο καθεστώς Μπάαθ. Παραθέτω εδώ τη συμβουλή ενός Αιγύπτιου, που λέει πως «λατρεύει τη Συρία», η οποία βρίσκεται στο Δίκτυο Μέσων ενημέρωσης της Συρίας: «Οι διαδηλώσεις πρέπει να καταλαμβάνουν ολόκληρες πόλεις, ακόμα και αν οι εξεγερμένοι είναι λίγοι – όσο μεγαλύτερη είναι η έκτασή τους, τόσο δυσκολότερη είναι η καταστολή τους. Διαδηλώστε καθημερινά – μην κάνετε το λάθος των πολιτών του Μπαχρέιν, που συγκεντρώθηκαν μόνο σε μία τοποθεσία, γύρω από την πλατεία του Μαργαριταριού της Μανάμα».

Η συμβουλή είναι καλά μελετημένη. «Προσπαθήστε να εξαντλήσετε τις δυνάμεις ασφαλείας με το να διαδηλώνεται νυχθημερόν. Να συγκεντρώνεστε σε στενούς δρόμους, να προσπαθείτε να κερδίζετε όλο και πιο πολλούς υποστηρικτές. Να είστε γενναίοι. Θα κερδίσετε με ψυχολογικό πόλεμο. Μην επιτίθεστε ποτέ στις δυνάμεις ασφαλείας». Το τελευταίο, φυσικά, είναι εύκολο να το λέει ένας Αιγύπτιος. Ο στρατός τους είναι εκεί για να προστατεύει τον λαό. Τα συριακά στρατεύματα όμως ακολουθούν εντολές προστασίας του καθεστώτος Μπάαθ και χρησιμοποιούν πραγματικές σφαίρες, αδιακρίτως. Επομένως, ο απολογισμός των 1.400 νεκρών στη Συρία ξεπερνά ήδη κατά πολύ τους 900 νεκρούς «μάρτυρες» της Αιγύπτου.

Αλλά η παρατήρηση για το Μπαχρέιν είναι οξυδερκής. Πολλοί πιστεύουν τώρα ότι ξεκίνησαν την επανάστασή τους στο Μπαχρέιν πολύ νωρίς. «Δεν είμαστε ακόμη ικανοί να ρίξουμε την εξουσία», είπε κάποιος πρόσφατα. «Οι προσδοκίες μας προπορεύονταν της πραγματικότητας. Οι Αμερικάνοι και οι Σαουδάραβες δε θα επιτρέψουν τα μελλούμενα, ακόμη. Πρέπει να πεθάνει ο Μονάρχης Αμπντουλάχ πρώτα». Στη συνέχεια, εξήγησε, η Σαουδική Αραβία θα διασπαστεί σε κρατίδια και η πλειοψηφία των Σιιτών του Μπαχρέιν θα μπορέσει να αποκτήσει δημοκρατία.

Αραβική Άνοιξη, Αραβικό Καλοκαίρι, ακόμη και Αραβικός Χειμώνας. Η ιστορία αποδεικνύει ότι η αφύπνιση μόλις άρχισε.

Η μετάφραση πραγματοποιήθηκε από την Ελένη Αθανασοπούλου, μέλος του μεταφραστικού project του Tvxs.