Η διαφήμιση, ιδίως η τηλεοπτική, είναι το ισχυρότερο όπλο στην προεκλογική εκστρατεία. Δημιουργεί συνειρμούς που οδηγούν στην εγγραφή της εικόνας κατευθείαν στο θυμικό του ψηφοφόρου.

Ads

Με την κρίση στομωμένη από τις πομφολυγώδεις μεγαλοστομίες, για λίγες στιγμές παύει να λειτουργεί με τη λογική και αντιδρά με τις αισθήσεις… Δεν εγγράφονται τα λόγια. «Το μέλλον είναι εδώ», «Πάρε θέση», «Οχι στο Μνημόνιο», «Μάχη για τις υποδομές και το αύριο», «Το έργο συνεχίζεται μαζί σου ασταμάτητα, Παναγιώτη Keep working»… «Είμαι ο … Ζητώ την ψήφο σας για να αλλάξουμε την Αθήνα, για να κερδίσουμε την πόλη μας». «Είμαι ο … Με έργα ανάπτυξης, θα πάμε μπροστά».

Ακόμη και υπό την παρούσα πολιτικοοικονομική συγκυρία, που οι λέξεις Μνημόνιο, χρεοκοπία, ανάπτυξη έχουν ένα πολύ ιδιαίτερο βάρος, την παράσταση κλέβουν τα διαφημιστικά τεχνάσματα. Οι υποψήφιοι κοιτούν κατάματα τον φακό, μιλούν με άνεση και η αμεσότητα αυτή δημιουργεί ένα είδος συνενοχής με τον θεατή, πλέκει μια προσωπική σχέση μαζί του. Προσφέροντας στον ψηφοφόρο την ίδια τους την εικόνα, ομιλούσα, κινούμενη, φιλική, εκθέτουν στην κρίση του, πέραν του προγράμματος, ένα «κλίμα» που δημιουργείται από τις κινήσεις των χεριών, τη στάση του σώματος, το άφατο. Η ουσία, δηλαδή το σύνολο από προβλήματα και λύσεις, παραμερίζεται από την κοινωνικο-ηθική παρουσία του υποψηφίου. Στο σημείο αυτό συμπυκνώνεται όλος ο παραλογισμός της πολιτικής. Δηλαδή στο τηλεοπτικό σποτ δεν αναδεικνύονται τα σχέδια του πολιτικού, αλλά ένας τρόπος ζωής, υπόδειγμα του οποίου είναι ο υποψήφιος. Στην ανύπαρκτη μάχη των ιδεών, τον πρώτο ρόλο παίζει η παχυλή σοβαρότητα, η αισιόδοξη μαχητικότητα, η στοχαστικότητα, ή η απλή φυσική γοητεία. Οταν η μορφή φθείρεται, τυποποιείται, ο πολιτικός πρέπει να φτιάξει μιαν άλλη. Ομως η διαφημιστική βιομηχανία προτιμά τις ευκολοχώνευτες από τις αυθεντικές καινοτομίες, τα τυποποιημένα σχήματα. Στην πολιτική εκλογολογία κυριαρχούν τα στερεότυπα. Αφθονούν οι μιμήσεις.

Ο ψηφοφόρος γίνεται καταναλωτής πανομοιότυπων πολιτικών προϊόντων. Ζωντανών εμπορευμάτων, τα οποία λανσάρονται στην εκλογική αγορά μεταξύ άλλων ομοίων τους. Παρά τις επιδεικνυόμενες ιδεολογικές διαφορές, μόνο μικροπαραλλαγές, ψιμύθια, επιχρίσματα τα χωρίζουν.

Ο τηλεθεατής βλέπει εικόνες, ψυχαγωγείται, χαλαρώνει, μπορεί ακόμη και να ελπίζει, πάντοτε δέκτης, πάντοτε παθητικός, υπό κηδεμονία. Το τελετουργικό των εκλογών, ο ανταγωνισμός των υποψηφίων, η ελευθερία του λόγου δημιουργούν την εντύπωση στους ψηφοφόρους ότι εκείνοι αποφασίζουν τους ηγέτες τους. Στην πραγματικότητα, η επιλογή γίνεται από άλλους, από τους κομματικούς μηχανισμούς, τα οργανωμένα συμφέροντα και τα ΜΜΕ. Ομως, η εικόνα δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιες σκέψεις, γονιμοποιεί έναν άλλο κόσμο, καινούργιο, μακριά από εχθρούς, προβλήματα, εμπόδια. Ενα αύριο κενό από το ζοφερό σκηνικό του σήμερα, σχεδόν ονειρικό.

Η καλοφτιαγμένη βιτρίνα θα σπάσει μετά την υποχώρηση του μετεκλογικού ενθουσιασμού, αφήνοντας να φανούν τα ερεβώδη βάθη της πραγματικότητας.

Της Τασούλας Καραϊσκάκη στην εφημερίδα «Καθημερινή» της 5/11/2010