Μία συνάντηση το 1991 τεσσάρων χωρών στην πόλη Βίσεγκραντ, κοντά στην Ουγγαρία, ήταν αρκετή για να γεννηθούν ανησυχίες για την πορεία της Ευρώπης. Μετά τη διάλυση του Ανατολικού μπλοκ , Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία και Σλοβακία ίδρυσαν μία ομάδα με σκοπό την προώθηση των δικών τους ιδανικών και οραμάτων για την Ευρώπη. Τσεχία και Σλοβακία βέβαια ενσωματώθηκαν το 1993 στην ομάδα όταν διαλύθηκε η ενιαία Τσεχοσλοβακία. Οι τέσσερις χώρες διατηρούν εξαρχής συνεργασία μεταξύ τους σε στρατιωτικό, οικονομικό αλλά και ενεργειακό επίπεδο με τη σύνδεση αγωγών φυσικού αερίου μεταξύ Βορρά-Νότου και το 2004 προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.  Η ομάδα αυτοχαρακτηρίζεται ως «άτυπη περιφερειακή συμμαχία», εκφράζει τα συμφέροντα της αστικής τάξης και υποστηρίζει ότι κάνει προσπάθειες για να ενισχύσει την ταυτότητα της Κεντρικής Ευρώπης μέσα στην Ε.Ε. Τελευταία, φλερτάρει έντονα με την ιδέα να ενσωματώσει και τη Βουλγαρία, Ρουμανία αλλά και τα Σκόπια.

Οι χώρες αυτές τάσσονται υπέρ του καπιταλισμού και δηλώνουν με κάθε τρόπο την απέχθεια τους προς τον κομμουνισμό. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως η συνεύρεση τους συνέπεσε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Πώς θα μπορούσαν λοιπόν αυτές οι χώρες να μην «ευχαριστούν» τον αντικομουνισμό που τις έφερε κοντά και τις ένωσε στο πέρασμα τους στον κόσμο του καπιταλισμού; Η ομάδα Βίσεγκραντ εμπλέκεται και σε θέματα που αφορούν στον πολιτισμό, τον τουρισμό και την επιστήμη , βοηθώντας οικονομικά  Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.

Η ύπαρξη μιας συμμαχίας αυτής καθ’ αυτής εντός της Ε.Ε μεταξύ χωρών που έχουν κάποιες κοινές γραμμές πλεύσεις πολιτικά και που τους ενώνουν κοινά στοιχεία του παρελθόντος δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό.

Το στοιχείο που ενώνει τις χώρες Βίσεγκραντ είναι η κοινή πολιτική που ασκούν. Σήμερα, και στα τέσσερα κράτη βασιλεύουν δεξιές έως ακροδεξιές πολιτικές. Και εκεί ακριβώς ίσως υποβόσκει απειλή για την Δημοκρατία της Ευρώπης. Η «άτυπη συμμαχία» της Βίσεγκραντ συνεργάζεται σε θέματα αμυντικής πολιτικής τα τέσσερα τελευταία χρόνια, έχοντας ένα κοινό στρατιωτικό σώμα , το οποίο εδρεύει στην Πολωνία. Στο επίπεδο της οικονομίας, οι χώρες συνεργάζονται για να διευκολύνονται κυρίως οι επενδύσεις  και κατ’ επέκταση καλλιεργούν τη διπλωματία μεταξύ τους. Πρόκειται ,δηλαδή, για θέματα στα οποία η Ε.Ε δεν έχει αρμοδιότητα. Ωστόσο, αν και σε πολλά σημεία συμφωνούν, δε λείπουν και οι διαφωνίες εντός της ομάδας. Η κόντρα Σλοβακίας και Ουγγαρίας είναι από τις μεγαλύτερες εντός της Ε.Ε, μιας κόντρας που  προκλήθηκε λόγω της ύπαρξης Σλοβακικής μειονότητας στην Ουγγαρία και αντίστοιχα Ουγγρικής στη Σλοβακία. Αν και για διάφορα θέματα βρίσκονται στα μαχαίρια, οι χώρες που ανήκουν στη Βίσεγκραντ σε καίρια θέματα των ημερών μας όπως το προσφυγικό κρατούν κοινή στάση.

Πιο συγκεκριμένα,  στο προσφυγικό ζήτημα, η ομάδα είναι απόλυτη..δε θέλει τους «ξένους». Είχε ξεκάθαρα εκφράσει τις αντιρρήσεις της στην πολιτική της ποσόστωσης των μεταναστών, δημιουργώντας εντάσεις εντός της Ε.Ε. Προτάσσοντας άλλους λόγους φυσικά, όπως το να μην υπάρχει οικονομική ζημία, οι τέσσερις χώρες υψώνουν φράχτες, κλείνουν τα σύνορα τους και κάνουν έντονες δηλώσεις κατά μεταναστών και προσφύγων.

Η ομάδα έχει δηλώσει πως θα ήθελε την ύπαρξη μιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής αλλά διατηρεί αμφιβολίες κατά πόσο αύτη θα μπορούσε να υπάρξει. Οι τέσσερις χώρες τονίζουν πως το μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ευρώπη έχει προκληθεί λόγω του ότι δεν υπάρχει όριο στον αριθμό υποδοχής μεταναστών και προσφύγων, με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας να υπογραμμίζει πως η άρνηση της Γερμανίας να θέσει ένα συγκεκριμένο όριο εισερχομένων μεταναστών προσελκύει περισσότερους μετανάστες. Οι πολίτες βέβαια της Ουγγαρίας αντιμετωπίζουν επίσης με φόβο τους πρόσφυγες, θεωρώντας τους ως απειλή. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας ,σε δηλώσεις του στη Μπρατισλάβα, τόνισε πως η Ευρώπη θα διχάζεται όσο δεν κινείται κατά της «άτυπης μετανάστευσης». Ο Πολωνός ηγέτης εμφανίζεται ακόμα πιο αιχμηρός χαρακτηρίζοντας τους πρόσφυγες ως παράσιτα που μεταφέρουν μικρόβια στην Ευρώπη και προκαλούν τρομοκρατικές ενέργειες. Σε επιστολή τους μάλιστα προς τον Ιταλό πρωθυπουργό, το καλοκαίρι του 2017, πρότειναν ως λύση να κλείσει η Ιταλία όλα τα λιμάνια , καθιστώντας αδύνατη την εισροή προσφύγων και μεταναστών στην χώρα και ύστερα στη διοχέτευση τους στην Ευρώπη. Στο στόχαστρο τους βρέθηκε και η Ελλάδα, απειλώντας την με έξοδο από τη Σέγκεν αν δεν τηρήσει όσα η ομάδα προτείνει. Είναι εύκολα αντιληπτό πως η ομάδα βασίζεται σε λύσεις που δε μπορούν να εφαρμοστούν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα ,για παράδειγμα, είναι δύσκολο και να ελέγξει και να βάλει τροχοπέδη στους πρόσφυγες που καταφτάνουν γιατί γεωγραφικά βρίσκεται σε σταυροδρόμι ηπείρων και δέχεται μετανάστες αλλά και πρόσφυγες τόσο από στεριά όσο και από θάλασσα. 

Η ανύψωση φραχτών δεν σταματά όμως στους μετανάστες και πρόσφυγες αλλά αγγίζει και κάθε μορφή ελευθερίας. «Φράχτες» λοιπόν στην πολυφωνία, στην ελεύθερη έκφραση, στην ελευθερία γνώμης και λόγου. Οι κυβερνήσεις ασκούν έλεγχο στα ΜΜΕ, τόσο έντονο μάλιστα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιδρά και διερεύνησε το θέμα. Πιο συγκεκριμένα, σε Ουγγαρία και Πολωνία έγκειται το σοβαρότερο πρόβλημα σεβασμού του κράτους δικαίου και των ελευθεριών. Έντονες αμφιβολίες υπάρχουν σχετικά με το κατά πόσο η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης υφίσταται στις εν λόγω χώρες. Η κυβέρνηση μάλιστα δε είχε διστάσει να εναντιωθεί και ενός πανεπιστημίου, ασκώντας έλεγχο και περιορισμούς και στην Ακαδημαϊκή πολυφωνία και ελευθερία ιδεών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφού διερεύνησε το ζήτημα, είχε προχωρήσει στην επιβολή κυρώσεων στην Πολωνία για σοβαρή παραβίαση του κράτους δικαίου, προτείνοντας την ενεργοποίηση του άρθρου 7 μάλιστα για πρώτη φορά στα Ευρωπαϊκά δεδομένα.

Γενικότερα, η ομάδα Βίσεγκραντ με τις κυβερνήσεις που ηγούνται σήμερα, τονίζει πως κύριο μέλημα της είναι η προστασία των πολιτών της και άρα και της Ευρώπης. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να πατάξουν την λαθραία μεταφορά ανθρώπων αλλά και ουσιών, στέκονται απέναντι από την τρομοκρατία, δηλώνουν ρητά την άρνηση τους προς την παράνομη μετανάστευση και επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την ασφάλεια του ανθρώπου. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις που ηγούνται αυτών των χωρών ασκούν ακραία πολιτική ώστε να προασπίσουν τον άνθρωπο, σε βαθμό που βλάπτουν ελευθερίες και βασικές αρχές των υπόλοιπων ανθρώπων.

Εκείνο βέβαια που θα πρέπει να μας ανησυχεί είναι ότι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας ένωσης που ιδρύθηκε με κεντρικούς άξονες την Ειρήνη και τη Δημοκρατία, υπάρχει μια μικρότερη ένωση χωρών με καλή μάλιστα οικονομία που  κινείται στους κόλπους ακροδεξιών και εθνικιστικών ιδεωδών.  Οι τέσσερις αυτές ακροδεξιές δυνάμεις προσπαθούν με κάθε τρόπο  να δημιουργήσουν μια Ευρώπη σύμφωνα με το δικό τους όραμα για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, μακριά από ανθρώπους άλλων εθνών . Αυτό βέβαια απειλεί τη δομή της Ευρώπης και κλυδωνίζεται η συνοχή της έμμεσα καθώς οι αποφάσεις που παίρνονται και οι συζητήσεις που γίνονται κεκλεισμένων των θυρών περνάνε επί τάπητος και όχι άμεσα και εμφανώς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ασφαλώς δε θα ήταν εύκολο να αποβάλλει αυτές τις χώρες καθώς θα ήταν μια κίνηση ακραία, στα όρια του «αποφασίζομεν και διατάζομεν» και επίσης δεν είναι σίγουρο βέβαια ότι και τα επόμενα χρόνια οι δυνάμεις αυτές θα ακολουθούν πολιτικές δεξιές έως ακροδεξιές. Ωστόσο, είναι ανησυχητικό ότι η ομάδα Βίσεγκραντ μεταφέρει ανενόχλητη τις ακραίες απόψεις της εντός μιας ένωσης που διαπνέεται από το ιδεώδες της Δημοκρατίας. Εξίσου ανησυχητικό είναι ότι τα ΜΜΕ σχεδόν καθόλου δεν τονίζουν την ύπαρξη και τις κινήσεις αυτών των χωρών, που αποτελούν πια ξεκάθαρη απειλή, υπό τις τωρινές συνθήκες, για τα ιδανικά που κουβαλά η Ευρώπη.  Η ύπαρξη λοιπόν ενός αυταρχικού και απόλυτου χεριού στην Ευρώπη που προσπαθεί να επιβάλει τις πολιτικές του, προφανώς και ταλανίζει τη συνοχή της  και τη θέτει σε σκληρή δοκιμασία.

Απειλή βέβαια σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Η συνεργασία μεταξύ χωρών που βρίσκουν κοινά είναι κάτι απολύτως δεκτό και Δημοκρατικό. Η Βίσεγκραντ ως μια συμμαχία χωρών δεν αποτελεί κίνδυνο αλλά με τις κυβερνήσεις που βρίσκονται στην ηγεσία των τεσσάρων αυτών δυνάμεων θα μπορούσε να αποτελέσει. Και η ομάδα έχει βρεθεί στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ακριβώς λόγω των φαινομένων της καταπάτησης των θεμελιωδών αξιών της Ε.Ε , όπως είναι η Ειρήνη, η αλληλεγγύη και η Δημοκρατία. Σε μία Ευρώπη που αγκαλιάζει τους ανθρώπους ασχέτως διαφορετικών χαρακτηριστικών, πώς χωρούν απόψεις μισαλλοδοξίας ; Όλες οι χώρες ασφαλώς στο πλαίσιο της εξωτερικής τους πολιτικής θέτουν μέτρο και ποσοστώσεις στον αριθμό των εισερχομένων μεταναστών-και κάνω λόγο για οικονομικούς μετανάστες που καταφθάνουν για εργασία και όχι για πρόσφυγες πολέμου που είναι δύσκολο να τεθούν όρια-, αλλά οι πολιτικές που ασκούνται θα πρέπει να βασίζονται στον άξονα του σεβασμού προς τον άνθρωπο και να λαμβάνονται υπόψιν τα δικαιώματα αυτού. Με τον ίδιο σεβασμό ,η ελευθερία λόγου θα πρέπει να προασπίζεται και να μείνουν πίσω μια για πάντα τα χέρια που φιμώνουν στόματα και ιδέες. Δημοκρατία, ελευθερία, ειρήνη, αλληλεγγύη.. αρχές που πρέπει περισσότερο από ποτέ άλλοτε να παραμείνουν όρθιες εντός της Ευρώπης!