Σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Κυβερνώσα Αριστερά χωρίς Αλέξη δεν υπάρχει» ο σύντροφος Χρ. Σπίρτζης (ΝΕΑ, 19/6/20) ισχυρίζεται, μεταξύ άλλων, πως «χρειαζόμαστε ένα κόμμα που δεν θα είναι ένας εκλογικός μηχανισμός, ούτε δομές εξυπηρέτησης, ούτε μια άνευρη οργανωτική δομή, ούτε μια λέσχη προβληματισμού και ανερμάτιστου διαλόγου», αλλά «ένα κόμμα νέου τύπου, ευρείας συμμετοχής των μελών του, στη συνδιαμόρφωση των θέσεων και των μεγάλων κρίσιμων αποφάσεων. Αυτό το κόμμα οφείλει να εκφράζει την κοινωνία, να αναλύει τα προβλήματα, να συνθέτει και να αποφασίζει με δημοκρατικές διαδικασίες».

Σύμφωνοι, αλλά με ποιον άλλον εκτός από το ίδιο τον εαυτό του θα συνδιαμορφώνει ο ΣΥΡΙΖΑ τις θέσεις και τις μεγάλες κρίσιμες αποφάσεις; Μήπως ο σύντροφος Σπίρτζης εννοεί τον Πρόεδρο; Μα είναι ο Πρόεδρος πάνω κι έξω από το κόμμα; Ας δούμε πως αντιλαμβάνεται κόμμα και Πρόεδρο ο σύντροφος Σπίρτζης.

«Ένα κόμμα που θα προτάσσει τις κοινωνικές συμμαχίες του από τις κομματικές ισορροπίες του… που θα επιτρέπει με σύγχρονες διαδικασίες τη συμμετοχή στον κάθε προοδευτικό πολίτη με μηδενικό ελεύθερο χρόνο, που δεν έχει την “πολυτέλεια” να συμμετέχει.»

Όμως, αν οι κομματικές ισορροπίες και λειτουργίες έπονται των κοινωνικών συμμαχιών στις προτεραιότητες του κόμματος, τότε έχουμε ένα κόμμα το οποίο, ακριβώς επειδή δεν θα ισορροπεί πατώντας στέρεα στα πόδια του (δηλαδή γνωρίζοντας τι θέλει και πως θα το πετύχει), θα άγεται και φέρεται από το εκάστοτε ειδικό βάρος που θα έχει κάθε κοινωνική τάξη και οι εκπρόσωποί της μέσα στην υπό διαμόρφωση συμμαχία. Κι επειδή την ηγεμονία στην κοινωνία την έχει η αστική τάξη η οποία επηρεάζει αντιστοίχως τον ετερογενή μικρομεσαίο χώρο, η πρόταση Σπίρτζη να προτάσσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες οδηγεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην παράβλεψη της ταξικής πάλης και στην πολιτική του παγίδευση ή και υποταγή από τη Δεξιά.

Τη μορφή που θα έχει η πρόταξη αυτή των κοινωνικών συμμαχιών έναντι των κομματικών ισορροπιών και λειτουργιών τη δηλώνει αμέσως όταν τονίζει πως θα επιτρέπεται σε κάθε δημοκρατικό πολίτη που δεν έχει την ‘πολυτέλεια’ του ελεύθερου χρόνου, να συμμετέχει έτσι στις κομματικές λειτουργίες. Πως ; Μα μέσω των ηλεκτρονικών επαφών, ερωταπαντήσεων με την ηγεσία και κυρίως ψηφοφοριών. Με άλλα λόγια, η οριζόντια ζωντανή και φυσική επαφή, γνωριμία και ανταλλαγή απόψεων και δράσεων μεταξύ των μελών παύει και το πυραμιδικό σχήμα που σήμερα υπάρχει σε 3-4 παράλληλα επίπεδα, αντικαθίσταται από την πλήρη καθετοποίηση και εσωτερική αποστασιοποίηση του κόμματος (η κομματική καραντίνα σε όλο της το μεγαλείο) στο όνομα μάλιστα της… άμεσης δημοκρατίας ! Οι προσωπικές επαφές και οι συλλογικές συζητήσεις σε επίπεδο βάσης εκλείπουν ως είδος πολυτελείας, τα ενδιάμεσα όργανα απαξιώνονται στην πράξη και με τη συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας όλοι συνδιαλέγονται με τον ηγέτη και την στενή ομάδα πολιτικής επεξεργασίας και φιλτραρίσματος που τον περιβάλλει. Την στάση των μελών ως ενεργών πολιτικών προσώπων υποκαθιστά μία μορφή αλλοτριωμένης «κομματικοποίησης» και – με το άνοιγμα του κόμματος στο ευρύ κοινό – η «κοινωνικοποίηση» του ηγέτη.

Έτσι, όλα όσα αρχικά επισημάνθηκαν από τον σύντροφο Σπίρτζη περί ανάλυσης, σύνθεσης και συμμετοχής των μελών και του κόμματος στη δημοκρατική λήψη των αποφάσεων μετατίθενται στη σφαίρα του φανταστικού, την ίδια ώρα που το κόμμα μέσω της ηλεκτρονικής καθετοποίησης μεταμορφώνεται σε ένα αρχηγικό μόρφωμα που κάθε δημοκρατικό κόμμα θέλει να αποφύγει.

Δείγμα γραφής έχουμε ήδη από τον τρόπο που ο μηχανισμός λύνει τις απορίες των μελών σε διάφορα θέματα: υποβάλλονται οι ερωτήσεις επωνύμως, επιλέγονται ανεξέλεγκτα υποτίθεται οι συχνότερες (όχι οι διαφορετικές και σημαντικότερες) και απαντώνται ακολούθως κατ’ επιλογή χωρίς κανένα εσωτερικό διάλογο. Αυτή είναι η συνεισφορά της ψηφιακής τεχνολογίας στον… κομματικό συγκεντρωτισμό. Όλα είναι under control και κανένας διάλογος στις ΟΜ δεν κινδυνεύει να παρεκκλίνει της επίσημης γραμμής αμφισβητώντας την. Πρόκειται για ένα ψηφιακό κόμμα νέου τύπου (εδώ δεν φταίει η τεχνολογία βεβαίως, αλλά η χρήση που της γίνεται), μαζικότατο στα νούμερα και οικονομικότατο στις δομές και τις ιδέες..

Όταν λοιπόν ο σύντροφος Σπίρτζης μας πληροφορεί πως:
«Σήμερα η άποψη που υποστηρίζει ότι το κόμμα μας οφείλει να εκφράζει την παράταξη δεν υποκρύπτει ούτε ηγεμονική στάση ούτε κίνδυνο αλλοίωσης του χαρακτήρα του. Ο ηγεμονισμός έχει χαρακτηριστικό του την περιορισμένη δομή κέντρων αποφάσεων, συνήθως μικρού αριθμού και εύρους απόψεων, για να διευκολύνονται οι ενέργειεςτης ηγεμονίας του. Κάτι σαν το επιτελικό κράτος Μητσοτάκη. Η αλλοίωση του χαρακτήρα ενός κόμματος συντελείται ευκολότερα σε κλειστές μικρές δομές και όχι σε πολυπληθείς δημοκρατικά λειτουργούντες οργανισμούς..»

Αυτό που μας λέει στην πραγματικότητα είναι πως με δύο κινήσεις, διάχυση του κόμματος στην κοινωνία και ψηφιοποίηση των διεργασιών του, οι δομές ελαχιστοποιούνται, ο χαρακτήρας του κόμματος αλλοιώνεται πλήρως, ο ηγεμονισμός επισκιάζει όταν δεν εκτοπίζει τη δημοκρατική λειτουργία, και δίπλα στο επιτελικό κράτος Μητσοτάκη θα έχουμε εφεξής ένα επιτελικό κόμμα Τσίπρα.

Αλλά ο σύντροφος Σπίρτζης θέλει να επικυρώσει τις προτάσεις του με διδάγματα από το παρελθόν όταν τονίζει πως:
«Ο λόγος της μετάλλαξης του ΠΑΣΟΚ από ένα αριστερό προοδευτικό κίνημα σε ένα κόμμα που αποκόπηκε η ηγεσία του από τις κοινωνικές δυνάμεις που το στήριζαν δεν ήταν η μαζικοποίησή του, ούτε το μεγάλο εύρος πολιτικών απόψεων που εμπεριείχε, από την Αριστερά ως το Κέντρο, αλλά η μετατροπή των πολιτικών διαδικασιών σε μια οργανωτίστικη αντίληψη ομάδων, που ισορροπούσαν για τη διανομή κυβερνητικής εξουσίας.»

Λυπάμαι αλλά αυτό δεν είναι ανάλυση. Πως αλήθεια έγινε η μετατροπή των πολιτικών διαδικασιών σε μία οργανωτίστικη αντίληψη ομάδων που μάχονταν για την εξουσία ; Σε αυτό δεν έχει απάντηση ο σύντροφος Σπίρτζης. Όμως αιτία της φθοράς του ήταν πρωτίστως η μεταλλαγή της ριζοσπαστικής πολιτικής του σε μία συμβιβαστική σοσιαλδημοκρατική πολιτική, όπως και αυτό ακριβώς που προτείνει τώρα να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ: εξαφάνιση των συνειδητών λειτουργικών μελών/στελεχών μέσα στην εύπλαστη μάζα των νέων ‘ηλεκτρονικών’ μελών, μέσω της ψηφιοποίησης και έμμεσης κατάργησης του εσωκομματικού διαλόγου και της οργανωμένης δράσης. Εξέλιξη που θα έχει ως συνέπεια την απόλυτη κυριαρχία του αρχηγού και τον υποβιβασμό του κόμματος σε έναν άνευρο εκλογικό μηχανισμό αλά ΠΑΣΟΚ.

Σημαίνει αυτό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χρειάζεται να ανοιχθεί στην κοινωνία ; Όχι βεβαίως, αφού πράγματι ο σύντροφος Σπίρτζης έχει δίκιο όταν επισημαίνει πως:
«..δεν υπάρχουν τα επαρκή κοινωνικά αντίβαρα πίεσης μέσα στην οργάνωση, από τον συνδικαλισμό, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις κοινωνικές εκφράσεις. Το κόμμα μας πρέπει να εκκινήσει τις διαδικασίες πραγματικής ένταξης, έκφρασης και εκπροσώπησης των προοδευτικών κοινωνικών δυνάμεων, αποκτώντας δίκτυα σε κάθε κοινωνική έκφραση και δομή, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε δράση.»

Όμως, αυτό δεν μπορεί να γίνει με αυθαίρετους ποσοτικούς στόχους στρατολόγησης, χωρίς πολιτικά κριτήρια και με χρονοδιάγραμμα λες και πρόκειται για εταιρικό πλάνο πωλήσεων. Ούτε μπορεί να γίνει με απλές ψηφιακές αιτήσεις εγγραφής μελών χωρίς φυσική γνωριμία και πολιτική αξιολόγηση. Γιατί τότε καταλήγεις στο κόμμα-χυλό και μία πολιτική ετερογένεια που όταν τα μέλη δεν είναι ψηφιακοί φαντομάδες καταλήγουν απλά στρατιωτάκια μιας σύγχρονης Βαβέλ ασυνεννοησίας. Ότι χειρότερο δηλαδή για το κίνημα και ότι καλύτερο για το αστικό κατεστημένο και τη Δεξιά. Χρειάζεται σκληρή συλλογική δουλειά μέσα στο κίνημα από πολιτικά και ταξικά συνειδητά μέλη και στελέχη.

Δυστυχώς ο σύντροφος Σπίρτζης φαίνεται να μηδενίζει τη σημασία και τον ρόλο των μελών του κόμματος, όταν θεωρεί αριστεριστή και καταχραστή της δημοκρατίας στο κόμμα όποιον δεν εκλαμβάνει ως αποκλειστική ευθύνη του Προέδρου αλλά θεωρεί και δική του υπόθεση την πορεία και λειτουργία του κόμματος. Γι’ αυτό, εξάλλου, μιλά για «τεράστια αντοχή και ανοχή του Προέδρου στις διαφορετικές απόψεις εντός του κόμματος», αφήνοντας να εννοηθεί πως οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του μάλλον θα είχε… εκπαραθυρώσει τους αντιρρησίες. Κατά τον σύντροφο Σπίρτζη, οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που έχουν συσπειρωθεί εντός και εκτός του κόμματος, οφείλονται στον Αλέξη Τσίπρα και στο αίσθημα πατριωτικού καθήκοντος του προοδευτικού κόσμου απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό και τη Δεξιά και όχι στη δράση του κόμματος. Γι’ αυτό και καταλήγει πως χωρίς τον Αλέξη δεν υπάρχει κανένα μέλλον για την Αριστερά για πολλές δεκαετίες. Με τον τρόπο αυτό απαντά ασφαλώς και στο ρητορικό ερώτημα που ο ίδιος θέτει για το εάν θα γίνουμε προσωποπαγές κόμμα. Τα σχόλια περιττεύουν νομίζω.

Άποψή μου είναι πως στο βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει αριστερό κόμμα με στρατηγικό στόχο τον σοσιαλισμό οφείλει να προτάσσει και να εκπαιδεύει τα μέλη και τον κόσμο που τον ακολουθεί στις δημοκρατικές διαδικασίες για τη λήψη των αποφάσεων τόσο μέσα στο κόμμα όσο και στις κοινωνικές οργανώσεις κάθε μορφής. Είναι αλήθεια πως στην σημερινή πραγματικότητα υπάρχουν κυρίαρχοι και κυριαρχούμενοι, ηγέτες και ακόλουθοι. Αλλά για τους σοσιαλιστές που επιδιώκουν την κοινωνική αλλαγή και την κατάργηση των ταξικών διακρίσεων και ανισοτήτων, βασικός στόχος στην πορεία αυτή πρέπει να είναι η μείωση της απόστασης που χωρίζει την ηγεσία από τη βάση. Διαχωρισμός που σε τελευταία ανάλυση έχει τις ρίζες του στην ίδια τη διαίρεση της κοινωνίας σε τάξεις.

Βεβαίως έχουμε συνηθίσει να θεωρείται ότι, όταν οι αρχές μιας ομάδας έχουν ξεκαθαριστεί, η υπακοή θα πρέπει να είναι αυτόματη και ότι δεν τίθεται καν θέμα συζήτησης γι’ αυτό. Πρόκειται όμως για μία αστική λογική που κάνει δύσκολο στους ηγέτες να αποβάλουν τις όποιες δικτατορικές συνήθειες, δηλαδή την πεποίθηση ότι κάτι θα γίνει, επειδή ο ηγέτης νομίζει ότι είναι σωστό και λογικό ότι πρέπει να γίνει. Αντίβαρο σε τέτοιες συνήθειες πρέπει να είναι μέσα στην αριστερά η ελευθερία στην κριτική και οι ιδεολογικές συγκρούσεις, οι οποίες αποτελούν ουσιαστικό συστατικό της εσωκομματικής δημοκρατίας. Όχι τυχαία και προκειμένου να υπερβούν την μέχρι τότε κυρίαρχη αντίληψη ότι ο μετασχηματισμός της κοινωνίας θα γινόταν μετά από ένα πραξικόπημα που θα οργανωνόταν από λίγους αφοσιωμένους και φωτισμένους, οι Μαρξ και Έγκελς έθεσαν σαν όρο στην νεοσύστατη το 1847 Ένωση των Δικαίων (πρόδρομος της Κομμουνιστικής Ένωσης για την οποία έγραψαν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο), ότι «η οργάνωση θα είναι απολύτως δημοκρατική, με εκλεγμένη και ανακλητή ηγεσία». Γιατί πίστευαν ακριβώς, ότι ο μετασχηματισμός της κοινωνίας θα γινόταν από τους ίδιους τους εργαζόμενους και θεωρούσαν την εσωκομματική δημοκρατία κρίσιμο μέσο στον αγώνα για την αλλαγή αυτή.