Ο Raghuram Rajan, γνωστός Ινδός οικονομολόγος που είχε από το 2005 προβλέψει την επερχόμενη τραπεζική κρίση, τον Ιανουάριο του 2008 είχε αρθρογραφήσει στους Financial Times ότι η αμοιβή των τραπεζιτών είναι βαθιά λανθασμένη. Είχε προτείνει ένα σύστημα bonus–malus και αναφερόταν σε προγράμματα όπου τα ετήσια μπόνους θα διατηρούνται σε μεσεγγύηση (δεν θα κατοχυρώνονται αμέσως) και θα μπορούν να μειωθούν αναδρομικά (clawed back) σε περίπτωση ζημιών στα επόμενα έτη.

Η πρόθεση είναι να ευθυγραμμιστούν καλύτερα τα κίνητρα και να ενθαρρυνθεί μια μακροπρόθεσμη άποψη στους διευθύνοντες, αποθαρρύνοντας την ανάληψη κινδύνων που μπορεί να αποφέρουν βραχυπρόθεσμα κέρδη (και επομένως μπόνους στα πρώτα χρόνια) αλλά με μακροπρόθεσμες ζημίες (που, σύμφωνα με ένα παραδοσιακό σύστημα μπόνους, δεν θα τιμωρούνται).

Η συζήτηση αυτή πρέπει να επανέλθει στον τραπεζικό κλάδο. Η περίπτωση της Εθνικής Ασφαλιστικής είναι μια τρανταχτή τέτοια περίπτωση, όπου η Εθνική είχε βρεθεί με την πλάτη στο τοίχο να εκποιήσει μια αξία, όπου τώρα η ανταγωνιστική Πειραιώς επιδιώκει την αγορά της. Η ίδια η Εθνική εγκλωβισμένη στο προηγούμενο τίμημα δεν μπορεί να αγοράσει τόσο ακριβότερα και θα βρεθεί να χάνει ένα σημαντικό asset και ο ανταγωνιστής θα αποκτήσει ειδικά την πρόσβαση στα πελατολόγια της.

Αντίστοιχες περιπτώσεις είναι στο Real estate όπου οι τράπεζες πούλησαν φιλέτα ακίνητης περιουσίας όπου στεγάζονται καταστήματα και υπηρεσίες τους και τώρα τα επαναγοράζουν με πολύ μεγάλες υπεραξίες.

Βεβαίως οι μνημονιακές απαιτήσεις και ο ευρωπαίος επόπτης επέβαλλαν αυτές τις πράξεις, πάραυτα οι τράπεζες γράφουν κέρδη κοντά στα 5 δις, οι CEO προσαρμόζουν τους μισθούς τους στον ευρωπαϊκό μέσο όρο και οι παρελθούσες αστοχίες προσποιούνται ότι δεν τους αφορούν.

Τα μερίσματα στους μετόχους εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα του νέου success story. Λειτουργούν στην μεγάλη αναδιάρθρωση του κλάδου με τις ίδιες βεβαιότητες που μας οδήγησαν στα λάθη προ κρίσης και στα λάθη της κρίσης.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα μετεξελίξει ή θα μεταλλάξει τις τράπεζες; Ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού νιώθει αποκομμένο από αυτές τις αλλαγές και σε μια ρηχή αγορά η διαμόρφωση ενός νέου brand τόσο βίαια μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να αποξενώσει τους ανθρώπους που είναι πιστοί και απεχθάνονται τις αλλαγές.

Η καινοτομία δεν ευνοείται στις επιχειρήσεις μέσω των χορηγήσεων και του Ταμείου Ανάκαμψης, παρά μόνο επιβραβεύονται οι λογιστικές αλχημείες και η ενίσχυση των εθνικών πρωταθλητών με την ευλογία της κυβέρνησης στην αδιάκοπη προσπάθεια ανόδου του ΑΕΠ με ότι μακροπρόθεσμο ή κοινωνικό κόστος. Το ΣΠΙΤΙ μου για παράδειγμα ανεβάζει τις αξίες των ακινήτων, καθώς δεν συμβάλλει στην προσφορά σπιτιών, αλλά μόνο στην ζήτηση.

Βέβαια ταυτόχρονα προσλήψεις και αυξήσεις στο προσωπικό δεν γίνονται με την ίδια ευκολία, μόνο εθελούσιες και ότι εγγράφεται στα έξοδα. Δεν δέχονται να μειωθεί το ωράριό ούτε στο 37ωρο την εποχή της ψηφιοποίησης.

Στην εποχή των γεωπολιτικών προκλήσεων, των συστημικών αλλαγών και της απρόβλεπτης μη γραμμικής εξέλιξης της ιστορίας καλό είναι να καλλιεργείται ο δημόσιος διάλογος για να αποφεύγονται οι αχρείαστες τρικυμίες.

ΥΓ: Η ατομική ευθύνη συγκρούεται συνεχώς με την κοινωνική συνείδηση και την συλλογική δράση. Τα Τέμπη όμως δείχνουν ότι μια παρατημένη κοινωνία πολιτικοποιείται.