Η Πολιτική και η Ιστορία είναι μία αφήγηση. Όταν λέμε «αφήγηση’» δεν εννοούμε κατ’ ανάγκη μυθοπλασία ή διαστρέβλωση της πραγματικότητας, αν και αυτές οι ασχολίες είναι ιδιαίτερα αρεστές σε πολλούς πολιτικούς και ιστορικούς.

Στην Πολιτική, την Ιστορία και την αφήγηση υπάρχει η αλήθεια αλλά υπάρχει και η πραγματικότητα. Η Πολιτική ενέχει στόχο και η Ιστορία, επειδή γράφεται με πολιτικότατα κίνητρα, είναι τελικά η παρουσίαση αυτού του στόχου, η πορεία της επίτευξής του μέσα στο χρόνο και οι συνέπειες της πολιτικής που τον έθεσε σαν προτεραιότητα. Και στην πολιτική αλλά και στην Ιστορία η αφήγηση είναι η μήτρα, η εκκίνηση τόσο για την αιτιολόγηση του πολιτικού στόχου όσο και για την παρουσίαση της πολιτικής μέσα στο χρόνο. Η αφήγηση λειτουργεί ως ο μεταφραστής της πολιτικής και της Ιστορίας: μεταμορφώνει τον στόχο και την παρουσίασή του από πραγματοπαγείς υποθέσεις σε προσωποπαγείς καταστάσεις. Τα συμφέροντα και οι ιδέες βρίσκουν πρωταγωνιστές κι έτσι οι πρωταγωνιστές δεν δρουν εν κενώ, σαν τρελοί ή σαν ήρωες αλλά εξηγούν στην ανθρωπότητα τους σκοπούς τους.

Η αφήγηση, η εξιστόρηση του πως φτάσαμε στην «συμφωνία» που καλούνται να ψηφίσουν εξαναγκαστικά οι βουλευτές της Αριστεράς και πολύ πρόθυμα έως πανηγυρικά οι βουλευτές του μπλοκ της διαπλοκής είναι διττή. Από την πλευρά των αριστερών βουλευτών, υπονοούνται δύο αφηγήσεις, μία της υπομονής και μία του ρίσκου.

Η αφήγηση της υπομονής βρίσκει το παράδειγμά της στην ιστορία «Τα μέτρα κατά της βίας», του Μπέρτολτ Μπρεχτ, από τις «Ιστορίες του κ. Κόυνερ». Ο κ. Δόλιος είναι ένας φιλήσυχος κύριος που ζει ειρηνικά σε ένα φτωχό σπιτάκι. Στο σπιτάκι αυτό εισβάλλει κάποια στιγμή ένας πράκτορας και ρωτά τον κ. Δόλιο «θα γίνεις ο δούλος μου;». Ο κ. Δόλιος δεν απαντά αλλά αρχίζει να κάνει ό,τι του ζητά ο τύρρανός του∙τον ταΐζει, τον μεταφέρει, τον ξαπλώνει στο κρεβάτι του. Ο σατράπης μεταμορφώνεται σε μία νωθρή ύπαρξη και τελικά πεθαίνει από τις καταχρήσεις και την ακινησία. Τη στιγμή του θανάτου του, πολύ καιρό μετά την εισβολή στο φτωχικό σπίτι, ο κ. Δόλιος αναφωνεί «Όχι». Στην ιστορία αυτή, το πολιτικό σχέδιο δεν είναι άλλο από την αργή αλλά υπομονετική υπόσκαψη των θέσεων του αντιπάλου που ωστόσο κοστίζει στον εμπνευστή και εκτελεστή του σχεδίου χρόνο και πόνο. Η πολιτική αυτή δεν έχει μεγάλα ρίσκα, απαιτεί όμως μεγάλη αντοχή.

Η αφήγηση του ρίσκου, πάλι, εντοπίζεται στην Παλαιά Διαθήκη, και συγκεκριμένα στην πασίγνωστη ιστορία της μάχης μεταξύ του μικροκαμωμένου Ιουδαίου Δαυίδ και του θηριώδους προαιώνιου Φιλισταίου εχθρού, Γολιάθ. Το story γνωστό: ο Δαυίδ γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να αναμετρηθεί σωματικά και εκ του σύνεγγυς με τον κατά πολύ δυνατότερο Γολιάθ, του επιτίθεται εκ του μακρόθεν με μία σφεντόνα,τον εξουδετερώνει και στέφεται βασιλιάς του περιουσίου λαού του. Εδώ, το ρίσκο πολλαπλασιάζεται καθώς ο αδύναμος διαθέτει μόνο ένα όπλο και αν δεν βρει στόχο με την πρώτη απόπειρα, θα ηττηθεί απευθείας. Η υπομονή δεν έχει θέση σε αυτή την αναμέτρηση καθώς ο αδύναμος αντίπαλος ή λαός έχει ήδη υποφέρει πολλά βάσανα, εξορίες, βίαιες μετακινήσεις, και έτσι απαιτείται μία ακαριαία τακτική που θα ακινητοποιήσει τον αντίπαλο, πάντα εντός των μυθοπλαστικών συμβάσεων μίας θρησκευτικής ιστορίας.

Εκ πρώτης όψεως, οι δύο τοποθετήσεις μοιάζουν να συγκρούονται με τον πλέον απόλυτο τρόπο. Ωστόσο, τα δύο αυτά ρεύματα, η επιβίωση εν μέσω μιας συντριβής και η εδώ και τώρα ρήξη, όταν εκκινούν από αληθινά προοδευτικά, ριζοσπαστικά και δημοκρατικά ένστικτα, τότε τουλάχιστον συναντιούνται στην πεδιάδα του σεβασμού των ανθρώπων που σε συντρόφευσαν στα μαύρα χρόνια για την ιδεολογία σου, τότε που βασίλευε ο ατομικισμός, η παραίτηση και η κοινωνική αδιαφορία. Για τους προοδευτικούς ανθρώπους ο πραγματισμός των πιο δύσκολων πολιτικών αποφάσεων βαδίζει παράλληλα με την πιο βαθειά κατανόηση του υπαρξιακού άχθους που βαραίνει όσους αποφασίζουν, δηλαδή όσων αφηγούνται την ιστορία τους.

Ασχέτως της τοποθέτησης επί του μεγαλύτερου πολιτικού διλήμματος που έχει τεθεί από τη Μεταπολίτευση, το τελικό ζητούμενο είναι η αφήγηση που θα επιλεγεί, να υπηρετηθεί με απόλυτη αποφασιστικότητα, μέχρι τέλους. Κανείς δεν έχει την πολυτέλεια μιας θεωρητικής ενατένισης του προβλήματος∙ απαιτείται τοποθέτηση, απαιτείται επιλογή μίας εκ των προσφερόμενων αφηγήσεων. Αν δεν το κάνεις εσύ, τότε κάποιος κάπου κάποτε θα αφηγηθεί την ιστορία κάποιου που δεν ήθελε να αφηγηθεί την ιστορία του.

*Ντάριο Φο