Πολλή συζήτηση έγινε τις τελευταίες μέρες με αφορμή το τραγικό περιστατικό της Κοζάνης, όταν πεντάχρονο παιδάκι, σε οικογενειακή επίσκεψη ανήμερα του Πάσχα, κατασπαράχτηκε από δυο ροτβάιλερ, από τα οχτώ (!) συνολικά που διατηρούσε ο οικοδεσπότης, απόστρατος στρατηγός 72 χρονών.

Προχτές, ξεκίνησα μια συζήτηση στον τοίχο μου στο Φέισμπουκ, που συνεχίζεται ως σήμερα με εκατοντάδες σχόλια, αλλά στο ιστολόγιο δεν συζητήσαμε παρά ελάχιστα και ξώφαλτσα το θέμα -αισθάνθηκα λοιπόν πως πρέπει να επανορθώσω. Αλλά δεν θα εστιαστώ στο συγκεκριμένο τραγικό συμβάν, που μας δίνει βέβαια το έναυσμα για τη συζήτηση, διότι δεν θέλω οι ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης περίπτωσης να μας κρύψουν τη γενικότητα.

Φιλόζωος δεν είμαι, αλλά ούτε και φοβάμαι ή απεχθάνομαι τα κατοικίδια. Το είδος ζωής που έχω αναγκαστεί ή επιλέξει να κάνω, με συχνές πολυήμερες μετακινήσεις, δεν μου επέτρεψε να έχω μεγάλα κατοικίδια στην ενήλικη ζωή μου, αλλά όταν ήμουν παιδί και έφηβος είχαμε σκυλιά και γάτες στην οικογένεια, πιο πολύ στην αυλή (και διάφορα άλλα ζώα κατά καιρούς, κότες, κουνέλια, ινδικά χοιρίδια, μέχρι κι ένα κατσίκι). Με τα χρόνια έφτασα να εκτιμώ περισσότερο τη θηλυκή ανεξαρτησία της γάτας από την αρσενική αφοσίωση του σκύλου, αλλά η σχέση μου παραμένει πλατωνική. Έτσι κι αλλιώς, όμως, το θέμα μας δεν είναι οι γάτες.

Με αφορμή λοιπόν το τραγικό συμβάν της Κοζάνης, μίλησαν στα μέσα ενημέρωσης ή τοποθετήθηκαν στη μπλογκόσφαιρα αρκετοί «ειδικοί» ή ειδικοί, φιλόζωοι, εκπαιδευτές σκυλιών ή κτηνίατροι ειδικευμένοι στη συμπεριφορά των ζώων (παράδειγμα). Υποστήριξαν λοιπόν ότι δεν υπάρχουν επικίνδυνες φυλές γενικώς (μεγαλύτερο ρόλο στο αν το σκυλί θα αναπτύξει επιθετικότητα, είπαν, παίζει, η άμεση γενετική γραμμή) και ότι δεν υπάρχουν επιθετικά σκυλιά αλλά κακοί ιδιοκτήτες, που τα έχουν εκπαιδεύσει ανεπαρκώς ή καθόλου, που δεν τα έχουν κοινωνικοποιήσει κτλ.

Ασφαλώς έχουν δίκιο οι φιλόζωοι και οι εκπαιδευτές κτλ. ότι για την επιθετικότητα του σκυλιού φταίει ο ιδιοκτήτης, ο οποίος άλλωστε έχει και τις συνέπειες απέναντι στον νόμο για όποια ζημιά προκαλέσει το «δεσποζόμενο» ζώο του. Θα μπορούσα να δεχτώ επίσης, για χάρη της συζήτησης, ότι δεν υπάρχουν γενικά επικίνδυνες φυλές (ράτσες) σκυλιών.

Υπάρχουν όμως μεγαλόσωμες και μικρόσωμες ράτσες σκυλιών. Και οι μεγαλόσωμες ράτσες, τα ντόμπερμαν, τα ροτβάιλερ, τα πιτ-μπουλ και άλλα μπορούν εύκολα να τραυματίσουν έναν ενήλικα και να κατασπαράξουν ένα παιδί -κάτι που, δυστυχώς, έχει γίνει πολλές φορές, και που έχει οδηγήσει αρκετές χώρες, κάποιες φορές υπό το κράτος των εντυπώσεων από τέτοια τραγικά γεγονότα, να θεσπίσουν περιορισμούς σε συγκεκριμένες ράτσες σκυλιών ή και ολοκληρωτικές απαγορεύσεις (breed-specific legislation λέγεται αυτό στα αγγλικά, και εδώ βρίσκετε έναν κατάλογο των χωρών και των μέτρων, που όπως βλέπετε κυμαίνονται από την ολοκληρωτική απαγόρευση έως την υποχρέωση εκπαίδευσης του ιδιοκτήτη ή σύναψης ασφαλιστήριου συμβολαίου αστικής ευθύνης).

Έχουν και ένα άλλο έμμεσο κουσούρι αυτές οι μεγαλόσωμες ράτσες: ότι προσελκύουν ως ιδιοκτήτες αφενός διάφορους στρατόκαυλους, ακροδεξιούς, ξενόφοβους, φασίστες, που θεοποιούν τη στρατιωτική πειθαρχία, ή, αφετέρου, διάφορους νεόπλουτους που αναζητούν τον «απόλυτο φύλακα» στις καρακιτσάτες βίλες τους. Για να μη μου κόψετε την καλημέρα, δεν λέω ότι όλοι οι ιδιοκτήτες ροτβάιλερ (κτλ.) είναι στρατόκαυλοι, ακροδεξιοί κτλ. ή νεόπλουτοι κτλ. απλώς υποστηρίζω, από διασταυρωμένες εμπειρικές παρατηρήσεις, ότι το ποσοστό των δύο αυτών κατηγοριών μεταξύ των ιδιοκτητών ροτβάιλερ κτλ. είναι αισθητά υψηλότερο απ’ό,τι το ποσοστό τους στον γενικό πληθυσμό.

Και οι μεν και οι δε, λοιπόν, εκπαιδεύουν τα σκυλιά τους έτσι που να γίνουν επιθετικά, όπως προκύπτει και από τις μαρτυρίες εκπαιδευτών. Όμως, άλλη ζημιά μπορεί να κάνει ένα επιθετικό ημίαιμο σκυλί μεσαίου μεγέθους κι άλλη ένα ροτβάιλερ, ιδίως αν είναι ειδικά εκπαιδευμένο για να κάνει ζημιά (χρησιμοποιώ καταχρηστικά τον όρο «ροτβάιλερ» για κάθε μεγαλόσωμη ράτσα -ξέρω ότι σκυλιά από άλλες ράτσες, π.χ. την αργεντίνικη, θεωρούνται πολύ πιο επικίνδυνα). Οπότε, δεν είναι παράδοξο να απαιτούνται ειδικοί περιορισμοί για τις ράτσες αυτές, ή ακόμα και να επιβάλλεται απαγόρευσή τους. Για να πάμε σε μιαν αναλογία που αρκετά χρησιμοποιήθηκε,  με το αυτοκίνητο, άλλες απαιτήσεις επιβάλλονται από τον νόμο στον οδηγό απλού ιδιωτικού αυτοκινήτου και άλλες στον οδηγό επαγγελματικού ή πολύ περισσότερο νταλίκας. Υπάρχουν μάλιστα και «φυλές» αυτοκινήτων που η κυκλοφορία τους στον δημόσιο δρόμο απαγορεύονται εντελώς -οι φόρμουλες.

Το άλλο πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα ακόμα και οι υποχρεώσεις που ο νόμος περί κατοικιδίων επιβάλλει δεν τηρούνται και μάλιστα θεωρείται αυτονόητο το να μην τηρούνται. Πιθανόν να συμβαίνει αυτό και σε άλλες χώρες, αλλά εγώ για την Ελλάδα ξέρω. Για παράδειγμα, ο νόμος λέει ότι «για την αποφυγή ατυχημάτων [ο ιδιοκτήτης] υποχρεούται κατά τη διάρκεια του περιπάτου να κρατάει το σκύλο του δεμένο και να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτόν. Η ίδια υποχρέωση ισχύει και για τον οποιονδήποτε συνοδό του ζώου, πέραν του ιδιοκτήτη του».

Όπως θα έχετε διαπιστώσει, συχνά, και ιδίως σε πάρκα, αυτό δεν συμβαίνει. Πολλοί φίλοι που έχουν το χόμπι να τρέχουν έχουν δεχτεί επιθέσεις από λυτά σκυλιά -τα οποία, βέβαια, μπορεί να ήθελαν απλώς να παίξουν, αλλά πώς να ξέρει ο καημένος ο δρομέας ή ο περιπατητής στο πάρκο ότι το θηρίο που τον πλησιάζει τρέχοντας και γαβγίζοντας είναι εκπαιδευμένο άρτια και όχι κακομαθημένο; Χώρια δηλαδή που πολλοί ιδιοκτήτες σχεδόν σε επιπλήττουν αν τρομάξεις από το πλησίασμα του σκύλου ή αν διαμαρτυρηθείς («Έλα Αζόρ, ο κύριος δεν θέλει παιχνίδια!»)

Με βρίσκει σύμφωνο αυτό που έγραψε ένας φίλος στο Φέισμπουκ: Εμπιστεύομαι τα σκυλιά, δεν εμπιστεύομαι τους Έλληνες ιδιοκτήτες. Στη συνοικία μου τα πεζοδρόμια έχουν μια κουράδα κάθε 10 μέτρα. Θα εμπιστευτώ τον ιδιοκτήτη που δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτό, στο θέμα της εκπαίδευσης ενός σκύλου κτηνώδους δύναμης; Ή τον φασίστα ή τον νεόπλουτο που είδε πίτμπουλ στην τελευταία ταινιά του Στίβεν Σιγκάλ; Όχι δα.

Διότι, βλέπετε, το μεγάλο αμάρτημα των Ελλήνων ιδιοκτητών σκύλων είναι ότι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (ή πλειονότητα, αν είστε της άλλης φράξιας) δεν καταδέχονται να ασχοληθούν με τα «βιοδηλωτικά ίχνη» (κοινώς τις κουράδες) του σκύλου που συνοδεύουν, θεωρώντας ότι οι άλλοι πρέπει να τα θεωρήσουν ως αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο, σαν τη βροχή ας πούμε, ή ότι πρέπει να τα αναλάβει το κράτος ή ο δήμος. Η συνήθεια που έχουν στο εξωτερικό, να αγοράζουν οι ιδιοκτήτες σακουλίτσα και φτιαράκι και να μαζεύουν τις κουράδες, θεωρείται μάλλον ότι απάδει στη λεβεντιά της φυλής, διότι ελάχιστους έχω δει να την εφαρμόζουν. Βέβαια, θα έπρεπε να υπάρχουν σε περισσότερα σημεία της πόλης σημεία διάθεσης (ή πώλησης) -αλλά και πρόστιμα θα έπρεπε να επιβάλλονται στους ασυνείδητους ιδιοκτήτες.

Όπως επίσης θα ήταν καλό να δεσμευτούν κάποιοι χώροι, περιφραγμένοι, ειδικά για σκύλους και ιδιοκτήτες -ώστε να μπορεί κάποιος να αφήσει το σκυλί του να τρέξει ή να του πετάει το ξύλο (ή ό,τι άλλο) κι εκείνο να το φέρνει πίσω, μια άσκηση που όπως έχω προσέξει αρέσει πολύ και στους μεν και στους δε.

Και βέβαια, θα πρέπει να θεσπιστούν κάποιοι περιορισμοί για τους ιδιοκτήτες μεγαλόσωμων φυλών, ας πούμε υποχρέωση εκπαίδευσης του σκυλιού και του ιδιοκτήτη, απαγόρευση να κατέχουν τέτοιους σκύλους οι ανήλικοι ή οι υπερήλικες, ακόμα και υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης ή ειδικό τέλος για τις ράτσες που θα θεωρούνται επικίνδυνες. Αλλά δεν αισιοδοξώ ότι θα γίνει αυτό -ή ότι θα τηρηθεί, κι αν ακόμα θεσπιστεί, όπως μας δείχνει το φιάσκο με τον αντικαπνιστικό νόμο.

Αλλά για το κάπνισμα θα πούμε άλλη φορά.

ΥΓ Πολλοί φιλόζωοι υποστηρίζουν ότι τα περιοριστικά μέτρα είναι περιττά ή αναποτελεσματικά, διότι «είναι θέμα παιδείας». Δεν διαφωνώ βέβαια, αλλά και δεν νομίζω ότι αυτό καταργεί την ανάγκη για περιοριστικά μέτρα. Και η ενδοοικογενειακή βία, ας πούμε, είναι θέμα παιδείας, αλλά ο νομοθέτης δεν λαμβάνει μόνο μέτρα διαπαιδαγώγησης.

Από το προσωπικό ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου