Στην πρόσφατη ομιλία του στο Μαρούσι ο αντιπρόεδρος της ΝΔ κ. Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε ότι σε περίπτωση νίκης της ΝΔ, θα υπάρξει αξιολόγηση σχολικών μονάδων από γονείς και δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων, «…μια κατάταξη σε Portal του υπουργείου Παιδείας όπως γίνεται και στη Φιλανδία». 

Σκοπός της «αξιολόγησης» που προτείνει ο κ. Χατζηδάκης και η ΝΔ δεν είναι η βελτίωση της εκπαιδευτικού έργου αλλά η κατάταξη των σχολείων. Όπως έδειξε και στην προηγούμενη θητεία της, η ΝΔ προσλαμβάνει την αξιολόγηση ως μια ατομική διαδικασία λογοδοσίας σε σχέση με την «αποτελεσματικότητα» του εκπαιδευτικού, η οποία μάλιστα όφειλε να καταλήγει σε μια γκαουσιανή κατανομή (καμπύλη) κατάταξης των εκπαιδευτικών. 

Το νόημα της «αξιολόγησης» για τη ΝΔ περιορίζεται στην κατάταξη των εκπαιδευτικών και των σχολείων.  Η ΝΔ δηλαδή θεωρούσε και θεωρεί ως δεδομένο ότι κάποια σχολεία θα είναι χαμηλά, κάποια στη μέση και κάποια ψηλά στην κατανομή! Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι το θεσμικό πλαίσιο «αυτο-αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου» που είχε εισαγάγει η ΝΔ, λειτούργησε, παρά τις υποσχέσεις, ως μία γραφειοκρατική διαδικασία χωρίς την ενεργό συμμετοχή των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προσλαμβάνει την αξιολόγηση ως μια συλλογική διαδικασία διότι αναγνωρίζει το σχολείο ως κοινότητα εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων στην οποία υπάρχει συναπόφαση και συνυπευθυνότητα. Η συνυπευθυνότητα δεν υπονοεί απουσία ατομικής ευθύνης. Η συνυπευθυνότητα βασίζεται στην απλή αλλά κρίσιμη παραδοχή ότι οι εκπαιδευτικές διαδικασίες προκύπτουν ως αποτέλεσμα συμμετοχικών διαδικασιών και καθημερινής διαπραγμάτευσης. 

Το σχολείο δεν είναι το άθροισμα των ατομικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σ’ αυτό αλλά μία κοινότητα που βασίζεται στην επικοινωνία, στη διαπραγμάτευση, στη συνδιαμόρφωση στόχων και δράσεων, στο συμμετοχικό προγραμματισμό, στη συνεχή αποτίμηση των στόχων και των δράσεων για το όφελος όλων των μελών της. Αυτές οι ρεαλιστικές παραδοχές οδήγησαν τον ΣΥΡΙΖΑ στην κατάργηση του ΠΔ 152/13 και στην εισαγωγή συγκεκριμένου πλαισίου για τον προγραμματισμό και την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου με σκοπό την ενίσχυση της παιδαγωγικής αυτονομίας της σχολικής μονάδας προκειμένου να διαμορφώνει τον προγραμματισμό της με βάση τις τοπικές και ιδιαίτερες συνθήκες της εκπαιδευτικής κοινότητας. 

Ο προγραμματισμός αυτός εμπεριέχει τις διαδικασίες αποτίμησης του έργου, δείχνοντας εμπιστοσύνη σε όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας ανάλογα με τον ρόλο τους. Aυτή η διαδικασία έχει ως στόχο τη βελτίωση και όχι τον αποκλεισμό. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν οι υποστηρικτικές Δομές των Περιφερειακών Κέντρων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού με στόχο τη συστημική και συστηματική ανταπόκριση στις ανάγκες των εκπαιδευτικών και των σχολείων. Είναι προφανές ότι οι γονείς και κηδεμόνες πρέπει να έχουν λόγο και ρόλο στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία. 

Για τον ΣΥΡΙΖΑ ο ρόλος αυτός δεν πρέπει να περιορίζεται στην αξιολόγηση των «αποτελεσμάτων» του εκπαιδευτικού έργου από τη θέση του εξωτερικού ελεγκτή και του εκτός πλαισίου εν δυνάμει τιμωρού. Για τον ΣΥΡΙΖΑ ο ρόλος των γονέων, διαμέσου των συλλογικών τους οργάνων, στην αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου προϋποθέτει τη συνδιαμόρφωση των πολιτικών του σχολείου, ώστε να είναι γνώστες των στόχων, των δράσεων και των πολιτικών του και συμμέτοχοι στη διαμόρφωσή τους από τη θέση των ενεργών μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Επισημαίνουμε ότι όπου υιοθετήθηκαν κατατάξεις σαν αυτές που προτείνει η ΝΔ προέκυψαν τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα: τα σχολεία που είχαν χαμηλή αξιολόγηση απέκτησαν «κακό όνομα». Οι γονείς απαίτησαν τη δυνατότητα να επιλέγουν ανάμεσα σε παρακείμενες σχολικές μονάδες και θεσπίστηκαν δυνατότητες επιλογής σχολικών μονάδων που εντέλει – και παρά τα όποια αντισταθμιστικά έδινε η πολιτεία – οδήγησαν σε σχολεία πολλών ταχυτήτων. 

Σε συνδυασμό με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές οικονομικής αυτοτέλειας των σχολείων και «άντλησης οικονομικών πόρων» από την αγορά, οι επιλογές αυτές ενίσχυσαν τις πολλαπλές ταχύτητες των σχολείων. Τα σχολεία με υψηλό βαθμό κατάταξης βρέθηκαν με πολλούς πόρους και μαθητές μεγαλοαστικών οικογενειών και σχολεία με χαμηλό βαθμό κατάταξης οδηγήθηκαν στον καιάδα με ότι αυτό σημαίνει για τους μαθητές των μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων, τους εκπαιδευτικούς, τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας και το αίτημα της ισονομίας και ισοπολιτείας. 

Να το πούμε καθαρά: αξιολόγηση δεν σημαίνει ποσοτική κατάταξη των σχολείων. Όπου αυτό εφαρμόστηκε οδήγησε σε ακραίες ταξικές ανισότητες και γι’ αυτό η κατάταξη των σχολείων έχει υποστεί πολύ σκληρή κριτική όπου έχει γίνει. Καλό είναι να μαθαίνουμε από τα λάθη των άλλων, όχι να τα αντιγράφουμε.