Πρέπει να βοηθήσουμε τους Αφγανούς με κίνδυνο να ενισχύσουμε τους Ταλιμπάν; Το ερώτημα σήμερα είναι θεωρητικό. Μένει στα όρια συζήτησης στα τηλεοπτικά πάνελ ή, στην καλύτερη περίπτωση,  υπόθεσης εργασίας κατά το πρώτο έτος σπουδών των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών. Το Αφγανιστάν όμως, δεν μπορεί να περιμένει. Έρχεται πείνα.

Αυτή η χώρα, μία από τις πιο εξαθλιωμένες στον κόσμο και που βγαίνει από μισό αιώνα πολέμων, απειλείται από μια τεράστια ανθρωπιστική τραγωδία, το τελευταίο επεισόδιο σε ένα σωρό κακοτυχίες, στις οποίες η Δύση έχει παίξει ρόλο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ, το 98% των εκτιμώμενων 40 εκατομμυρίων Αφγανών κινδυνεύει από κάποια μορφή υποσιτισμού. Μιλώντας στους «Financial Times» στις 19 Δεκεμβρίου, ένας αξιωματούχος της Διεθνούς Ομάδας Κρίσης («ICG») εξέφρασε φόβους για έναν «λιμό ικανό να σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ότι οι μάχες που έλαβαν χώρα από το 2001» – όταν ο δυτικός συνασπισμός υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών εκδίωξε από την Καμπούλ μια πρώτη κυβέρνηση «Ταλιμπάν».

Έφτασε ο χειμώνας. Στις πιο απομακρυσμένες κοιλάδες της χώρας, τα χωριά είναι χωρίς φάρμακα και χωρίς βασικά είδη διατροφής. Τα αποθέματα σιτηρών έχουν εξαντληθεί, το ίδιο και τα καύσιμα. Στα τέλη Νοεμβρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμούσε ότι περισσότερα από 3 εκατομμύρια παιδιά υπέφεραν από οξύ υποσιτισμό: ένα εκατομμύριο από αυτά θα μπορούσαν να πεθάνουν, όταν οι θερμοκρασίες μειωθούν περαιτέρω. Οι επαγγελματίες στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας δεν έχουν την πολυτέλεια να αναρωτιούνται για τη φύση του καθεστώτος της Καμπούλ: μία γενιά κινδυνεύει.

Ποιος φταίει; Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν εσπευσμένα, στα τέλη Αυγούστου, απροειδοποίητα και απρόβλεπτα, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία. Πριν από 20 χρόνια είχαν εκδιωχθεί λόγω των σχέσεων τους με τους υπεύθυνους για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, τους τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα. Πρόσφυγες στο Πακιστάν, που τους προστατεύει, τους τροφοδοτεί και τους οπλίζει, οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στο μέτωπο το 2003 και νίκησαν, λόγω πολιτικής εξάντλησης των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η χαοτική αποχώρηση των Αμερικανών αυτό το καλοκαίρι δεν προκάλεσε απλώς την πτώση του καθεστώτος που είχαν τοποθετήσει στην εξουσία. Διέλυσε μια οικονομία που τροφοδοτείτο από τις δυτικές επιδοτήσεις. Οι αξιωματούχοι του καθεστώτος αυτού κατέφυγαν στις βίλες τους στον Κόλπο. Ξαφνικά, τα εκατομμύρια των δολαρίων σε διεθνή βοήθεια που είχε λάβει η Καμπούλ, εξαφανίστηκαν. Οι δημόσιοι υπάλληλοι -και το κράτος είναι ο κύριος εργοδότης στη χώρα- δεν πληρώνονται πλέον. Ως τιμωρία, οι λογαριασμοί του Αφγανιστάν στο εξωτερικό είναι αποκλεισμένοι. Προσθέστε σε αυτό την ξηρασία των τελευταίων τριών ετών και, εδώ και πάρα πολύ καιρό, το βάρος μιας σχεδόν μόνιμης πολεμικής κατάστασης, το αποτέλεσμα είναι ορατό: η πείνα κατεβαίνει τις πλαγιές του Χίντου Κους.

Οι ΜΚΟ χρειάζονται περισσότερα

Αντιμέτωπες με μια δραματική κατάσταση, οι περισσότερες από τις μεγάλες δυτικές ΜΚΟ και τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του ΟΗΕ παρέμειναν εκεί. Μία εκ των σημαντικότερων, η γαλλική «Acted», αξιοσημείωτη για την ικανότητα και την αφοσίωσή της, έχει μάλιστα διευρύνει την ομάδα της, από 900 άτομα τοπικό προσωπικό σε 1.300, προσφέρει τρόφιμα, πόσιμο νερό, εκπαιδευτικό υλικό και σκηνές σε όλη τη χώρα. Μόλις άνοιξε ένα γραφείο στο νότο, στην πόλη Κανταχάρ, ένα από τα παραδοσιακά οχυρά των Ταλιμπάν. Αλλά οι ΜΚΟ χρειάζονται περισσότερα, πολύ περισσότερα.

Επιστρέφοντας στην εξουσία, οι Ταλιμπάν είναι πιστοί σε αυτό που ήταν στην Καμπούλ από το 1996 έως το 2001. Αντί να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού, όπως είχαν υποσχεθεί, η νέα τους ηγετική ομάδα ενσωματώνει ανθρώπους από το περιβάλλον της Αλ Κάιντα. Η νίκη τους έφερε την παύση των μαχών στη χώρα. Αποδίδουν δικαιοσύνη -συνοπτικά- εκτελώντας τους αντιπάλους τους. Το ιδανικό αυτών των υποστηρικτών ενός βίαιου και οπισθοδρομικού Ισλάμ είναι πάντα η εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος όσο το δυνατόν πιο κοντά στο αρχικό χαλιφάτο. Τα πρώτα τους θύματα είναι τα ίδια: οι γυναίκες, καταδικασμένες σε υπηκοότητα τρίτης κατηγορίας, αν όχι σε μορφή εγχώριας δουλείας.

Στην Ευρώπη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφουν οι «New York Times», αναρωτιέται κανείς: «Πώς μπορεί η διεθνής κοινότητα να εκπληρώσει τις ανθρωπιστικές της υποχρεώσεις (στο Αφγανιστάν), χωρίς να ενισχύσει το νέο καθεστώς ή, τουλάχιστον, χωρίς να δώσει άμεσα χρήματα στους Ταλιμπάν;». Στην έκδοση της 13ης Σεπτεμβρίου, της εφημερίδας, ο Αγγλοαμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Τόμπι Χάρντεν υπερασπίζεται μια αδιάλλακτη αρχή: «Εάν ο Αφγανικός λαός υποστεί και πάλι καταπίεση (όπως αυτή από το 1996 έως το 2001), οι Ταλιμπάν πρέπει να αντιμετωπισθούν ως παρίες, στερημένοι από ξένη βοήθεια και αναγνώριση». «Διαφορετικά», συνεχίζει, «οι καθολικοί κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα σημαίνουν πια τίποτα».

Στο όνομα της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέπει να παραμείνουμε παθητικοί απέναντι στον κίνδυνο ενός εκτεταμένου λιμού; Μπορούμε να επιβάλουμε κυρώσεις χωρίς να τιμωρηθεί ένας πληθυσμός; Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Le Journal du dimanche» (18-19 Δεκεμβρίου), ένας νεοαφιχθείς στο Παρίσι Αφγανός δημοσιογράφος προέτρεψε «τη διεθνή κοινότητα να βοηθήσει περισσότερο τη χώρα του». «Όσον αφορά στις κυρώσεις, δεν έχουν καμία χρησιμότητα», είπε, «εκτός από το να βυθίσουν λίγο περισσότερο τον λαό σε κίνδυνο».

Ζητώντας την άρση των κυρώσεων και των δεσμευμένων κεφαλαίων στο εξωτερικό, οι Ταλιμπάν αναλαμβάνουν δράση. Ξαναμοιράζουν διαβατήρια, ανοίγουν ξανά τα αεροδρόμια. Σήμερα, αντιμέτωποι με την ανθρωπιστική έκτακτη ανάγκη, συνομιλούν με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εδώ και 20 χρόνια, έχουμε βρει πολλά χρήματα, για να διεξάγουμε πόλεμο. Πρέπει να βρούμε αρκετά ακόμη, για να καταπολεμήσουμε την πείνα.

Πηγή: Le Monde