Η 75η επέτειος ίδρυσης του ΕΑΜ (27-9-1941) συνοδεύεται από εξαιρετικά επίκαιρα πολιτικά μηνύματα και διδάγματα για την Αριστερά και την οργάνωση των λαϊκών αγώνων.

Καλούμαστε ακόμα μία φορά να θυμηθούμε τους πρωταγωνιστές του μεγάλου εκείνου απελευθερωτικού κινήματος, που αγωνίστηκαν με ηρωισμό και αυτοθυσία για «ελεύθερη πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά». Να αναδείξουμε την μεγάλη συμβολή του ελληνικού λαού στην απελευθέρωση της Ευρώπης από το φασισμό και στην αντιφασιστική νίκη των λαών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επιπλέον, να θυμηθούμε, ότι απέναντι στη βία και την τρομοκρατία του φασισμού υπήρξαν εκείνοι σε όλη την Ευρώπη που συμβιβάστηκαν ή συνεργάστηκαν με τους κατακτητές (κυρίως οι άρχουσες τάξεις), συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις «κουίσλινγκ» και σε τάγματα δωσίλογων. Παράλληλα, όμως ορθώθηκαν, σε  όλη την Ευρώπη και μεγάλα αντιφασιστικά και απελευθερωτικά κινήματα, που, μαζί με την Αντιχιτλερική Συμμαχία και την καθοριστική συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης, οδήγησαν στη συντριβή του χιτλεροφασισμού και στην άνευ όρων παράδοσή του, στις 8-9 Μαΐου 1945.

Η ίδρυση και η ανάπτυξη του ΕΑΜ, που πολύ γρήγορα πήρε διαστάσεις παλλαϊκού κινήματος, οργανώνοντας πριν απ’ όλα τον αγώνα εναντίον της πείνας, βρήκε πρόσφορο έδαφος και στηρίχθηκε στο αντιστασιακό πνεύμα που είχε ήδη καλλιεργηθεί μέσα στο λαό από το ιστορικό «ΟΧΙ» του 1940 στον ιταλικό φασισμό και το έπος της Αλβανίας, καθώς και από τους αγώνες να μην υποδουλωθεί η Ελλάδα στους Γερμανούς, που κορυφώθηκαν με τη μάχη της Κρήτης, ενώ μεγάλη πηγή δύναμης και ελπίδας αποτέλεσε η θαρραλέα πράξη και το μεγάλο κατόρθωμα των νεολαίων Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα να κατεβάσουν τη σημαία των κατακτητών από την Ακρόπολη στις 30 προς 31 Μάη 1941, πραγματοποιώντας μία από τις πρώτες πετυχημένες αντιστασιακές πράξεις στην Ευρώπη.

Πολύ γρήγορα ( 1942) συγκροτήθηκε και το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, ενώ το 1943, ήταν η χρονιά της ίδρυσης της ΕΠΟΝ, η οποία έχει περάσει στην ιστορία της Ελλάδας ως η μαζικότερη νεολαιίστικη οργάνωση. Υπενθυμίζω ότι πρώτη αντιστασιακή οργάνωση, που ιδρύθηκε πριν και από το ΕΑΜ ήταν η  Εθνική Αλληλεγγύη, που έδωσε με επιτυχία την μάχη κατά της πείνας, ιδιαίτερα στην Αθήνα και τον Πειραιά. Και έτσι τραγουδούσε ο λαός «το ΕΑΜ μας έσωσε απ’ την πείνα// θα μας σώσει κι από την σκλαβιά». Προσθέτω ότι και στην ύπαιθρο βρήκε μεγάλη υποστήριξη το ΕΑΜ, οργανώνοντας στους κάμπους και τα χωριά την μάχη της σοδιάς που εξασφάλισε τροφή και για τις πόλεις και για το απελευθερωτικό κίνημα.

Πολύτιμα διδάγματα πηγάζουν από την εποποιία του ΕΑΜ για την οργάνωση των λαϊκών αγώνων, την κλιμάκωση και την ποικιλία των μορφών πάλης (ακόμη και νικηφόρες απεργίες οργάνωσε υπό κατοχή το ΕΑΜ), καθώς και για την εγκαθίδρυση θεσμών λαϊκής συμμετοχής, όπως η Λαϊκή Αυτοδιοίκηση και η Λαϊκή Δικαιοσύνη.

Μια άλλη διάσταση, που επίσης πρέπει να αναδεικνύουμε είναι ότι το ΕΑΜ κινητοποίησε τις πρωτοπόρες πνευματικές δυνάμεις του τόπου και ότι άφησε πίσω του μεγάλο έργο και στον τομέα της παιδείας και του πολιτισμού, μαζί και μια κουλτούρα αντίστασης, η οποία βρήκε την έκφρασή της σ’ όλους τους μεταπολεμικούς αγώνες του ελληνικού λαού για την ειρήνη, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την εθνική ανεξαρτησία,  με αποκορύφωμα την αντίσταση εναντίον της φασιστικής χούντας του 1967-1974.

Σήμερα, που στην Ελλάδα και την Ευρώπη σηκώνουν κεφάλι οι δυνάμεις του νεοφασισμού και του πολυπρόσωπου ρατσισμού, συνεπικουρούμενες και από τα δεξιά κατεστημένα σε κάθε χώρα, τα διδάγματα από την ΕΑΜική εποποιία είναι πολύ σημαντικά, όχι μόνο για την αριστερά, αλλά και για όλες τις δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις και ολόκληρο τον ελληνικό λαό, που πρέπει να θυμάται το σύνθημα που ξεπήδησε από την φρίκη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου «πότε πια πόλεμος, ποτέ πια φασισμός», διότι φασισμός σημαίνει πόλεμος, τον οποίο κάνουν και εντός της χώρας μας οι επίγονοι των ναζί με διάφορους τρόπους, κυρίως εναντίον των  μεταναστών και προσφύγων.

* Ο Π. Τριγάζης είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ