Αυτή θα ήταν μία από τις ερωτήσεις που θα ήθελε να κάνει στη Λένι Ρίφενσταλ αν την είχε απέναντι της η Άννα Αδριανού.

Η γυναίκα που έκανε το ταλέντο της προπαγάνδα. Ο Χίτλερ την αποκαλούσε Γυναίκα της Γερμανίας. Εκείνη έλεγε πως τον θαύμαζε αλλά δεν είχε καμία πολιτική σχέση με το Γ’ Ράιχ. Και πως δεν ένιωσε ποτέ καμία ενοχή. Επομένως μάλλον θα κοιμόταν ήσυχη τα βράδια…

Η Λένι Ρίφενσταλ κοιμάται τα βράδια; λέγεται το έργο που έγραψε ο Άγγελος Ανδριόπουλος και σκηνοθετεί η Βάνα Πεφάνη και ανεβαίνει στις 3 Φεβρουαρίου στο θέατρο Φούρνος με την Άννα Αδριανού απέναντι σε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της ιστορίας, τη Γερμανίδα ηθοποιό, σκηνοθέτη και φωτογράφο που προκάλεσε θαυμασμό και μίσος, απέναντι σε ένα κόντρα ρόλο και μια μεγάλη πρόκληση, όχι μόνο για ερμηνευτικούς λόγους.

Τι γνωρίζατε για τη Λένι Ρίφενσταλ και πως προσπαθήσατε να την πλησιάσετε;

Γνώριζα ότι ήταν μια μεγάλη σκηνοθέτης του κινηματογράφου (πολλοί λένε ότι ίσως ήταν και η μεγαλύτερη) και εκπληκτική φωτογράφος και ότι το σινεμά της οφείλει πολλά, χάρη στις πρωτοποριακές για την εποχή της τεχνικές που ανακάλυψε και που χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα. Έχω δει τις φωτογραφίες της με την φυλή των Νουβίων που είναι αριστουργήματα, καθώς και σκηνές από το Ολύμπια, την ταινία που έκανε για τους Ολυμπιακούς αγώνες στην Γερμανία το 1936 και είναι ένας ύμνος στο αρχαιοελληνικό πνεύμα, το οποίο όμως δυστυχώς ταυτίζει με τις ιδέες του Χίτλερ και του ναζισμού. Γνώριζα ότι οι ταινίες της ήταν προπαγανδιστικές του Γ Ράιχ και του έργου του Χίτλερ και ότι βοήθησαν στην αποδοχή του φασισμού στην Γερμανία. Από την στιγμή που διάβασα το έργο του Άγγελου Ανδρεόπουλου και αποφασίσαμε με την Βάνα Πεφάνη να το ανεβάσουμε στη σκηνή, ασχολήθηκα για μήνες και με το έργο της Ρίφενσταλ και με την αντιφατική προσωπικότητα της.

Ήταν και είναι για μένα ένα ταξίδι και παράλληλα μια μεγάλη πρόκληση, καθώς οι αξίες στις οποίες πιστεύω και προσπαθώ να υπηρετώ στην ζωή μου είναι εκ διαμέτρου αντίθετες από τις δικές της. Μια γυναίκα που βάζει τις φιλοδοξίες της πάνω από κάθε ηθική και αίσθημα ανθρωπισμού και πάσχει από απόλυτη απουσία ενσυναίσθησης είναι ένα άτομο το οποίο ήθελε πολύ κόπο και προσπάθεια από μένα να το «διαβάσω», πόσο μάλλον να το προσεγγίσω και να το ερμηνεύσω υποκριτικά. Όμως ήθελα να ανέβει στην σκηνή αυτό το έργο, ακριβώς γι’ αυτό: για να αποτελέσει έναν καθρέφτη σε μια τρομακτική νοοτροπία που υπάρχει δυστυχώς και προωθείται και στις μέρες μας. Τη νοοτροπία εκείνων που λένε «Εγώ κάνω την δουλειά μου και αδιαφορώ για τις όποιες συνέπειες απέναντι στους άλλους, αδιαφορώ για όσα κακά συμβαίνουν γύρω μου, βυθίζομαι στον απόλυτο εγωκεντρισμό και στην απάθεια για την μοίρα των άλλων, Ακόμα και όσων είναι μακριά από μένα. .» Και όλα για χάρη της Τέχνης! Τι παράδοξο! Η Τέχνη οφείλει να προωθεί τον Ανθρωπισμό, το Δίκαιο και τις βαθύτερες πνευματικές και ηθικές αξίες, αλλιώς καλύτερα να μην υπάρχει. Έτσι αυτή η ερμηνεία είναι για μένα μια εντελώς παράδοξη εμπειρία, αφού προσπαθώ να βυθιστώ και να εξερευνήσω τον βυθό μιας χαμένης ψυχής, που συμμάχησε με τον διάβολο της ματαιοδοξίας και να ψηλαφίσω τον δρόμο και την ζωή που επέλεξε. Μια ζωή κολασμένη για μένα αφού κόλαση είναι η απώλεια του καλύτερου εαυτού μας. Της αίσθησης ότι ψυχή είναι αυτή η φωνή μέσα μας που μας θυμίζει ότι σ’ αυτόν τον πλανήτη είμαστε όλοι Ένα.

Πως θα τη χαρακτήριζατε με μια λέξη;

Θα πω δύο, έτσι όπως αναφέρονται στο έργο. Ηθική σχιζοφρένεια. Η Λένι έπασχε από ηθική σχιζοφρένεια, όντας ευαίσθητη ως προς την Τέχνη της και εγκληματικά αναίσθητη και ανάλγητη ως προς όλα τα άλλα.

Τι χρώμα θα της δίνατε;

Η πρώτη της ταινία είχε τίτλο ΓΑΛΑΖΙΟ ΦΩΣ. Αλλά η ίδια το έχασε μέσα στο σκοτάδι, Άρα, μαύρο

Τελικά, πόσο μπορεί να γνωρίζουμε στ αλήθεια έναν άνθρωπο;

Ποτέ δεν μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε απόλυτα κάποιον. Εδώ δεν γνωρίζουμε βασικές πτυχές του ίδιου μας του εαυτού. Πολλές φορές μάλιστα κάνουμε καθρέφτη στους άλλους, αποδίδοντας τους δικά μας στοιχεία, καλά ή κακά. Μόνο με την καρδιά και την διαίσθηση μπορείς να γνωρίσεις μέρος του άλλου, ποτέ με την λογική. Η λογική άλλωστε μας παραπλανά σχεδόν πάντα. Ίσως είναι ο πιο επικίνδυνος διάβολος (σε ετοιμολογία διαβολέας δηλαδή ψεύτης). Για να γνωρίσουμε, πρέπει να διαβάσουμε την ενέργεια του άλλου, όχι τις δηλώσεις του. Για μένα η ζωή είναι μια μεταφυσική εμπειρία.

Τι θα τη ρωτούσατε αν την είχατε απέναντί σας;

Στο έργο ο δημοσιογράφος την ρωτάει αν κοιμάται τις νύχτες. Εγω θα την ρωτούσα «αν άξιζε τον κόπο όλο αυτό, για την επιτυχία. Ακόμα και για την Τέχνη. Τι νόημα έχει να κάνεις τέχνη, αν χάσεις την ζωή; Και η ζωή δεν βρίσκεται στο χειροκρότημα, ούτε στην επιτυχία, ούτε καν στην δημιουργία. Αλλά στην αθωότητα και στην αιώνια φρεσκάδα της ψυχής. Στην χαρά της αγάπης.

Και στο να είσαι ολόκληρος μέσα σου.

Μπορεί η Τέχνη να διαχωριστεί από την πολιτική;

Όχι. Όλα είναι πολιτική, όχι μόνο με την στενή αλλά και με την ευρύτερη έννοια. Η πολιτική οφείλει να δουλεύει για το κοινό καλό, να αγωνίζεται για το δίκαιο και για την ένωση των ανθρώπων, για την θετική εξέλιξη της κοινωνίας και των ατόμων. Για την ευζωία όλων των πλασμάτων της γης. Αν το δούμε έτσι, πολιτική είναι κάθε μας σκέψη, κάθε μας πράξη, κάθε βήμα μας. Ο καθένας μας που περνάει από αυτόν τον πλανήτη, οφείλει να τον αφήσει λίγο καλύτερο. Πόσο μάλλον η Τέχνη, που είναι η έκφρασή του πολιτισμού μας. Η κληρονομιά μας στους επόμενους.

Ποια η ευθύνη του καλλιτέχνη απέναντι στην ιστορία;

Μεγάλη. Γι αυτό οφείλει να κάνει Τέχνη, υπηρετώντας το καλό και τις αληθινές αξίες της ύπαρξης, (όπως έκαναν οι μεγάλοι κλασσικοί δημιουργοί) όχι διαστρευλώνοντας τες. Να υπηρετήσει κάτι πάνω και πέρα από τις προσωπικές φιλοδοξίες του, πέρα από την επούλωση των τραυμάτων και των προσωπικών του συμπλεγμάτων.

Η Τέχνη έχει ηθική;

Αναμφισβήτητα. Ένας μεγάλος πνευματικός δάσκαλος μάλιστα έλεγε ότι Η ΗΘΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ. Διότι όταν αγαπάς το Ωραίο, δεν αντέχεις να κάνεις Ασχήμιες.

Τι σας φόβισε στο ρόλο;

Ήταν και είναι ένα άτομο εκ διαμέτρου αντίθετο από εμένα. Αρχικά δεν ήξερα πως να την προσεγγίσω. Φυσικά είχε κι αυτή τα δικά της τραύματα. Αλλά τα ίδια τραύματα έχουν οδηγήσει άλλους σε ηθική ανωτερότητα, σε εσωτερική εξέλιξη όχι σε κατάπτωση. Υπάρχει μέσα μας ελεύθερη βούληση απέναντι στο καλό και το κακό.

Υπήρξαν στιγμές που προσπαθήσατε να την κατανοήσετε;

Φυσικά. Δεν είναι κακό να κατανοήσεις τον μηχανισμό του Κακού. Σε βοηθάει να το απενεργοποιήσεις μέσα σου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα το δικαιολογήσεις, ούτε ότι θα το ενστερνιστείς.

Μια αρνητική προσωπικότητα, είναι μεγαλύτερη πρόκληση για τον ηθοποιό που θα την υποδυθεί;

Για μένα ήταν σίγουρα.

Γιατί το κακό είναι πολλές φορές ελκυστικό;

Για μένα δεν είναι καθόλου. Ίσως όταν είσαι πολύ νέος και ανώριμος να το δεις κι έτσι, επειδή έτσι μας το παρουσιάζει κάποιες φορές η λογοτεχνία ή το θέατρο και το σινεμά. Ίσως να το δεις σαν κάτι… μυστηριώδες, που έχει σασπένς. Αλλά εγώ σύντομα άρχισα να το βλέπω ανούσιο. Και τώρα πια τελείως βαρετό. Μου αρέσει και θαυμάζω ό,τι καλό. Γιατί περιλαμβάνει μέσα του το Θαύμα. Και πιστεύω απόλυτα στα θαύματα. Η ίδια η ζωή είναι ένα θαύμα.

Από ποιες προσωπικότητες, από όλους τους χώρους, θα θέλατε να πάρετε συνέντευξη;

Προτιμώ να το κάνω με απλούς ανθρώπους. Είναι πιο κοντά στο Θαύμα που σας έλεγα. Οι πιο σημαντικοί άνθρωποι που έχω γνωρίσει και που θαυμάζω και προσπαθώ να καταλάβω πώς λειτουργούν, πώς υπομένουν, πώς κάνουν την καθημερινότητα να ανθίζει με το τίποτα, ήταν και είναι εντελώς άσημοι. Αλλά η ζωή τους, πόσο θαυμαστή. Οι αγώνες τους πόσο απίστευτοι. Ο πιο αγαπημένος μου φίλος είναι ένας νέος σχετικά άνθρωπος, ο πιο δοτικός που ξέρω. Η ζωή του αληθινή, η σχέσεις του ζεστές και πραγματικές, η κάθε μέρα του ένα θαύμα. Κι όμως έχει σκλήρυνση κατά πλάκας. Κι αντί να γκρινιάζει και να παραπονιέται είναι μια πηγή αισιοδοξίας κι ευγνωμοσύνης. Κάθε φορά που έχω τις μαύρες μου, πάω κοντά του και γιατρεύονται όλα.

Πως ξέρουμε ότι η Ρίφενσταλ λέει την αλήθεια στο δημοσιογράφο στη θεατρική φανταστική συνέντευξη;

Μεγάλα κομμάτια του έργου βασίζονται σε αληθινές συνεντεύξεις της με τις αληθινές της απαντήσεις, σε βιογραφίες, αλλά και στην ίδια την αυτοβιογραφία της.

Λέει όμως την αλήθεια ή τη δικιά της αλήθεια;

Την δικιά της αλήθεια. Αυτήν που διαμόρφωσε μόνη της για να αντέχει τον εαυτό της.

Τελικά, υπάρχει τέτοια έννοια σαν την αλήθεια;

Φυσικά. Μόνο που την αντιλαμβανόμαστε με την καρδιά και την ψυχή μας, όχι με το μυαλό. Γι αυτό υπάρχει η λέξη Φώτιση.

Υπάρχει αντικειμενική αλήθεια;

Η αλήθεια είναι μία. Ο τρόπος που την αντιλαμβάνεται ο καθένας είναι υποκειμενικός. Παίζει ρόλο πόσο ανοιχτός είναι σ’ αυτήν, για να την προσεγγίσει. Πόσο μπορεί να βγει από τα στενά όρια του εαυτού του

Έλεγε, η Λένι Ρίφενσταλ ότι λάτρευε τον Χίτλερ αλλά όχι τις ιδέες του…Γίνεται αυτό;

Νομίζω ότι λάτρευε μόνο τα σχέδιά της και τα θέλω της. Κι όποιον την βοηθούσε σ’ αυτά.

Να αγαπάς χωρίς να εκτιμάς γίνεται;

Όχι. Εγώ τουλάχιστον όσους αγαπώ τους εκτιμώ απεριόριστα.

Η Άννα κοιμάται τα βράδια;

Κοιμάται συνήθως… Αλλά όταν νοιώθει ότι την προηγούμενη μέρα βοήθησε έστω κι ελάχιστα τη ζωή να γίνει καλύτερη, κοιμάται εξαιρετικά.

Η ταυτότητα της παράστασης

Η ΛΕΝΙ ΡΙΦΕΝΣΤΑΛ ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ; του Άγγελου Ανδρεόπουλου

Σκηνοθεσία-Διασκευή: Βάνα Πεφάνη
με τους Άννα Αδριανού και Βασίλη Αφεντούλη
Από 3 Φεβρουαρίου 2025 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00 στο θέατρο ΦΟΥΡΝΟΣ Μαυρομιχάλη 168

ΤΙ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΕΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΝ ΛΕΝΙ ΡΙΦΕΝΣΤΑΛ;

Η Βάνα Πεφάνη σκηνοθετεί την Άννα Αδριανού και τον Βασίλη Αφεντούλη σε μια υποθετική συζήτηση-συνέντευξη ενός σύγχρονου δημοσιογράφου με τη θρυλική Λένι Ρίφενσταλ.
Μία παράσταση για τη ζωή και το έργο της αμφιλεγόμενης Γερμανίδας σκηνοθέτριας των ταινιών Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΗΣ και OLYMPIA , οι οποίες θεωρούνται αριστουργήματα της αισθητικής του κινηματογράφου αλλά και σύμβολα προπαγάνδας. Οι καινοτόμες τεχνικές που εισήγαγε για τη χρήση της κάμερας, συνεχίζουν να επηρεάζουν το κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Η Ρίφενσταλ παραμένει μια ενδιαφέρουσα φιγούρα ακόμη και σήμερα, τόσο λόγω του καλλιτεχνικού της έργου όσο και της σύνδεσής της με το ναζιστικό καθεστώς.

Μπορεί η τέχνη να διαχωριστεί από την πολιτική;

Ποια είναι η ευθύνη του καλλιτέχνη απέναντι στην Ιστορία;

Στο θεατρικό αυτό έργο, η Ρίφενσταλ επιστρέφει στο προσκήνιο το 2024 για να δώσει μια αποκαλυπτική συνέντευξη σ’ έναν δημοσιογράφο. Με αφετηρία την καλλιτεχνική της αναγνώριση και τη συνεργασία της με το ναζιστικό καθεστώς, η παράσταση αναδεικνύει την πάλη της με τη μνήμη, την αλήθεια και την ανάγκη της για αποδοχή. Μέσα από έναν έντονο διάλογο και αντιπαραθέσεις αποκαλύπτεται η πολυπλοκότητα της προσωπικότητάς της και ο διχασμός που προκαλεί ακόμα και σήμερα.

Μια γυναίκα παγιδευμένη ανάμεσα στο ταλέντο και την ηθική, την επιτυχία και την κατακραυγή. Ένας δημοσιογράφος που πραγματοποιεί μια ιστορική συνέντευξη. Τι θα συμβεί σ αυτά τα δύο πρόσωπα; Πόσο θα επηρεάσει το ένα το άλλο;

Συντελεστές

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ-ΔΙΑΣΚΕΥΗ-ΦΩΤΙΣΜΟΙ: ΒΑΝΑ ΠΕΦΑΝΗ
ΣΚΗΝΙΚΑ ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΥΝΤΖΕΡΗΣ
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΜΑΝΟΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ
VIDEO ART: ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΒΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΔΑΣ: ΝΤΕΠΥ ΠΑΓΚΑ
ΗΜΕΡΕΣ και ΩΡΕΣ: Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: Κανονικό 16 ευρώ,
φοιτητικό- ανέργων- άνω των 65 13 ευρώ
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/i-leni-rifenstal-koimatai-ta-bradia/