Σαουδική Αραβία / Γιατί επιμένει στην παραγωγή και χρήση πλαστικών

Στον απόηχο των αποτυχημένων διαπραγματεύσεων του περασμένου μήνα στα Ηνωμένα Έθνη για τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά, η Σαουδική Αραβία απειλεί να εκτροχιάσει τον επόμενο γύρο συνομιλιών, που αναμένεται αργότερα εντός του τρέχοντος έτους, παρατηρεί το Politico.

Καθώς η παγκόσμια συναίνεση για την προστασία του περιβάλλοντος καταρρέει – μια τάση που είναι πιθανό να επιδεινωθεί υπό την επερχόμενη προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών του Ντόναλντ Τραμπ, το να προσπαθήσουν κάποιες χώρες να εμποδίσουν τις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να συνεχίσει να υποστηρίζει την παραγωγή πλαστικών προϊόντων δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.

Η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αργού πετρελαίου στον κόσμο , ήταν ο επικεφαλής μιας ομάδας πλούσιων σε πετρέλαιο χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και του Ιράν, που μπλόκαρε με επιτυχία τις προσπάθειες για τον περιορισμό της παραγωγής πλαστικού κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του περασμένου μήνα στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι δεν θα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο και εφέτος, τονίζει το Politico.

«Η Σαουδική Αραβία επενδύει τώρα σε μεγάλο βαθμό στην περιβαλλοντική διπλωματία της», δήλωσε ένας διαπραγματευτής από το εσωτερικό του αυτοαποκαλούμενου «συνασπισμού υψηλών φιλοδοξιών», στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να συζητήσει τις συνομιλίες κεκλεισμένων των θυρών. «Νομίζω ότι δεν υπάρχουν πολλές αντιπροσωπείες που μπορούν να υπερηφανεύονται για μια τόσο ταλαντούχα ομάδα διαπραγματευτών», όπως πρόσθεσε.

Ο Συνασπισμός Υψηλών Φιλοδοξιών για τη Φύση και τον Άνθρωπο (High Ambition Coalition for Nature & People – HAC for N&P) είναι μια διακυβερνητική ομάδα 120 χωρών που ενώθηκαν με την κοινή φιλοδοξία να υλοποιήσουν τον παγκόσμιο στόχο της αποτελεσματικής διατήρησης και διαχείρισης τουλάχιστον του 30% της γης και των ωκεανών του πλανήτη έως το 2030.

Για έθνη όπως η Σαουδική Αραβία, ο πλούτος της οποίας εξαρτάται από το πετρέλαιο, το ζήτημα είναι αμιγώς υπαρξιακό, γράφει το Politico.

Η βιομηχανία πλαστικών, ύψους 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως και αυξανόμενη, πρόκειται να γίνει βασικός μοχλός της ζήτησης πετρελαίου, καθώς ο κόσμος στρέφεται σιγά σιγά από το φυσικό αέριο στους ηλεκτρικούς τρόπους μεταφοράς.

Αλλά ένας ευρύτερος συνασπισμός χωρών, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, θεωρεί ότι η πλαστική ρύπανση – η οποία πνίγει τους ωκεανούς και τις υδάτινες οδούς του κόσμου και βρίσκει το δρόμο της ως μικροπλαστικό στο έδαφος, τα τρόφιμα και τα σώματά μας – είναι η μεγαλύτερη απειλή. Έχουν ριχτεί στις συνομιλίες σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν το περιβάλλον, τα μέσα διαβίωσης και την ανθρώπινη υγεία, υπογραμμίζει το ρεπορτάζ.

Σθεναρά υπέρ των πλαστικών

Διαπραγματευτές που έχουν ασχοληθεί με τη σαουδαραβική ομάδα λένε ότι είναι σαφές πως αυτοί δεν «τσιγκουνεύτηκαν» κανένα κόστος για τη συγκρότηση της έμπειρης ομάδας των «εκδικητών υπέρ του πλαστικού», όπως τους αποκαλεί χαρακτηριστικά, η οποία επέτρεψε στις φτωχότερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες – που είναι νευρικές για τα αποτελέσματα της συνθήκης για το πλαστικό – να στηριχθούν στο Ριάντ για να τους δώσει κατευθύνσεις.

Η Σαουδική Αραβία έχει το ρόλο του «διαπλεκόμενου της αραβικής ομάδας», δήλωσε ο δεύτερος διαπραγματευτής, και «χρησιμοποιήθηκε κάθε δυνατή τεχνική για την καθυστέρηση». Κάθε φορά που η Σαουδική Αραβία έθετε ένα θέμα, είπαν, όλες οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου έπαιρναν ξανά το λόγο και επαναλάμβαναν κατά λέξη όσα είπε η Σαουδική Αραβία.

Η Σαουδική Αραβία είχε ισχυρούς συμμάχους το Ιράν και τη Ρωσία, οι οποίοι έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην απώθηση μιας πιο ολοκληρωμένης συνθήκης κατά της παραγωγής πλαστικών.

«Η Ρωσία έχει σαφώς αναλάβει το ρόλο να κάνει ατέλειωτες παρεμβάσεις και να υποβάλλει non-papers που είναι ανούσια», πρόσθεσε ο δεύτερος διαπραγματευτής.

Ένας τρίτος περιέγραψε τη Ρωσία να «φλυαρεί» για περίπου 30 λεπτά ασταμάτητα σε συνομιλίες κεκλεισμένων των θυρών. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας αργού πετρελαίου, μετά τη Σαουδική Αραβία.

Οι διαπραγματευτές της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας αρνήθηκαν πολλαπλά αιτήματα για σχολιασμό όταν τους προσέγγισε το Politico στο Μπουσάν, τονίζεται.

«Διαίρει και βασίλευε»

Τρεις από τους διαπραγματευτές με τους οποίους μίλησε το Politico κατηγόρησαν τη Σαουδική Αραβία ότι προσπαθεί να διχάσει τις χώρες με υψηλές φιλοδοξίες ανακινώντας το ήδη ευαίσθητο θέμα της χρηματοδότησης της συνθήκης.

«Χρησιμοποιούν αυτή τη συζήτηση για να πλαισιώσουν στην πραγματικότητα τη συζήτηση – όχι γύρω από φιλόδοξες υποχρεώσεις για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης – αλλά γύρω από τη χρηματοδότηση και κάποια μέσα εφαρμογής, ελπίζοντας ότι αυτό θα αποσπάσει την προσοχή από την όλη συζήτηση», δήλωσε ο πρώτος διαπραγματευτής.

Παρά τον πλούτο της, η Σαουδική Αραβία ανέλαβε την υπόθεση των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίες περιμένουν από τις ανεπτυγμένες χώρες να «πρωτοστατήσουν» στην παροχή των οικονομικών πόρων που απαιτούνται για την εφαρμογή της συνθήκης.

Η χρηματοδότηση έγινε πράγματι ένα σημαντικό σημείο διαμάχης στο Μπουσάν – αν και η μείωση της παραγωγής πλαστικών αποδείχθηκε τελικά περισσότερο μια ενοποιητική δύναμη μεταξύ των χωρών με υψηλές φιλοδοξίες παρά αυτό καθεαυτό το ζήτημα της χρηματοδότησης που τις χώριζε.

Οι χώρες αυτές «άκουσαν επίσης δυνατά και ξεκάθαρα το γεγονός ότι [η Σαουδική Αραβία, και άλλες χώρες, δεν ήταν διατεθειμένες να αναλάβουν καμία δική τους οικονομική ευθύνη», παρά τον ρόλο τους στην παραγωγή πλαστικού, δήλωσε ο δεύτερος διαπραγματευτής που αναφέρθηκε παραπάνω.

Η χρηματοδότηση θα παραμείνει ένα βασικό σημείο εμπλοκής εφέτος, ωστόσο, με τις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες να εξακολουθούν να είναι διχασμένες.

Η πραγματική δουλειά αρχίζει τώρα

Αν οι συνομιλίες στο Μπουσάν απέδειξαν κάτι, αυτό είναι ότι οι ισχυροί συνασπισμοί πρέπει να οικοδομηθούν ενδιάμεσα των διαπραγματεύσεων και όχι κατά τη διάρκειά τους.

Οι διαπραγματευτές πηγαίνουν στις συνομιλίες του ΟΗΕ με μια εντολή υπεράσπισης, η οποία εκδίδεται από τις πρωτεύουσές τους. Οι αλλαγές σε αυτή την εντολή – ακόμη και αν οι συνασπισμοί σφυρηλατηθούν επιτυχώς κατά τη διάρκεια των συνομιλιών – πρέπει να υπογραφούν σε υψηλό επίπεδο.

«Τώρα βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου αυτά τα ζητήματα της παραγωγής, των χημικών και της χρηματοδότησης είναι τόσο ξεκάθαρα και ευκρινή που μπορούν να μεταφερθούν σε πολιτικό επίπεδο», δήλωσε με ελπίδα ο τρίτος διαπραγματευτής.

Οι συνομιλίες εγείρουν επίσης ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της περιβαλλοντικής συναίνεσης όλων των χωρών – η οποία ουσιαστικά παρέχει στις χώρες δικαίωμα βέτο.

Εάν οι χώρες παραμείνουν επιφυλακτικές σχετικά με τη μετάβαση σε ψηφοφορία με πλειοψηφία αντί συναίνεσης, υπάρχουν λίγα πράγματα που θα εμποδίσουν τη Σαουδική Αραβία να εφαρμόσει με επιτυχία την ίδια ακριβώς τακτική που χρησιμοποίησε τον Δεκέμβριο στον επόμενο, μη προγραμματισμένο ακόμη γύρο, υποστηρίζουν ορισμένοι.

«Νομίζω ότι οι χώρες πρέπει να ενδυναμωθούν περισσότερο στην ιδέα της ψηφοφορίας, επειδή οι ομοϊδεάτες τους…κατά κάποιο τρόπο οπλοποιούν ακόμη και την ιδέα της συναίνεσης», δήλωσε ο Helionor de Anzizu του Κέντρου Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου.

Ορισμένες αντιπροσωπείες με υψηλές φιλοδοξίες προετοιμάζονται πράγματι για μια συνθήκη χωρίς τη συνεργασία των πιο απρόθυμων εθνών – αν η παράταξη υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας συνεχίσει να δίνει μάχη.

Αυτό θα απαιτούσε την ένταξη σημαντικών παικτών όπως η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Ινδία και η Κίνα, οι οποίες δεν έχουν ακόμη προσθέσει τα ονόματά τους σε μια επιστολή με στόχο την παραγωγή πλαστικού που υπογράφηκε από περισσότερες από 85 χώρες, αλλά την ίδια στιγμή ήταν λιγότερο σθεναρά εναντίον της ιδέας από ότι η Σαουδική Αραβία.

Οι ομοϊδεάτισσες χώρες και τα «έθνη με υψηλές φιλοδοξίες» θα περάσουν όλοι πιθανότατα τους επόμενους μήνες πραγματοποιώντας επαφές και φέρνοντας πιθανούς συμμάχους στο πλευρό τους.

Αλλά καθώς ο Τραμπ ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά του, είναι μια «σίγουρη πιθανότητα» ότι οι πλούσιες σε πετρέλαιο και πλαστικό χώρες θα έχουν σύντομα έναν νέο, εξίσου ανατρεπτικό συμπαίκτη, δήλωσε ο δεύτερος διαπραγματευτής.

«Τουλάχιστον πολλοί από εμάς το φοβούνται αυτό», είπε με ειλικρίνεια.