Αλκοόλ / Γιατί προκαλεί πονοκέφαλο και πώς μπορούμε να αποφύγουμε το hangover

Ο πονοκέφαλος από το αλκοόλ είναι ένα φαινόμενο τόσο παλιό όσο και η σχέση μας με το ίδιο το αλκοόλ. Μετρά πάνω από δέκα εκατομμύρια χρόνια, από τότε που οι πρόγονοί μας, άρχισαν να τρώνε πεσμένους από τα δέντρα καρπούς, παραγινομένους, ενδεχομένως σάπιους και επομένως γεμάτους αλκοόλ.

Και μπορεί η αιθανόλη να έδινε περισσότερες θερμίδες από άλλες τροφές, όμως σίγουρα οι προγονοί μας αντιμετώπιζαν και παρενέργειες: πρώτα την ευφορία, μετά τη δυσφορία. Σε άρθρο του στο «The Conversation», o Christophe Lavelle, ερευνητής μοριακής βιοφυσικής, επιγενετικής και τροφίμων, εξηγεί γιατί έχουμε πονοκέφαλο μετά από κατανάλωση αλκοόλ, τι μπορούμε να κάνουμε για να το αποφύγουμε και πώς να ανακουφιστούμε.

Η φύση και η εξέλιξη προσάρμοσε το ανθρώπινο σώμα, αλλά δεν μας έκανε άτρωτους στο αλκοόλ. Μια μετάλλαξη στο γονίδιο ADH4, κατέστησε το ένζυμο αλκοολική αφυδρογονάση 4 σαράντα φορές πιο αποτελεσματικό στην αποτοξίνωση της αιθανόλης από ό,τι σε άλλους οργανισμούς. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν λύθηκε πλήρως: το αλκοόλ παραμένει τοξικό, ενώ η διάσπασή του παράγει ακεταλδεΰδη, μια ακόμη πιο τοξική ουσία, προτού αυτή μετατραπεί σε οξικό άλας. Αυτή η διαδικασία κουράζει το συκώτι και αφήνει το υπόλοιπο σώμα να παλεύει με τις συνέπειες.

Γιατί το αλκοόλ «χτυπάει» τόσο δυνατά;

Μόλις πιούμε ένα ποτό, η αιθανόλη απορροφάται γρήγορα από το στομάχι και περνά στην κυκλοφορία του αίματος. Το ταξίδι της είναι σύντομο αλλά θεαματικό.

Εγκέφαλος: Αρχικά, διεγείρει την παραγωγή ντοπαμίνης, προσφέροντας ευφορία. Σύντομα, όμως, η δράση της μετατρέπεται σε καταστολή, προκαλώντας υπνηλία. Το ξύπνημα μετά από μέθη, βέβαια αποτελεί μια μάλλον οδυνηρή υπενθύμιση της ευφορίας της προηγούμενης νύχτας.

Ήπαρ: Ο «ήρωας» της αποτοξίνωσης εργάζεται σκληρά, αλλά δεν προλαβαίνει πάντα να διασπάσει γρήγορα την αλκοόλη. Το αποτέλεσμα είναι τοξικά υποπροϊόντα που επιβαρύνουν τον οργανισμό. Την ακεταλδεϋδη και το οξικό άλας.

Νεφρά: Η παραγωγή αντιδιουρητικής ορμόνης που ρυθμίζει την λειτουργία των νεφρών μειώνεται. Από τη μία είναι καλό γιατί με τη συχνή ούρηση αποβάλλουμε όλες αυτές τις τοξίνες. Από την άλλη το σώμα μας χρησιμοποιεί πολύ νερό. Αποτέλεσμα η αφυδάτωση – βασική αιτία των πονοκεφάλων της επόμενης μέρας.

Στον πονοκέφαλο συμβάλουν η αγγειοδιασταλτική δράση του οινοπνεύματος, αυτή τη μικρή αίσθηση “ζεστασιάς” μετά τις πρώτες γουλιές, η οποία αποτελεί πραγματική παγίδα, διότι μόλις περάσει κρυώνουμε περισσότερο, η απορρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, και η ενεργοποίηση μιας φλεγμονώδους αντίδρασης.

Η μεγάλη παγίδα: Ποιότητα ή ποσότητα;

Ας μην κοροϊδευόμαστε, ακόμη και τα πολύ καλά κρασιά μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Όχι λόγω των προσθέτων όπως τα θειώδη, αλλά εξαιτίας του οινοπνεύματος που περιέχει. Ακόμη και ένα ποτήρι καλό, βιολογικό κρασί περιέχει τοξικό αλκοόλ.

Εκτός αν έχετε ευαισθησία στα θειώδη. Όμως πολλοί είναι ευαίσθητοι στις ισταμίνες και τις βιογενείς αμίνες που βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες σε κρασιά με χαμηλή περιεκτικότητα σε θειώδη.

Ο μόνος τρόπος για να αποφύγετε το πρωινό ξύπνημα με πονοκέφαλο είναι η αυτοσυγκράτηση.

Μύθοι και αλήθειες για την ανακούφιση από τον πονοκέφαλο

Στην περίπτωση που δεν έχετε καταφέρει να δείξετε αυτοσυγκράτηση, τι μπορείτε να κάνετε για να ανακουφιστείτε; Η αγορά είναι γεμάτη προϊόντα και φόρμουλες που υπόσχονται να «θεραπεύσουν» το hangover, από βιταμίνες που ενισχύουν το ήπαρ, μέχρι προβιοτικά που «συλλαμβάνουν» το αλκοόλ πριν κυκλοφορήσει στον οργανισμό μας.

Όμως, καμία αξιόπιστη επιστημονική μελέτη δεν έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους. Αντίθετα, οι βασικές αρχές είναι η καλή ενυδάτωση, το καλό φαγητό. Το νερό είναι ο καλύτερος σας φίλος. Πιείτε άφθονο, τόσο πριν, κατα τη διάρκεια, όσο και μετά το ποτό. Και τo γεμάτο στομάχι καθυστερεί την απορρόφηση του αλκοόλ. Προτού ξεκινήστε να τσουγκρίζετε τα ποτήρια, φροντίστε να έχετε φάει, κατά προτίμηση τροφές πλούσιες σε λιπαρά και πρωτεΐνες.

Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ο πονοκέφαλος το μόνο που σας απομένει για την ανακούφιση είναι τα αναλγητικά. Προσέξτε. Ωστόσο τις ηπατοτοξικές ιδιότητες τους. Και εκεί χρειάζεται μέτρο. Ιδιαίτερα όταν το συκώτι σας δίνει, ήδη, μάχη με το αλκοόλ.

Κυρίως, μην προσπαθήσετε να «σβήσετε» τις επιπτώσεις του αλκοόλ με περισσότερο αλκοόλ, γιατί η ανακούφιση θα είναι μόνο πρόσκαιρη, στην πραγματικότητα θα επιδεινώσει τον πονοκέφαλό σας.

Όπως έχει πει σοφά ο Ιπποκράτης: «Η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου». Στην περίπτωση του αλκοόλ, η φράση αυτή αποκτά διπλή σημασία. Η κατανάλωση με μέτρο, ο καλός ύπνος και η ενυδάτωση είναι τα μόνα πραγματικά όπλα μας απέναντι στις παρενέργειες του αλκοόλ.