Μελαγχολία των γιορτών / Τι την προκαλεί και πώς θα την ξεπεράσουμε

Η μελαγχολία των γιορτών στη βιβλιογραφία συναντάται και ως «Κατάθλιψη των Χριστουγέννων», χωρίς να αποτελεί κλινική διάγνωση σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ταξινόμησης των Ψυχικών Διαταραχών.

Τα στοιχεία όμως λένε σύμφωνα με τους ειδικούς ψυχικής υγείας, πως αυξάνεται κατά τις μέρες των γιορτών η μελαγχολία και η κατάθλιψη. Η δραματοθεραπεύτρια Βασιλική Παπάλη, εξηγεί τα αίτια στο tvxs.

«Τα αίτια είναι κοινωνικοπολιτικά και προσωπικά. Τα κοινωνικά έχουν να κάνουν με τον τρόπο που διακινείται αυτό που λέμε εορτασμός στη δύση κυρίως. Δηλαδή το “φάτε, πιείτε, καταναλώστε, διασκεδάστε”. Δεν υπάρχει καμιά ουσία σε αυτό που γιορτάζουμε και καταλήγει όλη αυτή η αναγκαστική χαρά να “απειλεί” εκείνους που δεν έχουν τα μέσα να φάνε να πιουν να καταναλώσουν. Οι άνθρωποι που αποκλείονται από τα αγαθά δεν βλέπουν τίποτα λαμπερό στα Χριστούγεννα, επομένως βλέπουμε αμέσως πως μια πλευρά αυτής της μελαγχολίας έχει ταξικό πρόσημο» λέει η Β. Παπάλη.

Όταν μαζευόμαστε πολλοί διακινούνται τραύματα

Η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του καθένα την περίοδο των εορτών έχει όπως υπογραμμίζει επίσης άμεση σχέση με το οικογενειακό σύστημα:

«Ποια ήταν η θέση της χαράς στο οικογενειακό ιστορικό; Πώς έχει βιώσει από τα παιδικά χρόνια ένας άνθρωπος αυτό που λέμε γιορτή; Τι διαμειβόταν στις οικογένειες; Στο ελληνικό σύστημα αυτό που κυρίως συμβαίνει είναι ότι όταν μαζεύονται πολλοί έχουμε συχνά και ευτράπελα. Μια γιορτινή μάζωξη οικογενειακή γίνεται έδαφος για να εκφραστούν διαφωνίες και συγκρούσεις, ή για να έρθει στην επιφάνεια ο ελληνικός κυνόδοντας. «Όταν μαζευόμαστε πολλοί διακινούνται τραύματα» λέει η Βασιλική Παπάλη κάνοντας αναφορά στη γνωστή ταινία του Γ. Λάνθιμου με θέμα την καταπίεση στην ελληνική οικογένεια.

Μεταφέροντας τον φακό σε πιο προσωπικά εσωτερικά πεδία, η δραματοθεραπεύτρια αναφέρει κι άλλα αίτια που προκαλούν μελαγχολία στις γιορτές, όχι μόνο των Χριστουγέννων.

«Καταρχήν οι πάσχοντες από κατάθλιψη υποφέρουν περισσότερο αυτές τις μέρες γιατί δεν μπορούν να συμμεριστούν και να συνλειτουργήσουν με βάση το υπόβαθρο το γιορτινό της χαράς που είναι διάχυτο. Αποκτά πιεστικό μοτίβο για αυτούς τους ανθρώπους. Σαν να τους θυμίζει περισσότερο το ψυχικό τους τοπίο.

Αν δεν πάσχουμε από κατάθλιψη και βιώνουμε έντονο αίσθημα μελαγχολίας στις γιορτές,  έχει νόημα να αναρωτηθούμε ποια η σχέση του καθενός μας με αυτό που ονομάζουμε χαρά και γιορτή. Πόσο επιτρέπουμε τη χαρά; Πόσο έχουμε μάθει να συμμετέχουμε σε μια γιορτή; Στην Ελλάδα υπάρχει αυτό το διονυσιακό στοιχείο  στην παράδοση αλλά δεν μπορούν να σταθούν καθ’υπέρβαση άλλων δεδομένων στη γιορτή. Μπορεί ο καθένας να γιορτάσει ό,τι είναι να γιορταστεί, είτε τα Χριστούγεννα είτε τα γενέθλια  του είτε οποιαδήποτε άλλη γιορτινή στιγμή; Όχι. Για προσωπικούς λόγους, για κοινωνικούς λόγους ή για λόγους που έχουν σχέση με το οικογενειακό σύστημα. Να σημειώσουμε επίσης πως τα πράγματα επιβαρύνθηκαν από  την πανδημία κι έπειτα. Ο άνθρωπος των πόλεων οδηγείται σε μια κατάσταση που δεν συνευρίσκεται όσο συνευρισκόταν προ πενταετίας. Αυτό το καθομολογούν και νέες και παλαιότερες γενιές. Κι αυτό είναι κάτι που εντείνει τη μελαγχολία».

Η Β. Παπάλη υπογραμμίζει πως «οι άνθρωποι της πόλης είναι πιο αποσυνδεδεμένοι από τον κύκλο της φύσης άρα βιώνουν περισσότεροι μοναξιά και μοναχικότητα που όσο πάει και κερδίζει έδαφος. Αντίθετα η μελαγχολία μειώνεται στην επαρχία γιατί στη μικρή κοινότητα  τηρείται μια ροή εθίμων και παραδόσεων. Υπάρχει ένα ταυτοτικό κομμάτι ενεργό, αισθάνεται ο άνθρωπος  μέρος ενός συνόλου, μιας κοινότητας».

Διαβάστε επίσης: Γιορτές / Δεκατρείς απλές, μη υλιστικές δραστηριότητες που προσφέρουν ηρεμία και χαρά

Τι μπορούμε να κάνουμε

«Μέσα στους αιώνες οι άνθρωποι είχαν βρει τις τελετουργίες τους για να αποδέχονται τη χαρά και τη λύπη. Αυτές οι τελετουργίες ακολουθούσαν τον κύκλο των εποχών, τον κύκλο της ημέρας για παράδειγμα όπου βαθαίνει η νύχτα αλλά στο τέλος ξημερώνει. Σήμερα έχουμε απομακρυνθεί από τη φύση άρα κι από όσα έχει να μας διδάξει ο κύκλος της» λέει η Β. Παπάλη.

Στην ερώτηση τι μπορούμε να κάνουμε απαντά: «Ο καθένας να ακολουθεί τη ροή του. Θέλει να μείνει σπίτι; Ας μείνει. Θέλει να βρεθεί με λίγους; Ας το κάνει. Δεν βοηθάει να πιεζόμαστε. Να απελευθερώσουμε τον εαυτό μας από τα πρέπει, από τον υλισμό και των υπερκαταναλωτισμό των ημερών. Να αναζητήσουμε το νόημα της επανασύνδεσης μας με τη φύση αποκτώντας επαφή με αυτή και να κάνουμε ό,τι μας βοηθάει ψυχικά. Αν η μελαγχολία εξελιχθεί σε κατάθλιψη πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσουμε ειδικό ψυχικής υγείας».