Σπύρος Γεωργάτος / Μια Στέλλα δρόμος

Η γεωπολιτική περιβάλλουσα είναι ζοφερή. Το τραγικότερο δε είναι το εξής: όταν συνηθίζει το μάτι στις εικόνες ατέλειωτων ερειπίων και νεκρών παιδιών, λίγο μένει για να συνηθίσει και το μυαλό στο ενδεχόμενο της χρήσης πυρηνικών όπλων, με αποτέλεσμα τον αφανισμό ολόκληρων πληθυσμών και την ερήμωση μεγάλων ζωνών του πλανήτη.

Συνηθίζουμε επίσης σιγά-σιγά στην «κανονικότητα» της ανέχειας και τη διαιώνιση -ή μάλλον τη διεύρυνση- των ανισοτήτων. Δεν μας εντυπωσιάζουν οι αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις και η ρευστοποίηση των δημοκρατικών θεσμών, αφού φτάσαμε στο σημείο ο πολιτικός υπόκοσμος να αναδεικνύεται σε κυβερνώσα παράταξη σε μια σειρά χώρες. Γιατί περί πολιτικού υποκόσμου πρόκειται, είτε μιλάμε για τον «ρεπουμπλικάνο» Τραμπ, είτε για τον «κεντρώο» Μακρόν που ουσιαστικά κυβερνά χωρίς να διαθέτει τη δεδηλωμένη.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ένα βασανιστικό ερώτημα είναι αν υπάρχουν ακόμα κάποιες πολιτισμικές σταθερές, αν δηλαδή διασώζεται ένα ελάχιστο απόθεμα ορθολογισμού και συναισθηματικής ευφυίας στη συνείδηση του κόσμου. Ένα απόθεμα, που θα μπορούσε να λειτουργήσει κάποτε ως πυρήνας για δημιουργηθούν νέες συσπειρώσεις και πολιτικά σχήματα που θα βάλουν τέλος σ’ αυτόν τον κατήφορο.

Αν θεωρήσουμε ότι υπάρχουν πράγματι μέσα στην κοινωνία εστίες αυτοσυνειδησίας και εμπράγματης αντίστασης, πρέπει ταυτόχρονα να παραδεχτούμε ότι η ανθρωπογεωγραφία τους δεν είναι σαφής. Όλοι γνωρίζουμε, ο καθένας στον δικό του κύκλο, πρόσωπα που σεβόμαστε και θαυμάζουμε για τη θέση και τη στάση τους στα δύσκολα. Παρ’ όλα αυτά, εδώ ελλοχεύει ένας κίνδυνος: πολλές φορές μέσω της εξιδανίκευσης φίλων και γνωστών ουσιαστικά επιχειρούμε να εξιδανικεύσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας!

Το πρόβλημα λύνεται όταν τύχει να συναντήσουμε κάποιο νέο πρόσωπο, εκτός της δικής μας ηλικιακής και κοινωνικής σφαίρας, που συμπεριφέρεται «ανατρεπτικά», ακριβώς επειδή επιμένει να έχει αρχές και να κάνει σωστά τη δουλειά του. Να σας γνωρίσω λοιπόν τη Στέλλα, μια νέα γυναίκα με την οποία μιλήσαμε πρόσφατα -περίπου τυχαία.

Η Στέλλα υπηρετεί σε δημόσιο σχολείο με αρμοδιότητα την παράλληλη στήριξη. Είναι μόλις 28 ετών κι αυτή είναι η δεύτερη χρονιά που διορίζεται. Παρ’ ότι απόφοιτος ΙΕΚ, μιλάει και εξηγεί τον ρόλο της με την επάρκεια πεπειραμένου ειδικού, που διαθέτει πολύ υψηλότερα εκπαιδευτικά εφόδια και χρόνο υπηρεσίας. Περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται το παιδί που έχει στην ευθύνη της φέτος, τηρώντας προσεχτικά τους κανόνες των προσωπικών δεδομένων. Ειλικρινά, δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοθαυμάσει σ’ όλο αυτό που διηγείται, την εφευρετικότητά της, τον συναισθηματικό της πλούτο, τη λογική της συγκρότηση ή την αγάπη στη δουλειά της.

Τα Ελληνικά της είναι άριστα. Άψογο συντακτικό, μεστός και πυκνός λόγος, χωρίς ίχνος υπερβολής. Δεν περισσεύει λέξη -και, προσέξτε, είμαστε δ ύ ο οι ακροατές που καταλαβαίνουμε ακριβώς το ίδιο από τα λεγόμενα. Κάθε τι που αρχίζει να περιγράφει το ολοκληρώνει χωρίς χάσματα, τεκμηριώνοντας όσα υποστηρίζει με πειστικότατο τρόπο.

Το παράδειγμά της Στέλλας ξεπερνάει τα στερεότυπα, αμφισβητώντας εν τοις πράγμασι το δόγμα ότι η επαγγελματική εκπαίδευση παράγει πτυχία τρίτης διαλογής εν σχέσει προς αυτά που παράγει η πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Επίσης, η περίπτωσή της υπογραμμίζει το τεράστιο λάθος που έγινε όταν εγκαταλείφθηκε το σχέδιο των διετών προγραμμάτων επαγγελματικών σπουδών για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ εντός των δημοσίων Πανεπιστημίων, που θα έκανε καλό και στα επαγγελματικά προγράμματα και στα Πανεπιστήμια. Γιατί τι είναι τελικά η περίφημη «αριστεία», αν όχι αυτό που συζητάμε εδώ;

Πάμε παρακάτω. Στην ερώτηση «Με τι ασχολούνται οι γονείς σου;» η Στέλλα απαντά γρήγορα και λακωνικά: « Η μητέρα μου στο σπίτι. Ο πατέρας μου ήταν οικοδόμος, που σιγά-σιγά έφτιαξε δικό του συνεργείο». «Με Πακιστανούς», συμπληρώνει, «που έγιναν όμως με τα χρόνια οικογένεια». Κι εκεί αρχίζει μια άλλη συζήτηση, περί ξένων και μη. Γίνεται αμέσως αντιληπτό εκ των συμφραζόμενων ότι ένα νέο παιδί, που δεν έχει ζήσει στο εξωτερικό και δεν έχει συνεργαστεί επαγγελματικά με ανθρώπους που έχουν διαφορετική κουλτούρα έχει παρ’ όλα αυτά μια συγκροτημένη και απόλυτα σωστή θέση απέναντι στο «Άλλο». Και όταν λέμε «σωστή» δεν εννοούμε καθόλου «πολιτικώς ορθή» και τέτοιες ανοησίες, αλλά κάτι πολύ πιο βαθύ που στηρίζεται σε μια συνεκτική πολιτισμική γραμματική.

Που τη διδάχτηκε άραγε αυτή τη γραμματική; Η άποψη της Στέλλας για τους πρόσφυγες και τους ξένους είναι, από ό,τι φαίνεται, επηρεασμένη τόσο από την επαφή της με τους «Πακιστανούς» όσο και από την αντίληψη που έχει σχηματίσει για τα «άλλα» παιδιά, που βοηθάει στο σχολείο. Αλλά δεν είναι οίκτος ούτε αφ’ υψηλού θεωρία. Είναι πραγματικό ενδιαφέρον και νοιάξιμο για καταστάσεις στις οποίες μπορεί η ίδια να βοηθήσει, όχι μόνο ως σχετικά «προνομιούχος» ως προς τους ωφελούμενους, αλλά και ως «επαγγελματίας-ειδικός».

Για να μην τα πολυλογούμε, σε «ψυχικό συγκύτιο» έχουμε βρεθεί κατά καιρούς με πολλούς ανθρώπους, που δεν τους γνωρίζουμε προσωπικά γιατί βρίσκονται εντελώς έξω από τον κοινωνικό μας κύκλο -από τον Καταλειφό μέχρι τον Κηλαϊδόνη, από τον Δεληβοριά μέχρι τον Παπακωνσταντίνου, απ’ τον Βλάχο μέχρι τη Ζιρώ. Άλλο όμως αυτό και εντελώς άλλο να σε κερδίζει τόσο γρήγορα ένας νέος άνθρωπος που κάνει απλώς τη δουλειά του χωρίς να ανήκει στον χώρο των «διακεκριμένων».

Δικασταί μπορεί να μην υπάρχουν εις Αθήνας, υπάρχουν όμως νέοι άνθρωποι που αναπτερώνουν με τη στάση τους το ηθικό και του πιο απογοητευμένου: από τον γνωστό-άγνωστό μας, που άφησε την καριέρα του στο corporate business για να γίνει φούρναρης και να φτιάχνει «έντιμο ψωμί», μέχρι τη Στέλλα.

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, από ‘δώ ως το Όραμα δεν είναι μεγάλη η απόσταση. Μια Στέλλα δρόμος!