«Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ είναι η άφθαρτη και αθάνατη ψυχή μας!»

«Ο Ατατούρκ είναι ο μεγαλύτερος πολιτικός στη γη και ίδρυσε την αιώνια Δημοκρατία της Τουρκίας. Είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος στρατιώτης και ο μεγαλύτερος ακτιβιστής της ειρήνης.»

«Ο Ατατούρκ είναι ο Αλλάχ μας!»

Αυτές οι γραμμές, αυτές οι κλασικές πλέον ατάκες εκφωνήθηκαν στις 10 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια επίσημων τελετών σε όλη τη χώρα για τον εορτασμό της 86ης επετείου από τον θάνατο του Ατατούρκ.

Η λατρεία και η τρελή -σχεδόν θρησκευτική- αγάπη μεγάλου μέρους του τουρκικού πληθυσμού αυτής της προσωπικότητας, αυξάνει μέρα με τη μέρα από τότε που ο Πρόεδρος Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία το 2002.

Χιλιάδες λάτρεις ήρθαν από την Τουρκία για να παραβρεθούν την ίδια μέρα μπροστά στη γενέτειρα του Μουσταφά Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη.

Πρέπει, επίσης, να προστεθεί ότι είναι κυρίως οι μεγάλες χρηματοοικονομικές, βιομηχανικές και εμπορικές εταιρείες, που παράγουν και μεταδίδουν νοσταλγικά και συναισθηματικά κεμαλικά διαφημιστικά σποτ σε παραδοσιακά και ηλεκτρονικά μέσα.

Στις 9:05 π.μ., η επίσημη ώρα του θανάτου αυτού του εθνικού ήρωα, σταμάτησε η παραγωγή, η εκπαίδευση, η κυκλοφορία, όλη η ζωή: άνθρωποι σαν στρατιωτάκια έμειναν ακίνητοι για λίγα λεπτά σε φόρο τιμής στον ιδρυτή τους. Ακούγονταν μόνο οι σειρήνες του στρατού και της αστυνομίας.

Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις που δεν αποτελούν κομμάτι αυτού του συνόλου: Σχεδόν όλοι οι Κούρδοι που αγαπούν την εθνική τους ταυτότητα, ένα μεγάλο μέρος των ισλαμιστών και φυσικά οι Αρμένιοι, οι Έλληνες και άλλοι μη Τούρκοι και μη μουσουλμάνοι πρώην υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι τελευταίοι ήταν θύματα γενοκτονίας, εκδιώχθηκαν από τις πατρίδες τους και οι νέοι κύριοι είχαν αναλάβει τον έλεγχο των περιουσιών τους κατά την κεμαλική εποχή.

Ομοίως, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν έδωσαν πολλά εύσημα στον Ατατούρκ, τον οποίο οι Γάλλοι ειδικοί αποκαλούν «φωτισμένο δικτάτορα».

Ο Ατατούρκ παραμένει ταμπού για το κράτος, το έθνος, την ακαδημία και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης. Υπάρχει ακόμη και ειδικός νόμος, ο 5816, που εισήχθη το 1951, για την τιμωρία ««τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά του Ατατούρκ».

Σήμερα, όταν επικρίνουμε τον Ατατούρκ, γινόμαστε αμέσως «πράκτορες του δυτικού ιμπεριαλισμού» ή αλλιώς «Παραποθήκη των Ισλαμιστών».

Ο καθηγητής Νταρόν Ασεμόγλου, Αρμένιος οικονομολόγος γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, καθηγητής στο MIT (Βοστώνη-ΗΠΑ), βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών το 2024, είχε το θάρρος να αναλύσει διαφορετικά το κεμαλικό γεγονός την ίδια ημέρα της 10ης Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στο YouTube που παρακολούθησαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πολίτες:

«Είχε την ευκαιρία, αλλά την έχασε. Ήταν υποχρεωμένος σε ορισμένους τομείς να ενεργήσει έτσι. Αλλά από την άλλη έκανε πολύ καλές μεταρρυθμίσεις, για παράδειγμα όσον αφορά τα δικαιώματα των γυναικών. Αν και είχε την επιλογή να επεκτείνει το πολιτικό σύστημα, έκανε ακριβώς το αντίθετο.

Συγκέντρωσε όλη την εξουσία στον εαυτό του. Υπήρχε δυνατότητα δημιουργίας ενός πιο δημοκρατικού συστήματος; Ίσως ναι. Διότι από την Οθωμανική εποχή και θα έλεγα ακόμη και κατά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας (1919-1923), ειδικά λίγο πριν ο Ατατούρκ καταλάβει όλη την εξουσία, τα κοινοβούλια ήταν πολύ πιο πλουραλιστικά. Αυτό που είναι επίσης σημαντικό είναι η πολιτική καταγωγή του Ατατούρκ.

Από πού προέρχεται; Προέρχεται από την Επιτροπή Ένωσης και Προόδου (CUP). Το τελευταίο είναι θεσμός, είναι μια σκέψη όχι πολύ κοντά στη δημοκρατία. Το CUP δρα μάλλον από πάνω προς τα κάτω.

Υπήρχε πιθανότητα να συμπεριληφθούν ελαφρώς πιο συντηρητικοί κύκλοι στο σύστημα; Σε τελική ανάλυση, όταν επιβάλλεις κάτι στον λαό, υπάρχει ένα φαινόμενο μπούμερανγκ. Ο λαός αρνείται. Όσο για τις μεταρρυθμίσεις, πιστεύω ότι θα μπορούσε να ενεργήσει με πιο πλουραλιστικό τρόπο αντί για κατασταλτική πολιτική».

Ο Ασεμόγλου δεν μίλησε καν για τις ενέργειες του Μ. Κεμάλ Ατατούρκ που στόχο είχαν τους μη μουσουλμάνους γενικά και τους Αρμένιους ειδικότερα.

Τα σχόλιά του επικρίθηκαν βίαια και μάλιστα καταδικάστηκαν στα κοινωνικά δίκτυα από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, πολιτικών επιστημόνων και οικονομολόγων που εξακολουθούν να είναι πολύ πιστοί στον Ατατούρκ χωρίς μια σταγόνα αμφιβολίας ή αμφισβήτησης. «Για να λάβεις το βραβείο Νόμπελ πρέπει να προσβάλεις τον Ατατούρκ» πιστεύει ένας κεμαλιστής «καθηγητής».

Σχεδόν όλοι οι πολίτες που αντιτίθενται στο καθεστώς Ερντογάν θεωρούν τον Ατατούρκ ως τον σημερινό ηγέτη της αντιπολίτευσης. Η έλλειψη ενός κόμματος και μιας αυθεντικά αντιπολιτευτικής και αληθινά δημοκρατικής πολιτικής σήμερα κατευθύνει τους δυσαρεστημένους με τον Ερντογάν προς τον ιδρυτή της Δημοκρατίας, ο οποίος πέθανε το 1938.