Ένας στιχουργός, ο Παρασκευάς Καρασούλος, μία φωνή -αυτή του Θοδωρή Νικολάου– ένας νέος συνθέτης ο Γκωτιέ Βελισάρρης και πολλοί σημαντικοί και αναγνωρισμένοι συνθέτες (Κυπουργός, Καραϊνδρου, Ανδρέου, Οικονόμου, Νικολόπουλος, Κορκολής, Θεοδώρου). Αυτοί είναι οι συντελεστές του άλμπουμ «Της ομορφιάς τ’άγριο φιλί» (Μικρή Άρκτος).

Ο Παρασκευάς Καρασούλος, ένας από τους σημαντικότερους στιχουργούς της γενιάς του και ακούραστος εκδότης της Μικρής Άρκτου που αναδεικνύει συνεχώς νέες δυνάμεις, ανεβαίνει στο Θέατρο Βράχων στο θέατρο Άννας Συνοδινού, παρέα με τον ερμηνευτή του και τη Δήμητρα Σελεμίδου για να παρουσιάσουν τα νέα αυτά τραγούδια στις 30 Σεπτεμβρίου. Με αφορμή αυτή τη συναυλία, o στιχουργός μιλάει στο tvxs για τον πιο υπαρξιακό δίσκο του, όπως τον χαρακτηρίζει, σχολιάζοντας ταυτόχρονα τη σύγχρονη δυστοπία της παντοκρατορίας των αγορών. Και ο Θοδωρής Νικολάου εξηγεί γιατί το να τραγουδά σήμερα κανείς, είναι μια πράξη πολιτική.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΚΑΡΑΣΟΥΛΟΣ: Δεν υπάρχει άλλη εποχή στην ανθρώπινη ιστορία, που η διαφορά της οικονομικής ελίτ να είναι τόσο μεγάλη από το μέσο όρο ζωής των υπολοίπων ανθρώπων

Γιατί ένα cd για τον Θοδωρή Νικολάου;

Γιατί ο Θοδωρής Νικολάου με έπεισε πως μπορεί να γίνει και να είναι «φωνή μου». Πως μπορεί να μεταφέρει στο κόσμο το ίδιο πειστικά τον λόγο μου, διαθέτοντας την ερμηνευτική ικανότητα, την αισθητική καλλιέργεια αλλά και τη μαχητικότητα και την επιμονή που η εποχή απαιτεί, προκειμένου να υπάρξει η τέχνη του τραγουδιού στο σήμερα. Είναι μια ξεχωριστή παρουσία με προδιαγραφές εξαιρετικού μέλλοντος, κι εγώ πολύ χαρούμενος που συναντήθηκαν οι δρόμοι μας.

Ανταποκρίθηκαν πολλοί και σημαντικοί συνθέτες στο κάλεσμα, ωστόσο τα περισσότερα τραγούδια έχουν την υπογραφή ενός νέου συνθέτη, του Γκωτιέ Βελισσάρη. Δυο λόγια για τη συνεργασία σου με τον καθένα.

Θα ξεκινήσω λοιπόν από τον Γκωτιέ Βελισσάρη. Είχα χρόνια να γνωρίσω τόσο πηγαίο ταλέντο, τόσο ενεργή φαντασία και τέτοια αγάπη για την μουσική. Είναι ένας άνθρωπος που μιλά μέσα από τη μουσική του, προσεγγίζει τον λόγο με άνεση, ευαισθησία και βάθος χωρίς να τον ανταγωνίζεται κι όλα αυτά, δίχως προσποίηση ή επιτήδευση. Τον θαυμάζω και τον πιστεύω πολύ.

Με τους Στέφανο Κορκολή, Γιώργο Ανδρέου, Θοδωρή Οικονόμου και Νίκο Κυπουργό, έχουμε συνοδοιπορήσει στο παρελθόν σε δουλειές που έχουν αγαπηθεί πολύ από τον κόσμο, κι έχουν αφήσει ισχυρές αποτυπώσεις στο ελληνικό τραγούδι. Τους ήθελα μαζί μου σ’ αυτό το ταξίδι γιατί νομίζω πως με τον καθένα ξεχωριστά, η δημιουργική μας σχέση δεν έχει εξαντληθεί. Τους θεωρώ οικογένειά μου.

Τον Χρήστο Νικολόπουλο τον γνώρισα προσωπικά στην ΕΔΕΜ και στη μάχη για τα πνευματικά δικαιώματα που γνωρίζεις πολύ καλά πόσο δύσκολη είναι, αφού συμμετέχεις κι εσύ ενεργά. Είναι σπουδαίος δημιουργός και άνθρωπος. Σπάνια περίπτωση έμπνευσης, εργασίας και σεβασμού στην τέχνη του αλλά και στη ζωή του. Είναι τιμή μου αυτό το πρώτο μας «παιδί» κι ελπίζω να ξαναβρεθούμε σύντομα.

Η Ελένη Καραΐνδρου τώρα, είναι για μένα η κορυφαία Ελληνίδα συνθέτρια. Όχι μόνο για το αναγνωρισμένο έργο της στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όχι μόνο γιατί περιφρούρησε το καλλιτεχνικό της αίτημα με απίστευτη διαύγεια και επιμονή, αλλά και γιατί η όρεξή της για ζωή, είναι ένα εξελισσόμενο μάθημα για μένα όλα αυτά τα χρόνια που την γνωρίζω προσωπικά. Άνθρωπος με πνευματικότητα, λυρισμό και ευαισθησία. Αληθινή καλλιτέχνης.

Άφησα τον Χρίστο Θεοδώρου τελευταίο. Αν δεν υπήρχε ο Χρίστος πρέπει να ομολογήσω πως η έκδοση των τραγουδιών αυτών, θα ήταν σίγουρα άλλη και τα ίδια τα τραγούδια αλλιώς. Για τον Χρίστο Θεοδώρου θα έλεγα πως μακάρι να μπορούσε να «κλωνοποιηθεί», πράγμα αδύνατο, αδιανόητο και αντικαλλιτεχνικό, αφού η τέχνη απαιτεί μοναδικότητα. Το ξέρω, αλλά αν υπήρχαν πολλοί σαν κι αυτόν, θα ήταν όλα διαφορετικά στο χώρο μας τα τελευταία χρόνια. Το ταλέντο του συνδυασμένο με την ακούραστη εργατικότητα του, το υψηλό ήθος του, την καλή του προαίρεση και την αισθητική του, τον καθιστά πολύτιμο συνεργάτη και αχώριστο σύντροφο.

Είναι τιμή μου που συνυπάρχουν με τους στίχους μου, οι μουσικές και οι παρουσίες αυτών των συγκεκριμένων συνθετών στο δίσκο.

«Στης ιστορίας τις μάχες τις μεγάλες/ ήμουν κι εγώ εκεί και είδα/ Τις νίκες φορτωμένες με μπελάδες / τις ήττες που γυρίσανε σελίδα» Στο τραγούδι περιγράφεις το βλέμμα του Ποιητή και αναρωτιέμαι πως βλέπεις εσύ ως στιχουργός την εποχή μας. Τις νίκες, τις ήττες τις ιδιαίτερες πολιτικές συνθήκες;

Όσο κι αν δεν το συνειδητοποιούμε, η εποχή μας αναδεικνύει αυτό που γράφει ο Κ. Καστοριάδης στο βιβλίο του «ελληνική ιδιαιτερότητα»: ο Άνθρωπος είναι αμετάκλητα ο δημιουργός της Ιστορίας του. Ακόμη κι όταν επιλέγει την αυτοκαταστροφική πορεία του. Δεν υπάρχει άλλη εποχή στην ανθρώπινη ιστορία, που οι διαφορά της οικονομικής ελίτ να είναι τόσο μεγάλη από το μέσο όρο ζωής των υπολοίπων ανθρώπων, δεν υπάρχει άλλος πολιτισμός που η Αγορά να ρυθμίζει τα πάντα, ακόμη και τις πολιτικές μας υποθέσεις, δεν υπάρχει άλλη ιστορική περίοδος που ο άνθρωπος, να διαθέτει τα μέσα αλλά και τις συνθήκες, ώστε αν το επιλέξει, να μπορεί να καταστρέψει σε μια στιγμή τον πλανήτη.

Κι είναι σχήμα οξύμωρο να τα ξέρουμε όλα αυτά, να ακούγονται κοινοτοπίες πια, και ταυτόχρονα να μην επιλέγουμε την ανατροπή τους, την αναίρεση της πορείας μας προς το Θάνατο, απαιτώντας την χάρη της ζωής και τη χαρά της ύπαρξης. Εγώ πιστεύω πως το ανθρώπινο πλάσμα, , το αποτελούν τέσσερεις φύσεις, που οφείλουν να ισορροπούν για να βιώνει την αποστολή του: ο νους, η καρδιά, το σώμα κι η ψυχή. Η κάθε μια από αυτές αντιστοιχεί στη γνώση, στην ευαισθησία, στην επιθυμία και στην συνείδηση μας – τέσσερεις ιδιότητες μοναδικές.

Στη Δύση κυριάρχησε ο νους πολεμώντας και καταπιέζοντας τις άλλες φύσεις μας, με ολέθριες συνέπειες. Είναι όμως στο χέρι μας να ισορροπήσουμε και πάλι τις ζωές μας έστω και την τελευταία στιγμή, κι αυτό είναι το χρέος μιας άλλης ανατρεπτικής αριστεράς. Να πολεμήσουμε δηλαδή την εποχή της ασημαντότητας, δημιουργώντας σημαντικά έργα σε όλα τα επίπεδα στο σήμερα. Αλλιώς θα προχωρήσουμε όπως προφητεύει ο Ποιητής στο τραγούδι, σαν μεθυσμένο καράβι στον όλεθρο.

«Κι είναι η πραγματικότητα λαίμαργο κατοικίδιο». Τι είναι η καθημερινότητα για έναν καλλιτέχνη; Για εσένα; Έχει ποιητικότητα ή είναι βαρίδι και πως ακροβατείς ανάμεσα στους δυο κόσμους;

Η καθημερινότητα ήταν ανέκαθεν η πιο ευάλωτη πλευρά, στο κάστρο της ζωής του κάθε ανθρώπου. Δεν εξαιρούνται από αυτόν τον κανόνα ούτε οι ζωές των καλλιτεχνών. Σήμερα μάλιστα που η ιμπεριαλιστική επιβολή της ασχήμιας γίνεται με βαρύ οπλοστάσιο και με όπλα και εικονικά. Σε μια εποχή όπου το «φαίνεσθαι» είναι τόσο ισχυρό, το «είναι» της κάθε ζωής μοιάζει αδύναμο και τρωτό. Προσπαθώ οι τέσσερεις φύσεις που περιέγραψα πριν ως συστατικές ουσίες της ανθρώπινης ζωής, να ισορροπούν και να μάχονται μαζί ώστε να είναι η ζωή μου πιο ανθεκτική στη μάχη της και πιο ευθύβολη στην άμυνά της. Δεν το καταφέρνω πάντα, δεν είναι κι εύκολο άλλωστε. Αλλά το «θηρίο» δεν έχει κι εύκολο αντίπαλο.

Ποιες είναι οι «παλιές ψυχές»;

Εκείνες που μπορούν να διασχίζουν τον χρόνο, χωρίς να φοβούνται το παρελθόν που περιέχουν και άρα να το συναντούν και στο σήμερα, χωρίς να το φοβούνται. Είναι οι ζωές που ακούν το δικό τους αλλά και το συλλογικό ασυνείδητο και καταλαβαίνουν την γλώσσα του. Το ένστικτο τους μπορεί και αποκωδικοποιεί ότι έχει ξαναζήσει ως μια στάση ακόμη στο ταξίδι της ζωής τους. Είναι τέλος αυτές οι ζωές που τα de ja vu τους, δεν τα θεωρούν τυχαία και μπορούν να τα διαβάζουν πιο εύκολα και γρήγορα.

Στον «Ξανακερδισμένο χρόνο» εμπνέεσαι από μια ρήση του Ηράκλειτου «Δεν ξαναμπαίνεις δυο φορές στο ίδιο το ποτάμι». Θα έλεγες ότι είναι ίσως ο πιο υπαρξιακός σου δίσκος; Ακόμα και στο τραγούδι για τον Γκωγκέν, υπαρξιακά μιλάς.

Πιστεύω πως το υπαρξιακό πρόβλημα του Δυτικού ανθρώπου είναι και το πιο ισχυρό πολιτικό και ψυχικό αγκάθι της εποχής μας. Η επανονοηματοδότηση της ζωής μας με καινούργια ύλη και υλικά ώστε να αποκτήσει ουσία και προορισμό το ταξίδι μας -αυτό είναι το υπαρξιακό μας ζητούμενο. Αυτή η διαδικασία κάνει και την εποχή μας δραματικά ενδιαφέρουσα. Η Δύση και η Ανατολή έχουν αποτύχει οριστικά στις λύσεις που πρότειναν. Καμιά απάντησή τους δεν μοιάζει επαρκής πια για να νιώσει ο σημερινός άνθρωπος ασφαλής και να πιστέψει πως η ύπαρξή του μπορεί να αποκτήσει πληρότητα και το ταξίδι του νόημα. Κι οι άνθρωποι της εποχής μας ούτε αδαείς ούτε απληροφόρητοι είναι.

Σ’ αυτή τη συνθήκη θα περιμέναμε η Τέχνη να είναι πιο ζωντανή και παρούσα από ποτέ, όμως συμβαίνει το αντίθετο. Είναι αμήχανη και δύσπραγη. Παραμένει όμως το μόνο κύτταρο που αντιστέκεται υποβάλλοντας ερωτήματα και ερωτήσεις κι αυτή είναι μια επένδυση στο μέλλον ζωτικής σημασίας. Ποιος άλλος εκτός της Τέχνης υπερασπίζεται στην εποχή της Εικόνας, που όλα είναι στατικά και δεδομένα, την ανθρώπινη φαντασία που γεννά το ταλέντο και την ανθρώπινη δημιουργία; Όλες αυτές οι αγωνίες μου, μοιραία πέρασαν και στα τραγούδια μου είτε άδηλα είτε συνειδητά. Και βλέποντας τα τώρα, μπορώ να πω πως έχεις δίκιο, είναι ίσως ο πιο έντονα υπαρξιακός δίσκος μου…

Έχει προκαλέσει αίσθηση η δημοσιοποίηση της έρευνας της ΕΔΕΜ για τα ραδιόφωνα. Οι δημιουργοί ρωτούν τι μπορεί να γίνει; Τι απαντάτε ως μέλος του ΔΣ;

Φωτεινή, η πολιτεία, οφείλει να παρέμβει και να δημιουργήσει έναν κώδικα δεοντολογίας, ένα λειτουργικό πλαίσιο, για να μπορεί να υπάρξει η τέχνη του ελληνικού τραγουδιού ζωντανή, με ότι σημαίνει αυτό για τον ελληνικό πολιτισμό. Είναι επείγον ζήτημα. Δεν μπορεί να μένει ανεξέλεγκτη η Αγορά. Το ζήσαμε με τον καταστροφικό ρόλο των πολυεθνικών στην ελληνική δισκογραφία, με την διαχρονική αδιαφορία της πολιτείας για την δημιουργία δομών ιστορικής μελέτης και εκπαίδευσης στο τραγούδι , με την ανυπαρξία μηχανισμών υποστήριξης στο πνευματικό δικαίωμα, με την αδυναμία της να βοηθήσει την προστασία της συνέχειας της Τέχνης μας. Αν δεν το κάνει άμεσα, τότε πρέπει και πάλι εμείς οι δημιουργοί, να αναλάβουμε να υπερασπιστούμε την ιδιότητα μας αλλά και αυτό το δημόσιο αγαθό, για να μην χαθεί η έκφραση του κοινού αισθήματος του κόσμου που υπηρετεί το τραγούδι, η μνήμη και η ίδια η γλώσσα μας.

Τι είναι το θέατρο Βράχων για εσένα;

Η επιστροφή των τραγουδιών μου στον τόπο που γεννήθηκαν. Εννοώ πως επέλεξα να ζω και να εργάζομαι σε μια γειτονιά, ένα «νησί» μέσα στη μητροπολιτική αθηναϊκή θάλασσα, να εμπνέομαι από τους φίλους μου που γνώρισα εδώ, να μιλώ στα τραγούδια μου γι αυτή τη ζωή και τα πολλά πρόσωπά της. Η συναυλία στις 30/9 στο Θέατρο Βράχων είναι μια συγκινητική στιγμή ανανέωσης όλων των επιλογών μου. Και είναι σημαντικό πως φωνές αυτής της νέας εκκίνησης θα είναι νέοι ερμηνευτές: ο Θοδωρής Νικολάου, η Δήμητρα Σελεμίδου αλλά και οι νέοι σπουδαστές της Σχολής Θεάτρου 10Θ. Είναι σα να ξεκινώ πάλι ένα ταξίδι από το λιμάνι μου, έχοντας αποσκευές τη θέα αλλά και την ανθρωπογεωγραφία του…

ΘΟΔΩΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: Το να τραγουδάς είναι πράξη πολιτική

Τι σημαίνει για σένα να ερμηνεύεις υλικό, που στηρίζεται σε συνθέτες που μελοποίησαν τον Π. Καρασούλο;

Ο δίσκος μας, που κυκλοφόρησε τον περασμένο Απρίλιο, είναι ένας ενιαίος κύκλος τραγουδιών σε στίχους του Παρασκευά, που πραγματεύεται το ζήτημα της ομορφιάς.

Οπότε ξεκινάμε με αυτό το δεδομένο. Ότι δηλαδή, ένας σπουδαίος στιχουργός, με μια σημαντική και ξεχωριστή διαδρομή, καταθέτει στο σήμερα το καινούριο του υλικό. Είμαι πολύ χαρούμενος και περήφανος, που ο Παρασκευάς επέλεξε να είμαι η «φωνή» του, πόσο μάλλον όταν τόσοι επίσης σπουδαίοι δημιουργοί συμμετέχουν σε αυτή την εργασία, μελοποιώντας τον λόγο του.

Οι ομότεχνοι της γενιάς σου προσανατολίζονται σε singles με οδηγό της επιτυχία ή υπάρχει ένας κύκλος που ψάχνει πιο βαθιά;

Την τέχνη του τραγουδιού, και συγκεκριμένα του ελληνικού, ποτέ δεν την εξέτασα με κριτήρια ηλικιακά, γενεών ή επιτυχιών. Από την εποχή του «αγχωμένου» μου πρώτου δίσκου, μέχρι και τον τωρινό τέταρτο, πίστευα (και πιστεύω) στην δημιουργία μίας εργασίας, που θα έχει αρχή, μέση και τέλος. Η πεμπτουσία της τέχνης μας είναι στην αναζήτηση, συγκέντρωση και πραγμάτωση ενός υλικού, που με κινητήρια δύναμη τον λόγο, θα δημιουργήσει ένα ξεχωριστό μουσικό σύμπαν.

Οι λόγοι που κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην εποχή μας είναι – κυρίως – δύο: α) ο οικονομικός παράγοντας, καθώς με δεδομένη την δισκογραφική κατάρρευση, το υψηλό κόστος παραγωγής επιβαρύνει τους καλλιτέχνες, που επιλέγουν έτσι να κυκλοφορήσουν ένα τραγούδι, και β) το καλλιτεχνικό αίτημα, το οποίο – τις περισσότερες φορές – απουσιάζει.

Έχετε κάνει έναν γενναίο κύκλο συναυλιών με τραγούδια του Παρασκευά Καρασούλου και της Λίνας Νικολακοπούλου. Τι αποκόμισες από αυτή την εμπειρία;

Την ανάγκη και την σημαντικότητα του «ΜΑΖΙ», – όχι μόνο στον χώρο του τραγουδιού και της μουσικής, αλλά σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

Μαζί με την Λίνα, τον Παρασκευά, την Βιβή, τον Ανδρέα, τον Απόστολο, τον Παναγιώτη, τον Χρίστο, τον Πέτρο και τον Λευτέρη γυρίσαμε όλη την Ελλάδα, πραγματοποιήσαμε δεκάδες παραστάσεις, κυκλοφορήσαμε πριν έναν χρόνο, ένα δίσκο («Ζωντανή ηχογράφηση από το Καφεθέατρο», ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ,) και συνεχίζουμε.

Είμαστε ιδιαιτέρως χαρούμενοι, γιατί μας δίνεται η ευκαιρία να ταξιδεύουμε και να περνάμε όμορφα, κάνοντας αυτό που αγαπάμε με τους καλύτερους όρους και συνθήκες, χωρίς εκπτώσεις, και τραγουδώντας ένα ρεπερτόριο ακριβό και αγαπημένο.

Γιατί τραγουδάς;

Γιατί αυτό θέλει πάνω από όλα η ψυχή μου. Γιατί αυτό με εκφράζει περισσότερο από κάθε τι στη ζωή μου. Γιατί είναι ο δικός μου τρόπος να μιλώ και να επικοινωνώ με τον κόσμο. Νιώθω πως είναι μια πράξη βαθιά πολιτική, άρα συμπεριέχει τον σεβασμό, τη συνέπεια και το ήθος των υποχρεώσεων και των αξιών προς τον εαυτό μου και τους άλλους.

Τι είναι το Θέατρο Βράχων για εσένα;

Ένα ακόμη σκαλοπάτι στην όμορφη και συναρπαστική διαδρομή, που έχουμε χαράξει με τον Παρασκευά και την Μικρή Άρκτο. Ανυπομονώ να βρεθώ στη σκηνή, αυτού του εμβληματικού θεάτρου, να πω ιστορίες μέσα από τον λόγο του αγαπημένου μου Παρασκευά, να «παίξω» με τους φίλους μου μουσικούς, να μοιραστώ συναισθήματα με τον κόσμο, να ζήσω την εμπειρία της ένωσης πολλών ανθρωπίνων φωνών, που εκείνη τη στιγμή καθοδηγούνται από το τραγούδι και τη μουσική.

Στη συναυλία αυτή, θα έχουμε τη μεγάλη χαρά να είναι κοντά μας η, εξαιρετική και ξεχωριστή ερμηνεύτρια, Δήμητρα Σελεμίδου, παιδί της Μικρής Άρκτου και της Τέταρτης Ακρόασης, με την οποία θα βρεθούμε πρώτη φορά επί σκηνής.

Επίσης ένα δεκαμελές φωνητικό σύνολο σπουδαστών της σχολής «10Θ», υπό την καθοδήγηση του Χρίστου Θεοδώρου. Πρόκειται για τους Σιμόνη Γεωργίτση, Φρόσω Ζαρίφη, Έφη Ιωαννίδου, Παναγιώτη Καραΐσκο, Αλέξη Κουτσοχέρα, Ζωηνίκη Μαργαρώνη, Κωνσταντίνο Μπεφάνη, Απόστολο Πραφτσιώτη, Νίκο Τσιότσιο και Μαρτασώ Τσότρα.