Άλλος ένας γύρος συνομιλιών περί κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και ανταλλαγής ομήρων, αυτή τη φορά στη Ντόχα του Κατάρ, έληξε την περασμένη Παρασκευή, χωρίς φυσικά να εκπλαγεί κανείς για το ότι δεν υπήρξε απτό αποτέλεσμα, καθότι υπολογίζεται ότι το Ισραήλ έχει ρίξει περισσότερους από 70.000 τόνους εκρηκτικών στον πολιορκημένο θύλακα από τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου και μετά, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Euro-Med, που εδρεύει στη Γενεύη.

Ας επιχειρήσουμε μία εξαιρετικά σύντομη ιστορική σύγκριση απλών στοιχείων: Οι Γερμανοί βομβάρδισαν το Λονδίνο, ρίχνοντας περίπου 18.300 τόνους βομβών μεταξύ του 1940 και του 1941, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων της εφημερίδας New York Times. Οι δε Σύμμαχοι έριξαν 8.500 τόνους βομβών στο Αμβούργο το καλοκαίρι του 1943, σύμφωνα με τον Χέντρικ Άλτχοφ, ερευνητής στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, ενώ χρησιμοποίησαν επίσης 3.900 τόνους βομβών στη Δρέσδη τον Φεβρουάριο του 1945.

Το Ισραήλ συνέχισε τη βίαιη επίθεσή του στη Γάζα και μετά το περιστατικό «εισβολής» της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, παρά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που απαιτεί άμεση κατάπαυση του πυρός, η οποία έχει ουσιωδώς διεξαχθεί ως βάναυσος πόλεμος εκδίκησης.

Τόσο λοιπόν οι ακατάπαυστες στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στην Γάζα, όσο και μια ενδεχόμενη πλήρης αποτυχία των συνομιλιών στην Ντόχα, έχουν σημαντικές στρατηγικές συνέπειες για το Ισραήλ, τη Χαμάς, τον παλαιστινιακό λαό, τα έθνη της περιοχής και τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου – με πρώτες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που συμφωνήθηκε τον Νοέμβριο του 2023, η Χαμάς απελευθέρωσε 105 από τους ομήρους με αντάλλαγμα μια εβδομαδιαία κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση περίπου 240 Παλαιστινίων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές. Το Ισραήλ ισχυρίζεται πως 111 όμηροί του εξακολουθούν να κρατούνται, 39 εκ των οποίων θεωρούνται νεκροί.

Με την επανεκκίνηση των συνομιλιών να θεωρείται δεδομένη εντός της τρέχουσας εβδομάδας, είναι σχεδόν απίθανο ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, να αποδεχθεί οποιαδήποτε συμφωνία που η Χαμάς θα μπορούσε να παρουσιάσει ως νίκη, ενώ φαίνεται να ασκεί ασφυκτική πίεση στους ισραηλινούς διαμεσολαβητές με όρους που φαίνεται αδύνατο να αποδεχθεί η Χαμάς.

Η Χαμάς θα παρουσιάσει οποιαδήποτε συμφωνία με το Ισραήλ που θα τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα, θα οδηγήσει στην αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη λωρίδα και θα απελευθερώσει Παλαιστίνιους κρατούμενους, ως νίκη και παράδοση του Ισραήλ. Ως εκ τούτου, οι ισραηλινοί διαπραγματευτές δεν θα συμφωνήσουν σε μια πλήρη αποχώρηση, και απαιτούν μακροχρόνια ισραηλινή στρατιωτική παρουσία κατά μήκος των συνόρων Γάζας-Αιγύπτου και έναν μηχανισμό ασφαλείας που θα διασφαλίζει ότι η ένοπλη Χαμάς και άλλο στρατιωτικό προσωπικό δεν θα μπορούν να μετακινηθούν από το νότιο τμήμα της Γάζας προς το βόρειο.

Επιπλέον, ο Νετανιάχου απαιτεί βέτο για τους Παλαιστίνιους κρατούμενους που θα απελευθερωθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας, και ότι όσοι εκτίουν ισόβια κάθειρξη θα απελαύνονται ισόβια εκτός Παλαιστίνης. Αυτοί οι πρόσθετοι όροι είναι απαράδεκτοι για τη Χαμάς, και έχουν με πλήρη σαφήνεια απορριφθεί.

Το «ενεργό στόχαστρο»

Μην ξεχνάμε και τις στοχευμένες, «χειρουργικές» δολοφονικές επιχειρήσεις κατά του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, που εξολοθρεύτηκε εντός Ιρανικού εδάφους στην Τεχεράνη, και του ανώτατου διοικητή της Χεζμπολάχ στην Βηρυτό, Φουάντ Σούκρ.

Κατά συνέπεια, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Νετανιάχου θα κάνει οποιαδήποτε συμφωνία με τη Χαμάς ενώ γνωρίζουν όλοι οι διεθνείς παρατηρητές ότι εξυπακούεται πως ο Γιαχία Σινουάρ, ο διάδοχος του Χανίγια, μπήκε «αυτομάτως» στο στόχαστρο του ισραηλινού κατεστημένου ασφαλείας, είναι πολύ πιθανόν θέμα χρόνου έως ότου δολοφονηθεί και αυτός.

Επίσης έχουμε δει πως η «πλάστιγγα» των συνομιλιών στη Ντόχα «γέρνει» περισσότερο στο θέμα των ισραηλινών ομήρων παρά στην αποχώρηση του στρατού από την Λωρίδα της Γάζας, ωστόσο, αυτές οι διαπραγματεύσεις καθιστούν σαφές ότι ο Νετανιάχου έχει θέσει τον αδύνατο στόχο της «ολοκληρωτικής νίκης του», όπως την αποκαλεί, πάνω από την ασφαλή επιστροφή των ομήρων. Πολλοί από αυτούς μπορεί να μην είναι πλέον ζωντανοί, ή να σκοτώθηκαν από τις ατελείωτες ισραηλινές βόμβες.

Φαίνεται ξεκάθαρα λοιπόν ότι αυτό δεν είναι η πρώτη του προτεραιότητα. Οι περισσότεροι ισραηλινοί ειδήμονες, ακόμα και τα ισρηλινά μέσα ενημέρωσης, πιστεύουν ότι η «ολοκληρωτική νίκη» του Νετανιάχου αφορά περισσότερο την παράταση του πολέμου για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Σύμφωνα με αυτά, ο Νετανιάχου ανεβαίνει σιγά σιγά στις δημοσκοπήσεις καθώς η «βάση» του, η οποία σε μεγάλο βαθμό τον είχε εγκαταλείψει μετά την 7η Οκτωβρίου, αρχίζει να «επιστρέφει».

Οι πιθανότητες επιτυχούς διαπραγμάτευσης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς εξαρτώνται από το μέγεθος της μόχλευσης που οι διαμεσολαβητές είναι πρόθυμοι να εφαρμόσουν και στις δύο πλευρές, καθώς οι νέες συνομιλίες θα αρχίσουν από μέρα σε μέρα. Οι ΗΠΑ έχουν σημαντική ισχύ επί του Ισραήλ, τόσο στην πολιτική κάλυψη που του παρέχουν στον ΟΗΕ όσο και στην ικανότητα να σταματήσουν τη ροή στρατιωτικού εξολπισμού προς το Ισραήλ, παρότι κάνουν ακριβώς το αντίθετο, ισχυριζόμενες ότι θα «καλύψουν τα νώτα» του Ισραήλ αν δεχόταν μεγάλη επίθεση από το Ιράν ή τη Χεζμπολάχ.

Στην άλλη πλευρά, η Αίγυπτος και το Κατάρ έχουν σημαντική επιρροή στη Χαμάς: τμήματα της ηγεσίας της Χαμάς εδρεύουν στη Ντόχα, ενώ το πέρασμα της Ράφα λειτουργεί ως ζωοδότης προς τη Λωρίδα της Γάζας. Αναφέρεται ότι υπάρχουν 160.000 Παλαιστίνιοι που διέφυγαν από τη φρίκη του πολέμου στη Γάζα και οι οποίοι παραμένουν με τις βίζες τους στην Αίγυπτο. Αυτό είναι ένα ακόμη σημείο πίεσης στη Χαμάς και στον παλαιστινιακό λαό.

Σε αυτό το σημείο των διαπραγματεύσεων, μετά από δέκα και πλέον μήνες ισραηλινού πολέμου με περισσότερους από 40.000 νεκρούς στη Γάζα και περισσότερους από 1.600 νεκρούς Ισραηλινούς, ο πόλεμος αυτός πρέπει όντως να τελειώσει, και ας το επαναλαμβάνουν σαν μάντρα οι σύμμαχοι του Ισραήλ.

Παρότι οι διαμεσολαβητές δήλωσαν ότι είναι αισιόδοξοι για την επίτευξη εκεχειρίας στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς μετά από δύο ημέρες συνομιλιών στην πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα, την περασμένη εβδομάδα, ανακοινώνοντας ότι συμφωνήθηκε μια «πρόταση-γέφυρα», χωρίς λεπτομέρειες και ουσιαστικές θετικές ενδείξεις, ας θυμηθούμε πως αυτή η αισιοδοξία έχει, και στο πρόσφατο παρελθόν, αποδειχθεί άστοχη: Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε τον Φεβρουάριο ότι πίστευε pvw μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ήταν «επικείμενη», ενώ η έναρξη του Ραμαζανιού τον Μάρτιο και οι έντονες διπλωματικές προσπάθειες πριν από την εισβολή του Ισραήλ στη Ράφα τον Μάιο, προβλήθηκαν επίσης ως «τελευταίες ευκαιρίες», αυτό που λέει δηλαδή και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν τις τελευταίες ημέρες για την «βαρύτητα» των συνομιλιών στη Ντόχα.

Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν στο Κάιρο την Τετάρτη ή την Πέμπτη. Η Χαμάς δεν συμμετέχει άμεσα, καθώς η ομάδα ενημερώνεται για τις εξελίξεις από τους διαμεσολαβητές – Κατάρ και Αίγυπτο.

Ελπίζεται ότι μια κατάπαυση του πυρός θα μειώσει τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή και θα αποτρέψει το Ιράν και τη Χεζμπολάχ από αντίποινα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον πόλεμο στη Γάζα να διολισθήσει σε σύγκρουση σε ολόκληρη την περιοχή.

Είναι επίσης προφανές πως η Ουάσινγκτον επιθυμεί να επιτευχθεί μια συμφωνία πριν η προσοχή της στραφεί, αναπόφευκτα, στις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Στην πρώτη επίσημη ανακοίνωσή της σχετικά με το νέο γύρο συνομιλιών, η Χαμάς δήλωσε το βράδυ της Κυριακής ότι η υπό συζήτηση πρόταση «γεφύρωσης» των χασμάτων ήταν πολύ κοντά στην ισραηλινή γραμμή, αναιρώντας περαιτέρω πιθανότητες για συμφωνία, εφόσον το Ισραήλ αρνήθηκε να αποκλείσει την επιστροφή στις μάχες στη Γάζα και αλλού.

Η δε προφανής επιμονή του Ισραήλ να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία κατά μήκος των συνόρων Γάζας-Αιγύπτου αποτελεί κόκκινη γραμμή τόσο για τη Χαμάς όσο και για την Αίγυπτο.

Ποιοί καθοδηγούν τις συνομιλίες

Η ισραηλινή αντιπροσωπεία περιλαμβάνει τον επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπάρνια, τον επικεφαλής των υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας Σιν Μπετ, Ρόνεν Μπαρ, και τον έφεδρο υποστράτηγο και εκπρόσωπο του στρατού για θέματα ομηρίας, Νιτζάν Αλόν.

Ο σύμβουλος του Νετανιάχου, Οφίρ Φώλκ, έχει επίσης συμμετάσχει σε ορισμένες από τις συνομιλίες ως «μάτια και αυτιά» του πρωθυπουργού. Σε προηγούμενους γύρους, μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας φέρονται να αρνήθηκαν να συμπεριλάβουν τον Φωλκ στις συναντήσεις. Ο Νετανιάχου έχει κατηγορηθεί από επικριτές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ότι κωλυσιεργεί σε μια συμφωνία για προσωπικό πολιτικό όφελος.

Της ομάδας της Χαμάς ηγείται ο Χαλίλ αλ-Χάγια, ο ανεπίσημος υπουργός Εξωτερικών της Χαμάς, ο οποίος εδρεύει στο Κατάρ. Ο Χάγια ήταν κοντά στον πολιτικό επικεφαλής, τον Χανίγια, ο οποίος δολοφονήθηκε τον περασμένο μήνα. Η απόφαση της ομάδας να καταστήσει τον μαχόμενό της ηγέτη στη Γάζα, Γιάχια Σινουάρ, νέο επικεφαλής του πολιτικού γραφείου έχει ελάχιστη πρακτική επίδραση στις συνομιλίες, αλλά είναι ενδεικτική μιας πιο σκληρής θέσης της ομάδας συνολικά.

Οι συνομιλίες διεξάγονται με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, του Κατάρ και της Αιγύπτου. Ο διευθυντής της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς, ο πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ, Σείχης Μοχάμεντ Μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, και ο Αμπάς Καμέλ, επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών της Αιγύπτου και δεξί χέρι του προέδρου Ελ-Σίσι, έχουν συμμετάσχει στις περισσότερες διαπραγματεύσεις.

Υπάρχει άλλη επιλογή για το Ιράν πέρα από τα αντίποινα;

Δεδομένης της σημαντικότητας του Χανίγια μεταξύ των συμμάχων της Τεχεράνης και των συνθηκών της δολοφονίας του, σχεδόν όλοι οι πολιτικοί εμπειρογνώμονες και αναλυτές εξωτερικών υποθέσεων συμφωνούν ότι το Ιράν δεν έχει άλλη επιλογή από το να προβεί σε αντίποινα.

Ένας Ιρανός ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, μιλώντας από την Τεχεράνη στο αρκετά προοδευτικό (πολιτικά) ενημερωτικό μέσο The New Arab, εκτίμησε ότι η καθυστέρηση στην απάντηση του Ιράν μπορεί να οφείλεται σε διαφωνίες μεταξύ των υψηλόβαθμων πολιτικών και στρατιωτικών υπευθύνων της χώρας.

«Οι προηγούμενες επιθέσεις αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, καθώς δεν παρέχουν πλέον αποτρεπτικό αποτέλεσμα. Πρέπει να γίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο, αλλά είναι το Ιράν έτοιμο γι’ αυτό;» διερωτήθηκε ο εμπειρογνώμονας.

Σύμφωνα με τον εν λόγω εμπειρογνώμονα, υπάρχει διχασμός μεταξύ των υπευθύνων λήψης αποφάσεων στα ανώτερα επίπεδα της κυβέρνησης, ιδίως εντός του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC). Προειδοποίησε ότι οποιοσδήποτε λάθος υπολογισμός στα αντίποινα θα μπορούσε να βυθίσει το Ιράν σε έναν καταστροφικό πόλεμο με το Ισραήλ.

Διαβάστε επίσης: Ιράν / Μόνο μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα θα συγκρατούσε τα άμεσα αντίποινα κατά του Ισραήλ

«Παρά την επιθετική ρητορική του, το Ιράν έχει δείξει σταθερά ότι δεν επιδιώκει να βρεθεί στην πρώτη γραμμή ενός πολέμου με το Ισραήλ. Πριν από την επίθεση τον Απρίλιο, όλα τα αντίποινα του Ιράν μετά τη δολοφονία υψηλόβαθμων διοικητών του IRGC από τις ισραηλινές δυνάμεις στη Συρία κατευθύνθηκαν σε τοποθεσίες στο κουρδικό Ιράκ», πρόσθεσε.

Ωστόσο, ο Μοχσέν Σαζγκάρα, πρώην υψηλόβαθμος διοικητής του IRGC που εγκατέλειψε τη χώρα το 2033, έχει διαφορετική άποψη. Πιστεύει ότι το IRGC έχει προετοιμάσει διάφορες επιχειρήσεις με άμεσο στόχο το Ισραήλ.

«Το IRGC και ο επίσημος στρατός έχουν εκπονήσει σχέδια επίθεσης στο Ισραήλ και τα έχουν παρουσιάσει στον [Ανώτατο Ηγέτη] Χαμενεΐ. Οι αναφορές δείχνουν ότι οι πύραυλοι Sejil, Fattah και Khorramshahr θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την επίθεση, κλιμακώνοντας ενδεχομένως τη σύγκρουση σε νέο επίπεδο», δήλωσε ο Σαζγκάρα.

«Αναμένεται ότι η Ισλαμική Δημοκρατία σχεδιάζει να στοχεύσει δύο τύπους τοποθεσιών στο Ισραήλ: στρατιωτικές τοποθεσίες και εβραϊκούς οικισμούς», πρόσθεσε.