Με αφορμή την παράσταση Βάκχες του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, που θα παρουσιάσει το Εθνικό Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, την Παρασκευή 2 και το Σάββατο 3 Αυγούστου ρωτήσαμε τις 12 ηθοποιούς που θα ενσαρκώσουν τον ρόλο των Βακχών για την τραγωδία του Ευριπίδη και το μήνυμα της.

Ο ρόλος σας ως Βακχών είναι καθοριστικός στην τραγωδία του Ευριπίδη. Τι σας συναρπάζει σε αυτή σας την εμπειρία και ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο σήμερα ως σύγχρονες Βάκχες;

Μαργαρίτα Αλεξιάδη

Αυτό που με συναρπάζει στη συγκεκριμένη ανάγνωση του έργου που έχουμε δουλέψει είναι η επαφή και ο τρόπος που  επικοινωνούν οι ακόλουθες του Διονύσου με τις εσωτερικές τους ανάγκες, οι οποίες έρχονται σε αντιδιαστολή  με την εγκράτεια που επιβάλλει μια αστική δομή.

Στην σημερινή εποχή πιστεύω πως ζούμε σε έναν κόσμο αρκετά συντηρητικό, με κανόνες που πάνε κόντρα στη φύση μας. Όσο όμως τα ένστικτα  μας καταπιέζονται και δεν εκτονώνονται με κανέναν τρόπο, υπάρχει ο κίνδυνος έκρηξης ή άγαρμπου ξεσπάσματος. Είναι σημαντικό να διαχειρίζεται κανείς τις  απαγορευμένες ανάγκες του, να τις αναγνωρίζει και να αγγίζει την ελευθερία του ζώου που όλοι έχουμε μέσα μας.

Στελλίνα Βογιατζή

Με συναρπάζει η καθημερινή ζύμωση με άλλες έντεκα γυναίκες. Δώδεκα διαφορετικοί άνθρωποι που εργάζονται συλλογικά για να καταφέρουν κάτι. Αυτό είναι ο Διόνυσος, η συλλογικότητα. Οι Βάκχες είναι αφιερωμένες στον Θεό τους, κι εμείς στην παράσταση. Αυτό που θέλω να μοιραστώ σίγουρα από το ίδιο το έργο αλλά και από τη διαδικασία των προβών είναι πως δεν μπορώ να ορίσω ποιος είμαι, αν δεν δω τον άλλον. Δεν μπορώ να είμαι σίγουρη αν Είμαι, αν δεν Είσαι. Αυτό είναι ένα στοιχείο της Διονυσιακής πίστης που μας αφορά όλ@ σε ό,τι κι αν πιστεύουμε: Το να είμαστε μαζί ελευθερωμένοι από αγκυλώσεις.

Χρυσιάννα Καραμέρη

Οι Βάκχες αντιπροσωπεύουν το μαζί, το συλλογικό. Αφοσιωμένες και πιστές στον δικό τους θεό αφήνουν τα σπίτια τους και ό,τι είναι αυτό που η κοινωνία τις καλεί να κάνουν ως γυναίκες. Ταξιδεύουν με τον Διόνυσο για να εγκαθιδρύσουν τη δική τους  αλήθεια σε κάθε μέρος που περνούν. Οι φωνές τους ενώνονται δημιουργώντας τη μουσική που λείπει από την κοινωνία. Ξεπερνούν τα κοινωνικά δεσμά και τελικά διεκδικούν τον εαυτό τους μέσα από το συλλογικό. Με συγκινεί πολύ αυτή η ενδυνάμωση των γυναικών μέσω της ένωσής τους σε μια ανδροκρατούμενη εποχή, η διεκδίκηση και η πίστη τους μέχρι τέλους. Αισθάνομαι ευλογημένη που συνεργάζομαι με ανθρώπους που δείχνουν την ίδια αφοσίωση και πίστη,  με πρωτεργάτη τον Θάνο Παπακωνσταντίνου που προσεγγίζει με τρομερή ευαισθησία το έργο, σε συνδυασμό με το πάντρεμα ετερόκλητων πολιτισμικών στοιχείων στις συνθέσεις  του Δημήτρη Σκύλλα, και με έναν πολυτάλαντο θίασο αλλά και ένα σύνολο άξιων συντελεστών. Φτιάχνεται ένα τοπίο που διεκδικεί την πολυφωνία, την πολυχρωμία, το άλλο, το ανοίκειο.  Σε μια εποχή που όλα πολώνονται,  οι εξελίξεις καθημερινά είναι ραγδαίες, γινόμαστε αναλώσιμοι και ανταγωνιστικοί και τελικά οδηγούμαστε σε γυναικοκτονίες, πολέμους, κρίσεις… Για μένα αυτό το μήνυμα αφήνουν αυτές οι Βάκχες. Όσο περιχαρακώνεσαι στον εαυτό σου από φόβο, τόσο πιο βέβαια τείνεις στον διαμελισμό σου. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, να πιστεύουμε και να διεκδικούμε το μαζί, την πραγματική σύνδεση μεταξύ μας.

Ελένη Κουτσιούμπα

Οι Βάκχες είναι η κινητήριος δύναμη αυτής της τραγωδίας. Είναι πλάσματα αλλόκοσμα και ταυτόχρονα ο καθένας/ η καθεμία από εμάς. Η βαθιά τους πίστη και αφοσίωση είναι για μένα το πιο συγκινητικό κομμάτι της λειτουργίας τους. Πιστεύουν και εμπιστεύονται τυφλά τον θεό τους -τον Διόνυσο- τη δύναμή τους και φυσικά η μια την άλλη. Πρεσβεύουν το «μαζί», το τιμούν και το αξιοποιούν σε κάθε του έκφανση, χωρίς να χάνουν την ατομικότητα ή την προσωπικότητά τους. Έτσι, σε ευθεία αναλογία με το έργο, δουλέψαμε και εμείς. Ατομικά και ομαδικά, μια για όλες και όλες για μια. Αν κάτι από όλη αυτή την εμπειρία αξίζει να επικοινωνηθεί από μεριάς μου είναι αυτό. Το αίσθημα της συν-εργασίας, του ανήκειν, του σεβασμού προς κάθε ετερότητα. Το ιδανικό, δηλαδή, κάθε θεατρικής παράστασης, αλλά ακόμη περισσότερο, της ίδιας της ζωής.

Μαρία Κωνσταντά

Το ενδιαφέρον με τον χορό των Βακχών μου έφερε στην επιφάνεια τη σκέψη της συνύπαρξης του καλού και του κακού ταυτόχρονα μέσα στην ίδια προσωπικότητα. Αυτός που μπορεί να κάνει το μεγαλύτερο καλό είναι ικανός και την χειρότερη πράξη. Δείγματα στη σύγχρονη κοινωνία υπάρχουν πολλά. Οι σύγχρονες Βάκχες συμβολίζουν την αποδοχή στην ετερότητα, την πίστη αλλά ταυτόχρονα την καταστροφή και τον διαμελισμό. Την προσήλωση ενός ατόμου στο θείο που όμως κλονίζει το πρότυπο της παράδοσης και της ηθικής. Γι’ αυτές το θείο είναι κάτι που τις δυναμώνει και τις συντριβεί ταυτόχρονα. Αυτή η διττή στάση απέναντι στη ζωή είναι που τις κάνει να φαίνονται συναρπαστικές, τις συγκλονίζει και τις δυναμώνει. Δίνουν τη σκυτάλη στις επόμενες με πίστη και χαρά, αυτή που παίρνει ένας άνθρωπος που φεύγει από τη ζωή γεμάτος και πλήρης.

Κλεοπάτρα Μάρκου

Ο Ευριπίδης παραδίδει το πιο συλλογικό του έργο με τις Βάκχες. Επίσης βγάζει για πρώτη φορά τις γυναίκες έξω από τα στενά όρια του οίκου με ό,τι σήμαινε αυτό στη Δημοκρατία του τότε και τις επιστρέφει στη φύση. οι Βάκχες είναι το απόλυτο συλλογικό σώμα, σε αρμονική αλληλεπίδραση μέσα από την ετερότητά τους και σε διαρκή συλλογική λειτουργία. Είναι άρρηκτα δεμένες με τη δράση την κινούν, φέρνουν τα γεγονότα, αυτές είναι που φέρνουν τον θεό Διόνυσο, τον χτίζουν, τον υμνούν, τον θρηνούν όταν γκρεμίζεται, τον αναγεννούν, αυτές διαμελίζουν κι εκτοπίζουν όποιον φέρνει το «ιδιωτεύειν» και το «κατά μόνας» σε ένα σύστημα που λειτουργεί στο Μαζί. Καθώς κι όποιον αντιστέκεται σε αυτό που φέρει ο Διόνυσος, στη ρευστότητα των ταυτοτήτων/ορίων , στην ευτυχία της ύπαρξης στο εδώ και τώρα και στο ότι τελικά όλοι είναι ένας κι ένας είναι όλοι. Οι Βάκχες προτείνουν έναν δρόμο. Εγώ υπάρχω μέσα από τον άλλον κι ο άλλος μέσα από μένα. Όλοι είμαστε το ίδιο πρόσωπο. Οπότε δεν μπορώ ποτέ να δω ποιος είμαι εγώ, αν δεν δω και δεν γίνω ο άλλος. Και χωρίς αυτή την πίστη και το μαζί, χάνεις τον άξονά σου. Όταν το συλλογικό φεύγει, το εγώ είναι διαμελισμένο.

Ελένη Μολέσκη

Στις Βάκχες με γοητεύει φοβερά αυτή η τόσο εύθραυστη και σπάνια πια αίσθηση της συλλογικότητας. Τη συναντά κάνεις μόνο στην πίστη και στο θέατρο. Εκεί που όσο διαφορετικοί κι αν είμαστε ο κοινός στόχος μας ενώνει, μας υπερβαίνει. Η ατομικότητά μας προσωρινά διαρρηγνύεται για να ενωθούμε με τους άλλους και τελικά ίσως να διευρύνουμε έτσι την αντίληψή μας για τον κόσμο αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό. Αυτό πιστεύω βρίσκεται στην καρδιά της διονυσιακής λατρείας και του θεάτρου. Στις δικές μας Βάκχες, το σύνολο αυτών των πιστών γυναικών είναι που καθιστά δυνατό ότι συμβαίνει στην τραγωδία. Η ένταση της δικής τους πίστης είναι που δίνει στο Διόνυσο τη δύναμή του. Με άλλα λόγια, χωρίς τους πιστούς του ο Θεός δεν υπάρχει.

Ειρήνη Μπουντάλη

Οι Βάκχες έχουν δύναμη γιατί είναι όλες ΜΑΖΙ. Και αυτό με συναρπάζει σε αυτήν την ομάδα. Είμαστε μαζί, όμως διατηρούμε την μοναδικότητά μας, άλλες φορές είμαστε συγχρονισμένες  και άλλες φορές εντελώς ελεύθερες, αλλά πάντα η έγνοια μας είναι το σύνολο. Οι σύγχρονες Βάκχες θα αφάνιζαν το ανθρώπινο είδος, για να σώσουν τη Φύση, πιστεύω.

Τζωρτζίνα Παλαιοθεοδώρου

Από πολύ νωρίς στη διαδικασία της προετοιμασίας μας γνωρίζαμε πως θα σταθούμε απέναντι στο έργο με μια  ερευνητική ματιά, θα μελετήσουμε από κοινού αυτό το μεγάλο κείμενο τόσο δραματουργικά όσο και στην παραστασιακή του διάσταση. Αυτά τα πλάσματα, οι πιστές ακόλουθες του θεού Διόνυσου που ταξιδεύουν από τα βάθη της Ασίας με οδηγό μόνο την πίστη σε κάτι άγνωστο και υπερβατικό  δύσκολα μπορούν να περιοριστούν σε μια μονοδιάστατη θεώρηση και να σκιαγραφηθούν  με εύκολους χαρακτηρισμούς  που θα ταίριαζαν στον χορό μια οποιασδήποτε τραγωδίας. Χρειάστηκαν πολλές ώρες μελέτης και έρευνας για να φτάσουμε σ’ αυτό που ο σκηνοθέτης μας Θάνος Παπακωνσταντίνου οραματίστηκε γι’ αυτές τις γυναίκες. Φέρουν ένα αλλόκοτο σύμπαν, φανατισμένες οπαδοί, ακόλουθοι ενός ιερού τοτέμ. Αυτό αποτελεί τη μοναδική κινητήρια δύναμή τους. Τα πάντα γι’ αυτές είναι ο Θεός.
Γυναίκες δυναμικές, σύγχρονες μαινάδες συσπειρωμένες σε έναν κοινό σκοπό, που διεκδικούν μέχρι τελικής πτώση τον ύψιστο στόχο. Με οποιοδήποτε τίμημα, ακόμα και όσα μπορούν να στραφούν τελικά εναντίον τους και να τις αφανίσουν.

Ιοκάστη – Αγαύη Παπανικολάου

Οι Βάκχες είναι γυναίκες οι οποίες επιλέγουν να “επαναστατήσουν” απέναντι στην κοινωνία και στα πατριαρχικά στερεότυπα που υπάρχουν και μας ακολουθούν μέχρι και σήμερα. Η γυναίκα για να συνάδει με τη λέξη αξιοπιστίας, πρέπει να μένει στο σπίτι, να είναι ήρεμη, να προσέχει παιδιά, να κάνει τις οικιακές δουλειές. Οι γυναίκες αυτές μέσα από τη βακχεία προσπαθούν να απελευθερωθούν από αυτά τα δεσμά, ζητώντας απλά την ισότητα μεταξύ των δυο φύλων και δηλώνοντας πως η ατίθαση φύση τους δε συνάδει με την ατιμία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο μάντης Τειρεσίας “Την καλή γυναίκα καμία βακχεία δεν θα τη διαφθείρει”.

Θάλεια Σταματέλου

Για αρχή, είναι συναρπαστική η ιστορία των Βακχών· μια ομάδα πιστών γυναικών που ορμώμενες από την Ασία φτάνουν ως τη Θήβα για να εγκαθιδρύσουν τη λατρεία ενός νέου Θεού, του Διόνυσου. Το ζήτημα της πίστης από μόνο του είναι τεράστιο, η δυνατότητα να μετακινήσει, να ενώσει, να ξεσηκώσει. Προσωπικά με συναρπάζει η σαρωτική όψη της ευλάβειας των Βακχών, το «άγριο» πρόσωπο του Θεού που είναι κρυμμένο αλλά αισθητό. Υπάρχει ένας διαρκής τόνος επικινδυνότητας που δεν εκτονώνεται απαραίτητα αλλά είναι παρών. Άλλο ένα ζήτημα που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα, είναι το πώς στον σύγχρονο δυτικό κόσμο, τον ακόμη  βαθιά διαποτισμένο από τις χριστιανικές αξίες και ταμπού, μπορεί η πίστη σε έναν Θεό να συνδεθεί με τις έννοιες του οργίου, της σεξουαλικής ελευθερίας, της μανίας και ειδικότερα όταν μιλάμε για γυναίκες. Δεν έχουμε συνηθίσει η ευλάβεια να συνδέεται με  το σεξ και την ικανοποίηση γενικότερα ή με τη βία και την καταστροφή. Η «Βακχεία» για μένα έχει να κάνει με την κατάλυση των ορίων καλού-κακού, τον συγκερασμό των αντιθέτων, την κατάργηση κάθε νόμου και κάθε «εικόνας» του εαυτού. Είναι μια ασύλληπτη για το ανθρώπινο μυαλό κατάσταση, γι’ αυτό και τρομαχτική ακόμη και ως ιδέα αλλά ταυτόχρονα άκρως ελκυστική.

Δανάη Τίκου

Οι Βάκχες είναι μια ομάδα πιστών γυναικών που λειτουργούν ως ένα σώμα ταγμένο στον Θεό Διόνυσο. Είναι παρούσες σε όλη την τραγωδία προωθώντας τη δράση σα να γνωρίζουν ήδη από την αρχή ότι ο Πενθέας χρειάζεται να θανατωθεί και πόσο μάλλον με αυτό τον άγριο τρόπο, από την ίδια του την μητέρα. Αυτό που με συναρπάζει είναι ότι οι Βάκχες ως πιστές είναι βαθιά συνδεδεμένες με το θεό που υμνούν. Ο Διόνυσος είναι παρών μέσα τους. Το βάκχευμά τους είναι ο δικός τους τρόπος προσευχής που απαιτεί μεγάλη σωματική και φωνητική συμμετοχή. Τις διαπερνά η ορμητική δύναμη του Διονύσου. Οι σύγχρονες Βάκχες αλληλοπροστατεύονται, είναι ενδυναμωμένες, υπερασπίζονται τις αξίες τους με τη ζωή τους. Είναι ένα σύνολο από ατρόμητες γυναίκες. Κι αυτό ακόμα και στη σημερινή εποχή αποτελεί απειλή.