Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 στο Παρίσι είναι οι πρώτοι που σκοπεύουν να επιτύχουν την πλήρη «ισότητα των φύλων» στα αγωνίσματα, καθώς από τις 26 Ιουλίου έως τις 11 Αυγούστου 5.250 άνδρες και 5.250 γυναίκες αθλήτριες αγωνίζονται στους 33ους σύγχρονους Αγώνες.

Με την επίτευξη αυτού του «ζυγισμένου» αριθμού, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) εκπλήρωσε την 11η σύσταση της Ολυμπιακής Ατζέντας 2020, η οποία στόχευε στην ισορροπία 50:50 μεταξύ ανδρών και γυναικών αθλητών, και στην αύξηση του αριθμού των μικτών ομαδικών αγωνισμάτων, τα οποία θα αριθμούν περίπου 20 από τα 329 συνολικά αγωνίσματα των αγώνων.

Η συμμετοχή των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες ξεκίνησε ανεπίσημα από τη δεύτερη διοργάνωση των σύγχρονων Αγώνων, που διεξήχθη επίσης στο Παρίσι το 1900. Από τους 997 αθλητές, οι 22 ήταν γυναίκες, οι οποίες αγωνίστηκαν σε πέντε αθλήματα: τένις, ιστιοπλοΐα, κροκέ, ιππασία και γκολφ.

Συχνά πιστεύεται ότι οι γυναίκες αθλούνταν ελάχιστα στο παρελθόν, αν και αυτό σχετιζόταν λιγότερο με την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη σωματική δραστηριότητα και πολύ περισσότερο με την πολιτική των φύλων που επέβαλε τον αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ νέων ανδρών και νέων γυναικών.

Ως εκ τούτου, ο αθλητισμός διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στη διατήρηση του διαχωρισμού των δύο φύλων, παρατηρεί το The Conversation.

«Μυώδης χριστιανισμός»: η ιδεολογία που διέπει τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες

Οι εκπαιδευτικές φιλοδοξίες του Πιέρ Ντε Κουμπερτέν, του πατέρα των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, επηρεάστηκαν έντονα από αυτό που ήταν γνωστό ως «μυώδης χριστιανισμός», ένα κίνημα που έβλεπε τον αθλητισμό ως κεντρικό παράγοντα για τη διαμόρφωση της θρησκευτικής πίστης και του ανδρισμού στους νέους άνδρες.

Το 1883, σε ηλικία 20 ετών, ο Κουμπερτέν παρακολούθησε το πρόγραμμα φυσικής αγωγής στο Ράγκμπι, το βρετανικό ιδιωτικό σχολείο που έδωσε το όνομά του στο ομώνυμο άθλημα, και αποτελεί το σκηνικό του μυθιστορήματος του Τόμας Χιουζ «Tom Brown’s School Days».

Σημαδεμένος από την ταπεινωτική ήττα της Γαλλίας στον γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870, ο Κουμπερτέν είδε την αγγλική αθλητική νοοτροπία ως λύση στην κακή προετοιμασία των Γάλλων για τον πόλεμο. Με τον καιρό, εξήρε επίσης τις διπλωματικές δυνατότητες του αθλητισμού για τη διατήρηση της ειρήνης μεταξύ των αυτοκρατοριών. Αυτή η σύνδεση του αθλητισμού με τους εθνικούς αγώνες, τον ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο παραμέρισε τις πιο παιχνιδιάρικες και πλουραλιστικές αντιλήψεις για τον αθλητισμό, οδηγώντας τον Κουμπερτέν να αντιληφθεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως μια αποκλειστικά ανδρική γιορτή της υποτιθέμενης λευκής ανωτερότητας.

Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν φιλοξένησαν «ευγενικά τις γυναίκες». Στην πραγματικότητα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν απαραίτητοι στη διαδικασία διατήρησης του σύγχρονου αθλητισμού ως ανδρικής επικράτειας, και μόνο με επιμονή και αγώνα η παρουσία των γυναικών στους Αγώνες έγινε περισσότερο αποδεκτή και επισημοποιήθηκε.

Μια σημαντική φιγούρα σε αυτόν τον αγώνα ήταν η Άλις Μιλιάτ, η οποία ίδρυσε τη Διεθνή Ομοσπονδία Γυναικείων Αθλημάτων το 1921, αφού η ΔΟΕ απέρριψε τις εκκλήσεις να συμπεριληφθούν οι γυναίκες σε περισσότερα αγωνίσματα. Την ίδια χρονιά διοργάνωσε την πρώτη Ολυμπιάδα Γυναικών, η οποία επαναλήφθηκε τα επόμενα δύο χρόνια, εκτός από τους ξεχωριστούς Παγκόσμιους Αγώνες Γυναικών, οι οποίοι διεξήχθησαν τέσσερις φορές μεταξύ 1922 και 1934.

Η δεύτερη Ολυμπιάδα Γυναικών, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 1922, προσέλκυσε 20.000 θεατές. Το 1960 ένα από τα μέλη της αποκάλυψε ότι, το 1923, η ΔΟΕ συζήτησε πώς να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του φεμινισμού στον αθλητισμό, και συμφώνησε απρόθυμα να επεκτείνει τις εκδηλώσεις των γυναικών, προκειμένου να αναλάβει τον έλεγχο της αυξανόμενης παρουσίας και συμμετοχής τους στις εκδηλώσεις αυτές.

Έλλειψη ισότητας των φύλων στο διοικητικό συμβούλιο της ΔΟΕ

Αν και πρόκειται για ένα ιστορικά φεμινιστικό αίτημα, η ισότητα των φύλων μπορεί να κρύβει τον απώτερο σκοπό της παραμονής ενός «μηχανισμού ελέγχου».

Ο Ολυμπιακός Χάρτης του 1996 ανέφερε τη δέσμευση της ΔΟΕ να προωθήσει την παρουσία των γυναικών «σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις δομές, ιδίως στα εκτελεστικά όργανα των εθνικών και διεθνών αθλητικών οργανισμών, με σκοπό την αυστηρή εφαρμογή της αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών».

Ωστόσο, η ισοτιμία στα εκτελεστικά συμβούλια δεν συμπεριλήφθηκε στην Ολυμπιακή Ατζέντα 2020. Εάν είχε συμπεριληφθεί, η 11η σύσταση θα παρέμενε ανεκπλήρωτη, δεδομένου ότι το διοικητικό συμβούλιο της ΔΟΕ αποτελείται σήμερα από 11 άνδρες και 5 γυναίκες.

Υπονόμευση των αθλητριών

Πέρα από τους αριθμούς, ο αθλητισμός διέπεται από αρχές που καθιστούν αδύνατη την ουσιαστική ισότητα, μία από τις οποίες είναι το δόγμα του σεξουαλικού διαχωρισμού που στηρίζει την ίδια την ιδέα της ισοτιμίας.

Υποτίθεται ότι υποστηρίζεται για την προστασία της γυναικείας κατηγορίας στα αγωνίσματα, αλλά ο διαχωρισμός των φύλων έχει διαμορφώσει τις αποφάσεις των αθλητικών ομοσπονδιών κάθε φορά που μια αθλήτρια έχει θέσει υπό αμφισβήτηση την ανδρική ανωτερότητα.

Αυτό συνέβη στην Κινέζα σκοπεύτρια Ζάνγκ Σαν, αφού κέρδισε το χρυσό και κατέρριψε το Ολυμπιακό ρεκόρ στη μεικτή σκοποβολή με πήλινα περιστέρια στους Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992. Μετά τη νίκη της, η Διεθνής Ένωση Σκοποβολής απαγόρευσε τη συμμετοχή των γυναικών, οπότε η Ζανγκ δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί το χρυσό της στους Αγώνες της Ατλάντα το 1996, παρόλο που διαφημίστηκαν ως προώθηση της γυναικείας συμμετοχής.

Στο Παρίσι 2024 υπάρχει ένα μικτό αγώνισμα σκοποβολής, αλλά με ομάδες που αποτελούνται από έναν άνδρα και μια γυναίκα. Αυτή η μορφή «μικτού» μοντέλου θα αποφύγει τον άμεσο ανταγωνισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Η άλτρια του σκι Λίντζι Βαν δεν μπόρεσε επίσης να υπερασπιστεί το ρεκόρ της στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Βανκούβερ το 2010, καθώς απαγορεύτηκε η συμμετοχή γυναικών στο αγώνισμα, παρά το γεγονός ότι ήταν γυναίκα που κατείχε το συνολικό ρεκόρ. Η Διεθνής Ομοσπονδία Σκι επικαλέστηκε πιθανά μελλοντικά αναπαραγωγικά προβλήματα στις γυναίκες άλτες για να δικαιολογήσει την απαγόρευση. Τα ίδια επιχειρήματα χρησιμοποιήθηκαν για να αποκλείσουν τις γυναίκες από τον αθλητισμό στις αρχές του 20ού αιώνα, πάνω από έναν αιώνα πριν.

Όσο και αν φαίνονται ανεκδοτολογικά, αυτά τα επεισόδια δείχνουν ότι κάθε κίνηση προς την κατεύθυνση της ισότητας μεταξύ των φύλων καταλήγει πάντα να επιβάλλει ανταγωνιστικούς περιορισμούς στις γυναίκες. Για χρόνια αυτοί έπαιρναν τη μορφή τεστ επαλήθευσης φύλου, ενώ σήμερα ελέγχονται τα επίπεδα τεστοστερόνης, κρατώντας πολλές Αφρικανίδες εκτός αγώνων.

Σε μια πιο πολιτιστική κατεύθυνση, η Γαλλία απαγόρευσε στις αθλήτριες που φορούν καλύμματα κεφαλής να αγωνιστούν στην ολυμπιακή της ομάδα, ενώ οι αθλήτριες σε διάφορα αγωνίσματα έχουν αντιταχθεί στα ρούχα που τις σεξουαλικοποιούν.

Τα σώματα των αθλητριών παραμένουν ένα από τα κύρια αντικείμενα «ρύθμισης» και «αστυνόμευσης» από τις αθλητικές επιτροπές. Όσο ο αθλητισμός διαχωρίζεται κατά φύλο, η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών θα πρέπει πάντα να επισημαίνεται, να διατηρείται και να αστυνομεύεται.