Έχετε νιώσει κάποια στιγμή την ανάγκη να αφήσετε τα ίχνη σας πάνω σ’ ένα χαρτί; Όχι με καθημερινή συνέπεια αλλά σε περιόδους έντασης από χαρά ή πίκρα, απλά για να μην ξεθωριάσει ο χρόνος τις μνήμες; Κι αν πέσουν σε χέρια που αναγνωρίσουν σ’ αυτά τον σπόρο για ένα βιβλίο, θα δεχόσασταν την πρόκληση ή όχι;

Ο Κολμ Τομπίν (1955, Ιρλανδία) αυτό ακριβώς κάνει στον μαγικό «Μάγο» του με αφορμή τα ημερολόγια του Τόμας Μαν, που είδαν το φως της δημοσιότητας πολύ μετά το θάνατό του.

Ο 16χρονος Τόμας το 1891 καλείται να αντιμετωπίσει όχι μόνο τον θάνατο του πατέρα του αλλά και τη μετακόμιση της οικογένειάς του από το Λίμπεκ στο Μόναχο. Παλεύει με σθένος και πείθει τη μητέρα του να τον αφήσει να φύγει στην Ιταλία, εκεί όπου κυνηγάει το όνειρό του, τη συγγραφή. Από το πρώτο κιόλας βιβλίο γίνεται γνωστός και η αποδοχή στη χώρα του είναι μεγάλη.

Συναντάει την Κάτια, ένα πανέξυπνο πλάσμα και την πολιορκεί με επιμονή. Δυναμική, πλούσια, εβραϊκής καταγωγής, στέκεται δίπλα του με αγάπη και ενώ ποτέ δεν συζητούν ανοιχτά τη σεξουαλικότητά του, η ίδια φαίνεται να τη γνωρίζει και να την κατανοεί. Γιατί μέχρι εκείνη τη στιγμή όπως και ως το τέλος της ζωής του είναι ξεκάθαρη η έλξη που νιώθει για τους άντρες. Μοναδική της απαίτηση να μην ταράξει τίποτα την οικογενειακή τους ζωή, στην οποία και αφοσιώνεται καθώς μαζί κάνουν έξι παιδιά, αυτά που μετά από ένα παιχνίδι μαζί του ξεκινούν να τον αποκαλούν Μάγο.

Μέσα στο πέρασμα των χρόνων και καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, παρακολουθούμε τις επιλογές τους που σφραγίζονται από την αγωνία τους να αποτινάξουν τη σκιά του Νομπελίστα πια Τόμας Μαν. Βλέπουμε τον ίδιο ως πατέρα, ως αδερφό, ως πολίτη της χώρας του, πάντα με στήριγμά του την Κάτια. Η Γερμανία αλλάζει όπως και ο τρόπος που ο ίδιος βλέπει τα πράγματα.

Η άνοδος των Ναζί στην εξουσία σφραγίζει την ανάγκη του για ξεριζωμό με τελικό προορισμό την Αμερική, που ήδη τον λατρεύει. Στα χρόνια που ακολουθούν τίποτα δεν είναι εύκολο. Η προσαρμογή στην ξένη χώρα, το ξέσπασμα του πολέμου, η αγωνία να μαζέψει κοντά του την οικογένειά του, ο πανικός για την τύχη των γραπτών που άφησε πίσω στη χώρα του, δηλαδή τα ημερολόγια που κρατούσε ξεδιπλώνοντας τους κρυφούς του πόθους. Φυσικά ούτε οι Μαν θα βγουν αλώβητοι από τον πόλεμο, με τον ίδιο και την Κάτια να αρνούνται να γυρίσουν στη Γερμανία μετά το τέλος του, παρά μόνο για μια σειρά ομιλιών που θα γεμίσουν τα μάτια τους με εικόνες μιας ρημαγμένης πατρίδας.

Τελικά ο Τόμας Μαν είναι μόνο ο «μύθος» του; Μπορεί να είναι υποστηρικτικός σύντροφος και δοτικός πατέρας; Μπορεί να αφήνει οξυγόνο σ’ όσους βρίσκονται δίπλα του δίνοντάς τους εφόδια να χαράξουν δική τους πορεία; Ή απλά μπορεί να είναι μόνο «Μάγος»;

Το σίγουρο πάντως είναι πως ο Κολμ Τομπίν μπορεί και μας μαγεύει με τη γραφή του σ’ αυτό το απολαυστικό βιβλίο, το γεμάτο μουσική και λογοτεχνικές αναφορές, χωρίς να μας κουράσει λεπτό. Μεταμορφώνεται στον δικό μας προσωπικό «Μάγο» που τόσο έχουμε ανάγκη.

Γιατί αυτό ακριβώς είναι η καλή λογοτεχνία: ένα μαγικό ραβδί!

Ο ΜΑΓΟΣ/COLM TÓIBÍN
Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου /Εκδόσεις: IKAΡΟΣ