Οι ένορκοι ενός δικαστηρίου στη Νότια Φλόριντα αποφάσισαν ότι η Chiquita Brands είναι υπεύθυνη για οκτώ δολοφονίες που διαπράχθηκαν από μια δεξιά παραστρατιωτική ομάδα που χρηματοδοτούσε η εταιρεία  από το 1997 έως το 2004 κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Κολομβία.

Την περασμένη Δευτέρα, το δικαστήριο απαίτησε από την πολυεθνική να πληρώσει 38,3 εκατομμύρια δολάρια σε 16 συγγενείς αγροτών και άλλων αμάχων που σκοτώθηκαν από τις Ενωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας της Κολομβίας (AUC).

Η Chiquita έχει αντιμετωπίσει εκατοντάδες παρόμοιες αγωγές σε δικαστήρια των ΗΠΑ που κατατέθηκαν από τις οικογένειες άλλων θυμάτων βίας από την παραστρατιωτική ομάδα στην Κολομβία, αλλά είναι η πρώτη φορά που η εταιρεία κρίνεται ένοχη. Σύμφωνα με τους New York Times, η απόφαση αυτή είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου μια ιδιωτική εταιρεία αναγκάζεται να λογοδοτήσει για τη λειτουργία της σε περιοχές με εκτεταμένη βία ή κοινωνική αναταραχή. Η Chiquita ανακοίνωσε ότι προτίθεται να ασκήσει έφεση κατά της απόφασης, η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει προηγούμενο και να επηρεάσει την πορεία άλλων αγωγών.

Φριχτές παραβιάσεις

Ο Marco Simons, δικηγόρος της EarthRights International, μιας περιβαλλοντικής ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήλωσε στους New York Times: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την ετυμηγορία των ενόρκων, αλλά μιλάμε για φρικτές παραβιάσεις». Η Agnieszka Fryszman, μια άλλη δικηγόρος που εκπροσώπησε τους ενάγοντες, πρόσθεσε: «Η ετυμηγορία δεν φέρνει πίσω τους συζύγους και τους γιους που σκοτώθηκαν, αλλά βάζει τα πράγματα στη θέση τους και θέτει την ευθύνη για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας εκεί που ανήκει: στο κατώφλι της Chiquita».

Η δίκη κράτησε έξι εβδομάδες και οι ένορκοι κατέληξαν στην απόφασή τους μετά από δύο ημέρες διαβουλεύσεων. Κατά τη διάρκεια της δίκης, οι δικηγόροι διαφώνησαν σχετικά με το κίνητρο των πληρωμών που παραδέχτηκαν ότι έκαναν τα στελέχη της Chiquita στην παραστρατιωτική ομάδα.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε χαρακτηρίσει  τις Ενωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας της Κολομβίας ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση το 2001. Όταν κατηγορήθηκε για τις σχέσεις της με την τρομοκρατική ομάδα, η Chiquita παραδέχτηκε το 2007 ότι είχε πληρώσει στους παραστρατιωτικούς 1,7 εκατομμύρια δολάρια, όπως είχε αποκαλύψει μια έρευνα.

Η παραστρατιωτική ομάδα Ενωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας δημιουργήθηκε το 1997 κατά τη διάρκεια του βάναυσου εμφυλίου πολέμου της Κολομβίας, ο οποίος ξέσπασε τη δεκαετία του 1960 με πάνω από 220.000 νεκρούς, ως μια συμμαχία ακροδεξιών ομάδων στις οποίες στράφηκαν έμποροι ναρκωτικών και επιχειρηματίες για προστασία από τους αριστερούς αντάρτες.

Οι δικηγόροι που εκπροσώπησαν τις οικογένειες στη δίκη της Νότιας Φλόριντα υποστήριξαν ότι η Chiquita επωφελήθηκε από τη σχέση της με την παραστρατιωτική ομάδα, η οποία έσπειρε τον φόβο σε μια εύφορη αγροτική περιοχή 7.000 τετραγωνικών μιλίων που συνδέει τον Παναμά και την Κολομβία μέχρι τη διάλυσή της το 2006.  Οπως είπαν, η ομάδα σκότωνε ή ανάγκαζε τους αγρότες να φύγουν, ώστε η εταιρεία να αγοράσει γη σε χαμηλές τιμές και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της μετατρέποντας τις φάρμες πλαντάν σε πιο κερδοφόρες φάρμες μπανάνας.

Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν την Chiquita αμφισβήτησαν εάν τα θύματα είχαν σκοτωθεί από τους παραστρατιωτικούς ή από άλλες ένοπλες ομάδες και δήλωσαν ότι οι υπάλληλοι της εταιρείας είχαν επίσης απειληθεί από τους παραστρατιωτικούς τους οποίους πλήρωναν για την ασφάλειά τους . «Η κατάσταση στην Κολομβία ήταν τραγική για πολλούς», ανέφερε ανακοίνωση της Chiquita. «Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει νομική βάση για αυτούς τους ισχυρισμούς».

Το δικαστικό σύστημα να δράσει

Οι δικηγόροι των οικογενειών αρνήθηκαν να παράσχουν πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τις ιστορίες των πελατών τους εκτός δικαστηρίου, επικαλούμενοι ανησυχίες για την ασφάλειά τους. Ωστόσο, ο Marco Simons της EarthRights International ανέφερε άλλες υποθέσεις που κατατέθηκαν στα δικαστήρια των ΗΠΑ εναντίον της Chiquita, οι οποίες, όπως είπε, είναι παρόμοιες ως προς τη βία, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας μελών της οικογένειας μπροστά σε συγγενείς.

Ο δικηγόρος αναφέρθηκε στην χαρακτηριστική περίπτωση, ενός κοριτσιού αγνώστων στοιχείων που ταξίδευε σε ένα αγρόκτημα με ταξί με τη μητέρα και τον πατριό της, όταν τους σταμάτησαν ένοπλοι, είπε. Οι άνδρες εκτέλεσαν τον πατριό και στη συνέχεια πυροβόλησαν θανάσιμα τη μητέρα καθώς προσπαθούσε να ξεφύγει. Στη συνέχεια έδωσαν στο κορίτσι το ισοδύναμο των 65 σεντς για να επιστρέψει στην πόλη με το λεωφορείο.

Η αγωγή που οδήγησε στην ετυμηγορία της Νότιας Φλόριντα κατατέθηκε το 2007 και πέρασε μέσα από αρκετές νομικές προκλήσεις για να φτάσει σε δίκη. «Δεν είναι αδύνατο να συμβούν αυτές οι περιπτώσεις», δήλωσε ο James Anaya, ο οποίος διδάσκει διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. «Αλλά δεν είναι συνηθισμένο. Όλα πρέπει να μπουν στη θέση τους».

🚨🇺🇸🇨🇴Las víctimas de Urabá esperan que, tras hallar responsable a Chiquita Brands por financiar el paramilitarismo, se haga justicia en Colombia.🧵

Raquel Sena, viuda de Fidel Hernández, responsabiliza a la empresa por financiar a los asesinos de su esposo. ⬇️@PnudColombia pic.twitter.com/6zFjtywc0Q

— Fundación Forjando Futuros (@forjandofuturos) June 11, 2024

Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κολομβία επαίνεσαν την ετυμηγορία των ενόρκων. Ο Gerardo Vega, πρώην διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Γης της Κολομβίας, που είναι υπεύθυνη για την επιστροφή γης σε ανθρώπους που εκτοπίστηκαν με τη βία, δήλωσε σε βιντεοσκοπημένη δήλωση ότι η απόφαση ήταν μια δικαίωση του αγώνα κατά της ατιμωρησίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Το δικαστικό σύστημα της Κολομβίας θα πρέπει επίσης να δράσει», δήλωσε ο Vega. «Χρειαζόμαστε δικαστές που θα καταδικάσουν τους επιχειρηματίες που, όπως η Chiquita, πλήρωναν παραστρατιωτικές ομάδες».

Αγωγή κατά της Chiquita, η οποία ήταν παλαιότερα γνωστή ως United Fruit Company, έχει κατατεθεί και στο Μεντεγίν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κολομβίας.  «Το όνομα Chiquita είναι ορόσημο για την πρόσφατη ιστορία της χώρας», δήλωσε ο Sebastián Escobar Uribe, ένας από τους δικηγόρους στη μήνυση του Μεντεγίν. «Όταν ερευνάς μια εταιρεία με σημαντική οικονομική ισχύ σε μια χώρα όπως η Κολομβία, το δικαστικό σύστημα είναι ευάλωτο στην επιρροή της εταιρείας».

Η Raquel Sena, χήρα ενός αγρότη που σκοτώθηκε στη συγκεκριμένη περιοχή παραγωγής μπανάνας, δήλωσε σε συνέντευξή της σε κολομβιανό ραδιοφωνικό σταθμό ότι οι Ενωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας τον σκότωσαν αφού αρνήθηκε να τους πουλήσει το χωράφι του. «Δεν πρόκειται ποτέ να ξεπεράσω τον θάνατό του», είπε σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο X (πρώην Twitter). «Θέλουμε η Chiquita Brands να μας αναγνωρίσει, επειδή αυτή πλήρωσε για να σκοτωθούν άνθρωποι εδώ».

Πηγή: New York Times