Ο Γιάννης Καρούνης και η Δέσποινα Ζαχαροπούλου σκηνοθετούν τον «Ξεπεσμένο Δερβίση» του Παπαδιαμάντη που παρουσιάζεται στον Αγγλικανικό Ιερό Ναό του Αγίου Παύλου (Φιλελλήνων 27, Σύνταγμα) στις 17 Μαΐου, στις 21:00. «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης» έρχεται να μας υπενθυμίσει, μεταξύ άλλων, πως η αποδοχή του κάθε διαφορετικού του άλλου – όποιος και αν είναι αυτός – παραμένει επείγουσα.» λέει ο Γ. Καρούνης στη συνέντευξη που ακολουθεί.

Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο του Παπαδιαμάντη;

Επιλέξαμε να ασχοληθούμε με το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης» διότι αγγίζει πολλαπλά ζητήματα που μας αφορούν μέσα από έναν έντονα ποιητικό, ιδιάζοντα και τελετουργικό τρόπο. Στο διήγημα δεσπόζει το μουσικό όργανο νέι ή νάι, όπως το λέει ο Παπαδιαμάντης. Το νάι είναι ένα πνευστό όργανο από καλάμι που το συναντάμε στις Αραβικές χώρες, στο Ιράν και στην κεντρική Ασία. Στο διήγημα «Ο ξεπεσμένος Δερβίσης» ο Παπαδιαμάντης για να περιγράψει τη μουσική του νάι, που ακούγεται από το βάθος της σήραγγας, ξεκινά έναν λεκτικό αυτοσχεδιασμό ο οποίος καταλήγει σε μια κορύφωση που αποτελεί μια από τις πιο διάσημες περιγραφές μουσικής στη νεοελληνική λογοτεχνία. Πρόκειται για μια πρόταση εξήντα οκτώ λέξεων χωρίς ρήματα. Όλα τα παραπάνω απετέλεσαν ισχυρούς λόγους για να ασχοληθούμε με τη δραματοποίηση του διηγήματος.

Πως μιλάει στη σημερινή Ελλάδα;

Το συγκεκριμένο διήγημα λειτουργεί ως πολλαπλότητα, θίγοντας ζητήματα γλωσσικά, μουσικά, ιστορικά, ηθικά, αισθητικά, πολιτικά. Η απάντηση δεν είναι μία ούτε είναι μονοδιάστατη. Εκείνο που, ως ομάδα πείρα(γ)μα, θεωρήσαμε είναι πως «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης» έρχεται να μας υπενθυμίσει, μεταξύ άλλων, πως η αποδοχή του κάθε διαφορετικού ‘άλλου’ – ό,ποιος και αν είναι αυτός – παραμένει να είναι επείγουσα.

Πως το προσεγγίσατε;

Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη « Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης» συνιστά ορόσημο για την ομάδα πείρα(γ)μα, ανοίγοντας ένα νέο πεδίο έρευνας. Η ομάδα στα δεκαέξι χρόνια παρουσίας της ως θεατρικός οργανισμός διερεύνησε την αμεσότητα στο παίξιμο του ηθοποιού χρησιμοποιώντας λαϊκές θεατρικές φόρμες και
δημιουργώντας θεατρικές συνθήκες σε πάνω από εκατό πενήντα διαφορετικούς μη θεατρικούς χώρους σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Οι αναγνώστες σας μπορούν να βρουν περισσότερες πληροφορίες στο site της ομάδας: https://omadapeiragma.wixsite.com/peiragmatheatergroup/about

Μετά την ολοκλήρωση αυτού του ερευνητικού κύκλου, και με την είσοδο στην ομάδα της performance artist και ακαδημαϊκού Δέσποινας Ζαχαροπούλου (Δρ. Φιλοσοφίας και Καλών Τεχνών με ειδίκευση στην Performance Art, Βασιλικό Κολέγιο Τέχνης του Λονδίνου, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, Διδάσκουσα στο Τμήμα Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών, Σχολή Καλών Τεχνών, Πανεπιστήμιο Πελ/σου, www.despinazacharopoulou.com), ανοίγει ένα νέο πεδίο έρευνας που αφορά στη δραματοποίηση λογοτεχνικών και φιλοσοφικών έργων. Η παράσταση «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης» είναι το πρώτο δείγμα δουλειάς αυτής της έρευνας.

Ο τρόπος που προσεγγίσαμε τη θεατρική απόδοση του διηγήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης,» βασίστηκε κυρίως στην τοποθέτηση σε πρώτο πλάνο της γλώσσας του συγγραφέα, σε μια προσπάθεια να την επαναφέρουμε στο σήμερα, σεβόμενοι τους ιδιωματισμούς, την ατμόσφαιρα και τον ρυθμό στον οποίο μας εισάγει. Για αυτόν τον λόγο, αποφασίσαμε να απογυμνώσουμε τον σκηνικό χώρο στα ελάχιστα μέσα, χρησιμοποιώντας φυσικό ήχο στη φωνή και στα μουσικά όργανα.

Γιατί κατά τη γνώμη σας ο λόγος του έχει ισχυρή παρουσία ακόμα στα θέατρα της χώρας παρά τη δυσκολία για ορισμένους της γλώσσας; Ή μήπως αυτός είναι ο πλούτος και η δύναμη του;

Ο Μποντλέρ έγραψε κάποτε για τον Βίκτωρα Ουγκώ πως «έφαγε το γαλλικό λεξικό και το έβγαλε μεταμορφωμένο από το στόμα του σε κόσμο ολόκληρο, με χρώμα, μελωδία και κίνηση.»Το ίδιο θα μπορούσα να πω και για τον Παπαδιαμάντη. Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι απλή, κατανοητή, ποιητική που ρέει σαν το μέλι. Ο Παλαμάς χαρακτηρίζει τον Παπαδιαμάντη «ποιητή με τον πεζό λόγο» που τραγουδά παρά ιστορεί τις αφηγήσεις του.

Ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης έγραψε για τη γλώσσα που χρησιμοποιεί: «Η γλώσσα που χρησιμοποιώ, αιρετική ή όχι, δεν μοιάζει με κανενός άλλου. Διάλεξα τη γλώσσα με την οποία νόμισα πως θα μπορούσα να ειπώ και να ζωγραφίσω καλύτερα τα όσα είπα και εζωγράφισα. Ο δογματισμός της δημοτικής των ημερών μου, θα με αποστερούσε από τη λεκτική επάρκεια που είχα ανάγκη. Ίσως μετά 100 χρόνια, γύρω στο 1980 λ.χ., η δημοτική να έχει γίνει μια φιλελεύθερη, επαρκής και ευέλικτη γλώσσα, την οποία, αν ζούσα, ευχαρίστως θα χρησιμοποιούσα.

Με τη γλώσσα αυτή την «αιρετική» συλλέγω και ταξινομώ και αναδεικνύω τα δάκρυα και τους στεναγμούς
των ανώνυμων. Των φτωχών και των κατατρεγμένων. Με την ίδια κατηγορώ την «πλουτοκρατίαν» ως τον διαρκή «αντίχριστο που γεννά την αδικία. Και η φυγή μου επίσης προς τους καιρούς και τα συμβάντα των παιδικών ημερών, η νοσταλγός αναζήτηση της θαλπωρής που γεννούσαν γύρω μου οι εκδηλώσεις πίστης των
απλών ανθρώπων, με το ίδιο ζεστό ένδυμα ντύθηκε. Τα φλεγόμενα συναισθήματά μου, που γεννιούνται από την πραγματικότητα, ο τρόπος με τον οποίο διαμαρτύρομαι συνεχώς, επιτιμώ και σαρκάζω, δεν μοιάζει με κανενός άλλου. Ομοιάζω με τον εαυτό μου».

Στόχος μας είναι μέσα από τη γλώσσα ο θεατής, να βγει από την ταχύτητα που χαρακτηρίζει την καθημερινότητά του, και να εισέλθει σε έναν άλλο χρόνο, έναν άλλο ρυθμό, μια άλλη δόνηση.

Που θα την ξαναδούμε;

Ο «Ξεπεσμένος Δερβίσης» ξεκίνησε από το Αρχαίο Θέατρο της Μαντινείας το καλοκαίρι του 2022. Παρουσιάστηκε στην Αθήνα για λίγες παραστάσεις την ίδια χρονιά και ταξίδεψε τον προηγούμενο Νοέμβριο στην Λεμεσό για μια σειρά εμφανίσεων.

Με την παράσταση που θα δώσουμε για ένα μόνο βράδυ στον Αγγλικανικό Ιερό Ναό του Αγίου Παύλου (Φιλελλήνων 27, Σύνταγμα) στις 17 Μαΐου, στις 21:00 ξεκινά ένας κύκλος παραστάσεων σε ιστορικούς χώρους, τους οποίους θα ανακοινώσουμε εν ευθέτω χρόνω. Για όσους ενδιαφέρονται να έρθουν στην παράσταση στις 17 Μαΐου, μπορούν να προμηθευτούν εισιτήρια στον σύνδεσμο:

https://www.ticketservices.gr/event/o-ksepesmenos-dervisis/

Ταυτότητα Παράστασης:

Σκηνοθεσία: Γιάννης Καρούνης, Δέσποινα Ζαχαροπούλου
Ηθοποιός: Γιάννης Καρούνης

Μουσικοί επί σκηνής: Ελένη Μπαϊλη (νέι), Ευαγγελία Σταύρου (κρουστά)
Σχεδιασμός φωτισμού/ενδυμάτων: Δέσποινα Ζαχαροπούλου
Φωτογραφίες – Video: Ιωάννα Noir Ζαχαροπούλου
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Ιωάννα Ιακωβίδη