Η επιλογή του πρωθυπουργού (και του ΠΑΣΟΚ) να στηρίξει ως υποψήφιο δήμαρχο Αθήνας τον άγνωστο στο πλατύ κοινό, Συνήγορο του Πολίτη, Γ. Καμίνη, ξεπερνά την έννοια του πολιτικού ρίσκου.

Καθώς έχει διπλή ανάγνωση, επιτρέπει στο κυβερνών κόμμα και να χάσει αξιοπρεπώς αλλά και να θέσει στο σύνολο του εκλογικού ακροατηρίου πολιτικά διλήμματα, που υπερβαίνουν τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς «Αριστερά-Δεξιά».

Γιατί δεν είναι πειστικό το επιχείρημα ότι το ΠΑΣΟΚ επέλεξε Καμίνη στην Αθήνα για να αποφύγει την ευθεία σύγκρουση-απολογία για το Μνημόνιο, όταν το ζήτημα αυτό τίθεται αναγκαστικά σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.

Η περίπτωση Καμίνη, όπως και του Γ. Μπουτάρη στη Θεσσαλονίκη, φαίνεται ότι αντιμετωπίζεται ως ένα πολιτικό πείραμα για την έκφραση των νέων κοινωνικών μορφοποιήσεων που δημιουργούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα, και όχι ως ένα μοντέλο εκλογικής αντιπαράθεσης που έρχεται από το παρελθόν.

Και οι δύο επιλογές απηχούν μικρές ή μεγάλες προσδοκίες για υπέρβαση της πολιτικής, όπως τουλάχιστον τη γνωρίζουμε σήμερα. Τις υποτιμούν ωστόσο όσοι τις προσδιορίζουν αποκλειστικά με τεχνοκρατικά, υπερ-κομματικά ή απολιτικά κριτήρια. Για πολλούς, θέτουν επί τάπητος το καθοριστικό ζήτημα της συνάρθρωσης του κοινωνικού με το πολιτικό, στη μετα-Μνημόνιο εποχή.

Υπάρχει όμως μια αξεπέραστη αντίφαση. Το Μνημόνιο και οι πολιτικές της κυβέρνησης, ενώ εντείνουν τα φαινόμενα των κοινωνικών ανισοτήτων και διαφοροποιήσεων, περιορίζουν παράλληλα, στον άμεσο πολιτικό χρόνο, τη δυναμική των συγκεκριμένων υποψηφίων. Το επιχείρημα ότι «εδώ εκλέγουμε δήμαρχο, δεν μας ενδιαφέρει το Μνημόνιο», ακούγεται σήμερα μάλλον ερασιτεχνικό. Ενας δήμαρχος μπορεί να μη διαθέτει αναλυτικό πολιτικό πρόγραμμα, έχει όμως υποχρέωση να συνδέσει το μικρό και τοπικό με το μεγάλο και γενικό. Η διαχείριση των κοινών, σε όλα τα επίπεδα, ο τρόπος αποκομιδής των σκουπιδιών, η λειτουργία των σχολείων, η αντιμετώπιση των μεταναστών, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι, η πολιτική ασφάλειας, τα προβλήματα της αγοράς, οι ελεύθεροι χώροι είναι πολιτικά ζητήματα.

Τη στιγμή που ο Νικήτας Κακλαμάνης ανεβάζει την κριτική του για τον οικονομικό σταγγαλισμό που επιβάλλει το Μνημόνιο στους δήμους, είναι άχαρο οι κ. Καμίνης και Μπουτάρης να σφυρίζουν αδιάφορα.

Από την άλλη, δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο καθηγητής Γ. Καμίνης συγκεντρώνει ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που τον κάνουν να διαφέρει από τους συνήθεις παράγοντες της πολιτικής. Εχει μια πετυχημένη θητεία σ’ έναν θεσμό που άπτεται ζητημάτων κακοδιοίκησης του Δημοσίου και των ΟΤΑ. Επιτέλεσε τον ρόλο του με αίσθημα ανεξαρτησίας και ήρθε σε σύγκρουση με εκπροσώπους της κεντρικής εξουσίας. Εμφανίστηκε ως εγγυητής της νομιμότητας και υπερασπιστής της ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκεύματος, φύλου. Κατάφερε συχνά να διεμβολίσει τον ανελαστικό, αρτιοσκληρωτικό διοικητικό μηχανισμό του κράτους. Θα μπορούσε να ανήκει σ’ εκείνη τη χαριτωμένη, πλην ανύπαρκτη, κατηγορία των «αντιεξουσιαστών-υπουργών» του κ. Παπανδρέου.

Η επίκληση της κοινωνίας των πολιτών και η απουσία κομματικού πατερναλισμού ενισχύει και την ιδιαιτερότητα της υποψηφιότητας Μπουτάρη. Ομως και οι δύο, εκτός του Μνημονίου, έχουν να υπερβούν και τις αγκυλώσεις ενός κομματικού μηχανισμού που δεν οικειοποιείται εύκολα τις πολιτικές πρωτοβουλίες της ηγεσίας του.

Αυτό που πρωτίστως όμως ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι να μην πάθει πανωλεθρία. Αλλωστε επί χρόνια οι δύο δήμοι βγάζουν δεξιό δήμαρχο. Στον βαθμό πάντως που οι υποψηφιότητες Καμίνη-Μπουτάρη πάνε καλά, θα χρησιμοποιηθούν ως συνθήκη «νομιμοποίησης» της κυβερνητικής πολιτικής και «υποθήκη» για το μέλλον. Ε, αυτό ακριβώς οφείλουμε να αποτρέψουμε.

Άρθρο του Χρήστου Ζέρβα για την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», 10/09/2010