Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι μηνύει την Πολωνία για ένα νόμο που δημιουργεί ένα ειδικό όργανο για τη διερεύνηση της ρωσικής επιρροής στην πολωνική πολιτική, ο οποίος, σύμφωνα με τους επικριτές, παραβιάζει το πολωνικό σύνταγμα και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον εκφοβισμό πολιτικών αντιπάλων.

Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ «συμφώνησε να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει στέλνοντας προειδοποιητική επιστολή στη Βαρσοβία σχετικά με τον νέο νόμο για την κρατική επιτροπή εξέτασης της ρωσικής επιρροής», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις σε συνέντευξη Τύπου. Η εκπρόσωπος της Επιτροπής Ντάνα Σπινάντ δήλωσε ότι περισσότερες λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν κατά τη διάρκεια τακτικής ενημέρωσης του Τύπου σήμερα Πέμπτη (8/6).

Πρόκειται για το πιο πρόσφατο επεισόδιο στη διαμάχη μεταξύ των Βρυξελλών και της Βαρσοβίας σχετικά με τις επανειλημμένες παραβιάσεις των πολωνικών αρχών των κανόνων της ΕΕ για το κράτος δικαίου.

Η σύσταση της «Επιτροπής του Κρεμλίνου» εγκρίθηκε από το πολωνικό κοινοβούλιο στα τέλη Μαΐου.

Η εννεαμελής επιτροπή θα διοριστεί από το κοινοβούλιο, όπου το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) διαθέτει οριακή πλειοψηφία, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης δήλωσαν ότι θα μποϊκοτάρουν τη διαδικασία. Η εν λόγω επιτροπή θα έχει επίσης πρόσβαση σε όλες τις κυβερνητικές υπηρεσίες και τα έγγραφα στο έργο της.

Εάν διαπιστωθεί ότι πολωνοί αξιωματούχοι ενεργούν υπό την επιρροή του Κρεμλίνου, η Επιτροπή θα μπορεί να επιβάλει μια σειρά από ποινές – συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης από δημόσια αξιώματα για μια δεκαετία. Αυτό προκάλεσε επικρίσεις από την πολωνική αντιπολίτευση, η οποία υποστήριξε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση του ηγέτη της, Ντόναλντ Τουσκ, από την πολιτική.

Οι υποστηρικτές της κυβέρνησης λένε ότι η επιτροπή είναι απαραίτητη για να εξετάσει θέματα όπως οι συμφωνίες ρωσικού φυσικού αερίου που υπέγραψε η Βαρσοβία την εποχή που ο Τουσκ ήταν πρωθυπουργός. Ωστόσο, η συμφωνία αυτή είχε υπογραφεί πριν από την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και η Πολωνία υπό τη σημερινή κυβέρνηση του PiS συνέχισε να αγοράζει ρωσική ενέργεια μέχρι φέτος.

Η χώρα ετοιμάζεται για τις εκλογές που θα είναι πολύ κοντά στο τέλος του φθινοπώρου, καθώς το PiS θα προσπαθήσει να διεκδικήσει μια άνευ προηγουμένου τρίτη θητεία στην εξουσία.

Νομικοί εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι η επιτροπή παραβιάζει το σύνταγμα υπονομεύοντας το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και δημιουργώντας ένα όργανο με δικαστικές εξουσίες που βρίσκεται εκτός του δικαστικού συστήματος.

Ο πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα υπέγραψε το νομοσχέδιο την περασμένη εβδομάδα, αλλά έκανε το πολύ συνηθισμένο βήμα να το στείλει να εξεταστεί και από το Συνταγματικό Δικαστήριο, ένα ανώτατο δικαστήριο αρμόδιο να ελέγχει αν οι νόμοι είναι σύμφωνοι με το σύνταγμα.

Ο νόμος δημιούργησε μαζικές αντιδράσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ανησυχία της, όπως και μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και οι ΗΠΑ – ένας κρίσιμος σύμμαχος της χώρας στο ΝΑΤΟ.

«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανησυχεί για την ψήφιση από την πολωνική κυβέρνηση νέας νομοθεσίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά για να παρέμβει στις ελεύθερες και δίκαιες εκλογές της Πολωνίας», δήλωσε το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Ντούντα προσπάθησε να υπαναχωρήσει την περασμένη Παρασκευή, ανακοινώνοντας ότι θα προωθήσει τροπολογίες για την κατάργηση των κυρώσεων για τα άτομα που βρέθηκαν να έχουν ενεργήσει υπό την επιρροή της Ρωσίας και ότι η επιτροπή θα μπορεί αντ’ αυτού να γνωμοδοτεί αρνητικά μόνο για την καταλληλότητα ενός προσώπου για δημόσιο αξίωμα- δεν θα περιλαμβάνει επίσης βουλευτές ως μέλη της.

Ωστόσο, ο νόμος που υπέγραψε ο Ντούντα είναι επί του παρόντος σε ισχύ και οι τροποποιήσεις δεν έχουν ψηφιστεί από το κοινοβούλιο. Και ακόμη και με αυτές τις βελτιώσεις, οι επικριτές του νόμου λένε ότι εξακολουθεί να μην είναι σύμφωνος με το σύνταγμα και ότι εξακολουθεί να στιγματίζει τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης.

«Η ΕΕ αποφάσισε να δράσει – προσθέτοντας στον μακρύ κατάλογο των διαφορών μεταξύ της Βαρσοβίας και των Βρυξελλών» σχολιάζει το Politico.

Σε μια άλλη διαδικασία, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έκρινε τη Δευτέρα ότι η πολωνική κυβέρνηση παραβίασε το δίκαιο της ΕΕ, καθώς ψήφισε σαρωτικές δικαστικές μεταρρυθμίσεις που απειλούν την ανεξαρτησία των δικαστών.