«Ο τόρνος»  του Γιάννη Κεντρωτά είναι μια μαύρη κωμωδία, ένα οξύ κοινωνικό σχόλιο πάνω στην καθημερινή βία. Γράφτηκε τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης και παραμένει επίκαιρο, καθώς η κρίση παρατείνεται αλλά και γιατί ο «κυνόδοντας» της ελληνικής οικογένειας παραμένει δυνατός παρά τους τριγμούς.

Τα καλά νέα είναι πως η εξαιρετική παράσταση  που ανέβηκε από την Θεατρική Ομάδα Ξανθίας στο Θέατρο OLVIO και σκηνοθέτησε ο Μιχάλης Κοιλάκος συνεχίζει με πέντε ακόμα παραστάσεις μετά το Πάσχα. Τη Δευτέρα 24 Απριλίου, Τρίτη 25 Απριλίου, Τρίτη 2 Μαΐου, Δευτέρα 8 Μαΐου και Τρίτη 9 Μαΐου. Η ευφάνταστη σκηνοθεσία και οι εξαιρετικές ερμηνείες των Ελισσαίου Βλάχου, Τάνιας Παλαιολόγου, Σήφη Πολυζωΐδη και Φοίβου Συμεωνίδη, ανέδειξαν ακόμα περισσότερο το εξαιρετικό κείμενο του Κεντρωτά που ρίχνει αριστοτεχνικά φως στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Ο Ελισσαίος Βλάχος μιλάει στο tvxs για την παράσταση

Χρησιμοποιείται ο Τόρνος ως σύμβολο της καταπίεσης από τον συγγραφέα στο συγκεκριμένο έργο;

Ο Τόρνος είναι μια μηχανή. Μπορεί να σμιλεύσει ένα συμπαγές υλικό και να παράξει πολλά αντικείμενα. Έχει μεγάλη σημασία ποιος τον χειρίζεται και τι θέλει να φτιάξει.

Στο έργο υπάρχει ένας συμβολισμός. Ο κεντρικός ήρωας, ο Αλέξης, είναι το ακατέργαστο υλικό γύρω από τον οποίο περιστρέφονται οι άνθρωποι που συναντάει στη ζωή του για να του δώσουν την τελική μορφή του στο τέλος. Χειριστής του τόρνου νομίζω πως είναι όλη η κοινωνία που περιβάλλει τον Αλέξη.

Γιατί επέλεξε η θεατρική σας ομάδα το συγκεκριμένο κείμενο;

Θα αναφέρω πρώτα την εξαιρετική ικανότητα του Κεντρωτά να υπονομεύει διαρκώς τις τραγικές συνθήκες του έργου με ένα χιούμορ σαρκαστικό, άλλοτε άμεσο κι άλλοτε βραδυφλεγές. Ισορροπεί διαρκώς ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό, ανάμεσα στον ρεαλισμό και το γκροτέσκο. Επίσης είναι ένα έργο της εποχής μας, που μιλάει για μας, για την Ελλάδα μας, για την κοινωνία μας. Αισθανθήκαμε πως μας αφορά άμεσα, αναγνωρίσαμε κομμάτια της ζωής μας μέσα σ’ αυτό.

Ο συγγραφέας δεν σχολιάζει μόνο τον «Κυνόδοντα» της ελληνικής οικογένειας αλλά και την κοινωνική ασφυξία στο περιβάλλον του ήρωα. Για εσάς ποια ήταν η πρόκληση; Τι θέλατε να αναδείξετε;

Ο τρόπος που λειτουργούν οι οικογένειες δεν είναι αποκομμένος από την κοινωνία που ζουν και από τους τρόπους που οργανώνεται η παραγωγική διαδικασία στην κοινωνία. Είναι μια σχέση αμφίδρομη. Το οικογενειακό μοντέλο που θα αναπαραχθεί, αν δεν υπάρξει μια γενναία ρήξη, τροφοδοτείται από μια σειρά προβληματικές σχέσεις και σε άλλους θεσμούς. Η δική μας ανάγνωση σίγουρα είναι κοινωνική. Παρότι οι σκηνές έχουν μια, εκ πρώτης όψεως, υπερβολή, τα μεμονωμένα τους περιστατικά οδηγούν τους θεατές να κοιτάξουν τη μεγάλη εικόνα.

Το κείμενο αλλά και η δική σας δουλειά, καταφέρνουν να κάνουν το κοινό να γελάσει παρά το γεγονός ότι ταυτόχρονα παρακολουθεί τον ήρωα να πηγαίνει από τη μία κακοποίηση στην άλλη. Πόσο δύσκολα είναι τα όρια και πόσο σας προβλημάτισε αυτό το θέμα;

Πολύ. Είναι μια ισορροπία που την έχτισε πολύ καλά ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κοιλάκος μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές και προσπαθούμε να την ακολουθούμε και οι ηθοποιοί στις ερμηνείες μας. Είναι εύκολο το έργο να κυλήσει είτε από την πλευρά της τραγωδίας και να γίνει μελό, είτε από την πλευρά της κωμωδίας και να γίνει σαχλό. Το γέλιο είναι πολύ σημαντική βαλβίδα εκτόνωσης για τον θεατή. Ενεργοποιείται ο μηχανισμός του γέλιου ως άμυνα απέναντι στις ζόρικες καταστάσεις του ήρωα του έργου. Και μετά, έχοντας χαλαρώσει ο θεατής, έρχεται η επόμενη σκληρή εικόνα να διεισδύσεις ακόμη βαθύτερα μέσα του. Πολλοί θεατές μας περιγράφουν πως εκνευρίζονται από τους διπλανούς τους που γελάνε με αυτά που συμβαίνουν επί σκηνής. Το κατανοώ. Αν δεν γελάσουν όμως κινδυνεύουν να σκάσουν. Είναι ένας μηχανισμός που κρατάει από παλιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για μένα η σκηνή του Μενέλαου στις Τρωάδες του Ευριπίδη.

Το έργο γράφτηκε στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, αφορά άμεσα όμως το σήμερα. Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας έχει συμβάλει περισσότερο ώστε να αισθανόμαστε όλο και περισσότερο ένα δυστοπικό περιβάλλον γύρω μας;

Κατ’ αρχάς η οικονομική κρίση δεν έχει παρέλθει. Απλώς την έχουν διαδεχτεί άλλες που έκαναν μεγαλύτερη εντύπωση. Δεν προλαβαίνουμε να διαλέξουμε. Η μεταναστευτική κρίση με τους συνεχιζόμενους πολέμους στην Συρία και την Αφρική, με τους χιλιάδες εξαθλιωμένους ανθρώπους που εκτοπίζονται για τα συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων, τους χιλιάδες πνιγμένους στη θάλασσα, και τους χιλιάδες παγιδευμένους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η κρίση της πανδημίας με την μεγαλύτερη καταστολή ελευθεριών, την απομόνωση και την ανάπτυξη του φόβου για τους διπλανούς μας ως εν δυνάμει εχθρούς. Η οικολογική κρίση με τη διαφαινόμενη κλιματική αλλαγή, τη διαταραχή των οικοσυστημάτων, τις βολεμένες δυτικές κοινωνίες και την αδράνεια του παγκόσμιου πολιτικού συστήματος.

Η πολιτική κρίση με την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, τον Τραμπισμό και τις εικόνες της εισβολής στο Καπιτώλιο από τους οπαδούς τους στις ΗΠΑ και φυσικά τον πόλεμο στην Ουκρανία, με την εισβολή της Ρωσίας και το συνεχές προσάναμμα που ρίχνει ο Νατοϊκός μηχανισμός προκειμένου να μη γίνεται καμία κίνηση για ανακωχή και ειρηνευτικό σχέδιο. Αυτό φούντωσε και την ενεργειακή κρίση, που ζορίζει εμάς και βοηθάει τα ιδιωτικά ολιγοπώλια της ενέργειας να μετράνε συνεχώς αυξανόμενα κέρδη. Αυτά τα λίγα λοιπόν συμβάλλουν κατά τη γνώμη μου στο δυστοπικό περιβάλλον που ανέφερες στην ερώτησή σου. Και στον αντίποδα δεν υπάρχει ένα ισχυρό ουτοπικό αφήγημα. Μόνο μια, σημαντική βεβαίως, αντίσταση στα πλαίσια του εφικτού. Η αισιοδοξία όμως χρειάζεται και λίγο παραμύθι, όχι ψέμα. Μια μεγάλη εικόνα.

Στο Δελτίο Τύπου σχολιάζετε διακριτικά το Προεδρικό Διάταγμα γράφοντας, πως η παράσταση ανεβαίνει από ομάδα αποφοίτων λυκείου. Ζήσαμε ίσως την μεγαλύτερη κινητοποίηση στον χώρο σας των τελευταίων δεκαετιών. Που βρίσκεστε, πως συνεχίζετε, τι έχει μείνει από τη φωτιά και τι περιμένετε;

Το θέμα δεν λύθηκε. Η απαξίωση του πολιτισμού, των καλλιτεχνών, των ανθρώπων που παράγουν τον σύγχρονο πολιτισμό υπήρξε συνεχής από αυτή τη κυβέρνηση. Ξεκίνησε με την ακύρωση του διαγωνισμού για την κάλυψη της θέσης των διευθυντών του Φεστιβάλ Αθηνών, του ΚΘΒΕ και του Εθνικού Θεάτρου, και τον απευθείας διορισμό Λιγνάδη στο τιμόνι του Εθνικού, την καθυστερημένη και προβληματική επιδότησή μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τη μη ανάληψη της πολιτικής ευθύνης στο σκάνδαλο Λιγνάδη, τη μετατροπή σημαντικών μουσείων σε ΝΠΙΔ και τους απευθείας διορισμούς των διοικητικών συμβουλίων, λίγο πριν τις εκλογές και την εξοργιστική απαξίωση των σπουδών που έχουμε κάνει. Το οποίο έχει ένα πρακτικό και ένα ηθικό σκέλος.

Η κυβέρνηση μετά από δύο μήνες που δεν αναγνώριζε καν το θέμα και μας έβγαζες υποκινούμενους και αδαείς, παραδέχθηκε μέσω του Μεσσία πρωθυπουργού, ένα κάποιο θέμα και κινήθηκε σε μερική επίλυση μισθολογικών θεμάτων. Πάνω εκεί όμως ήρθε το έγκλημα των Τεμπών και νιώσαμε πως έπρεπε να προσθέσουμε τις φωνές μας σε μια άλλη καταγγελία. Συνολικά επί τρεις μήνες σχεδόν σε όλα τα θέατρα, σε κάθε παράσταση, υπήρχε και μια ανακοίνωση που μιλούσε για τα θέματα που μας καίνε, θυμίζοντας πως τα θέατρα είναι ένας ζωντανός χώρος που μπορεί και οφείλει να δρα ως βήμα πολιτικής σκέψης και έκφρασης.

Η συμμετοχή νέων ανθρώπων, από τα καλλιτεχνικά λύκεια και τις δραματικές σχολές μέχρι τους νέους εργαζόμενους καλλιτέχνες, έδωσε έναν άλλο παλμό στις κινητοποιήσεις, με καταλήψεις, συνελεύσεις, συναυλίες. Ήταν μια δραστήρια πρωτοπορία που πολιτικοποιούταν μέρα με τη μέρα και έσπρωξε και μας στο να γίνουμε περισσότερο ριζοσπαστικοί και διεκδικητικοί. Και αυτό είναι ένα μεγάλο πολιτικό όφελος για τον κλάδο μας. Σε αυτή τη φάση ζούμε στο ρυθμό των εκλογών. Περιμένουμε τις πολιτικές εξελίξεις για να δούμε τους αποδέκτες των αιτημάτων μας και τους δυνάμει συνομιλητές μας.

Συντελεστές παράστασης

Κείμενο: Γιάννης Κεντρωτάς

Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κοιλάκος

Σκηνικά: Άννα Σάπκα

Κοστούμια: Ιφιγένεια Νταουντάκη

Κίνηση: Μαργαρίτα Τρίκκα

Φωτισμοί: Βασίλης Κλωτσοτήρας

Πρωτότυπη μουσική: Βασίλης Τζαβάρας

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά):

Ελισσαίος Βλάχος, Τάνια Παλαιολόγου, Σήφης Πολυζωΐδης, Φοίβος Συμεωνίδης

Θέατρο OLVIO, Ιερά Οδός 67 & Φαλαισίας 7, Βοτανικός. Στάση Μετρό Κεραμεικός. Τηλ: 210 3414118

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Ώρα 21:00

Δευτέρα 24 Απριλίου | Τρίτη 25 Απριλίου

Τρίτη 2 Μαΐου | Δευτέρα 8 Μαΐου | Τρίτη 9 Μαΐου

Τιμές εισιτηρίων: Είσοδος 15 €, Φοιτητικά 10 €, Άνεργοι και ΑμεΑ 5 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Η παράσταση δεν χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ, τη ΣΓΤ και το ΚΠΣΝ.

*Ο τόρνος είναι μηχανή που χρησιμοποιείται για την μορφοποίηση μετάλλου, ξύλου κ.τ.λ. με την σύσφιξή του σε συσκευή συγκράτησης (τσοκ) και με την περιστροφή του κάτω από ισχύ κατάλληλου εργαλείου κοπής για περιστροφή, διάτρηση, διαμόρφωση πρόσοψης, κατασκευή σπειρώματος κ.λ.π. Η διαδικασία της επεξεργασίας με τόρνο ονομάζεται τόρνευση. Το αντικείμενο που προκύπτει είναι συμμετρικό ως προς τον άξονα περιστροφής. Ανάλογα με το μέγεθός τους χωρίζονται σε τόρνους ελαφρού, ημιβαρέος και βαρέος τύπου (πηγή: Βικιπαίδεια).