Το Ινστιτούτο ΕΝΑ διοργάνωσε εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου «Κρίσεις και προκλήσεις: Η νέα κανονικότητα» (Εκδόσεις Πατάκη, 2022) του ομότιμου καθηγητή του ΕΚΠΑ Κωστή Βαΐτσου και του ερευνητή του ΚΕΠΕ Βλάση Μισσού, την Τρίτη 10 Ιανουαρίου, στο βιβλιοπωλείο Ιανός.

Για το βιβλίο μίλησαν η Μαρία Καραμεσίνη, Καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και ο Γιώργος Σταθάκης, πρώην Υπουργός. Παρέμβαση στη συζήτηση έκαναν οι συγγραφείς, ενώ το πάνελ συντόνισε η Ειρήνη Νταή, Συντονίστρια της Ομάδας Κοινωνικών Αναλύσεων του ΕΝΑ.

Η Μαρία Καραμεσίνη υποστήριξε ότι «σήμερα, μετά την εμπειρία και της κρίσης της πανδημίας, μπορούμε να αποφανθούμε με σχετική βεβαιότητα ότι δεν υπήρξε στην πρόσφατη ελληνική ιστορία καμία άλλη περίοδος κατά την οποία να είναι τόσο εμφανές ότι η άνοδος του βιοτικού επιπέδου του λαού και η ανόρθωση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα σε μονιμότερη βάση είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την παραγωγική ανασυγκρότηση και αναβάθμιση της οικονομίας της χώρας και με ριζικές αλλαγές στη διανομή του εισοδήματος και του πλούτου». Κατά την εισηγήτρια, η υπέρβαση της κοινωνικής κρίσης προϋποθέτει συνοπτικά «την αντιμετώπιση του αναπτυξιακού ελλείμματος και μια ριζική φορολογική μεταρρύθμιση που να μειώνει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες».

Ο Γιώργος Σταθάκης έδωσε έμφαση στην τεράστια συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας, σημειώνοντας ότι «με διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης καταδεικνύεται η έκταση της πτώχευσης της οικονομίας, η οποία δεν έχει προηγούμενο εν καιρώ ειρήνης». Όπως τόνισε ο κύριος Σταθάκης, «δεν αρκεί η δεκαετία των μνημονίων για να εξηγήσουμε αυτή τη δραματική συρρίκνωση. Πρέπει να πάμε πολύ πιο παλιά και να ανακαλύψουμε τις δυναμικές οι οποίες διαμόρφωσαν όλα αυτά τα εύθραυστα στοιχεία, με τα οποία οδηγηθήκαμε στην κατάρρευση».

Ο Κωστής Βαΐτσος υπογράμμισε ότι «σε καιρούς ειρήνης στην Ευρώπη επιβάλλονται μεθοδευμένα τιμωρητικές αντιαναπτυξιακές πολιτικές που συγκροτούνται θεσμικά και συμβατικά από κρίσιμους ενωσιακούς φορείς στη Γηραιά Ήπειρο, σε συνδυασμό και με την άσκηση διακρατικής βίας από τα ισχυρότερα κράτη-μέλη της ΟΝΕ. Τέτοιες δυσλειτουργικές καταστάσεις εδραιώνουν τη μονιμότητα γενικευμένων συνθηκών φτωχοποίησης και ανατροπής συνετών μέτρων στην υπέρβαση πολλαπλών κρίσεων. Σε αντιδιαστολή, ενισχύονται διαχρονικά οι καταγραμμένες ανισότητες εντός και μεταξύ εθνικών οικονομιών στο ευρωπαϊκό κεκτημένο».

Ο Bλάσης Μισσός λόγο για ποιοτική μεταβολή/μετάλλαξη της έννοιας του κοινωνικού κράτους: «Έχει υποστεί μια ποιοτική μετάλλαξη, την οποία εμείς ονομάζουμε “δίχτυ προστασίας”. Έχει πάψει πια το κοινωνικό κράτος να στηρίζει τα εισοδήματα με έναν τρόπο οριζόντιο, καθολικό, και έχει περιοριστεί, λόγω της βασικής πολιτικής της δημοσιονομικής προσαρμογής και της θέσης ότι “οι δημόσιοι πόροι είναι περιορισμένοι”, σε ένα δίχτυ για τους πολύ φτωχούς, για την ακραία φτώχεια», σημείωσε μεταξύ άλλων ο κ. Μισσός.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Η Ελλάδα βιώνει ιστορικά την ολοκλήρωση της μακράς μεταπολιτευτικής της περιόδου. Μια τέτοια ιστορική φάση τέλους εποχής ενεργοποιήθηκε από τις δυναμικές διεργασίες μιας ομοβροντίας πολυεπίπεδων εκρήξεων με διαφορετικής προέλευσης συστημικές κρίσεις. Από κοινού πάντως, όλες τους συνοδεύονταν και από τις πολυετείς επιπτώσεις της βαθιάς κοινωνικοοικονομικής κρίσης με την de facto πτώχευση της υπερχρεωμένης οικονομίας της.

Η συστημική και αρχικά οικονομική κρίση προκάλεσε σοβαρά ρήγματα στους παραγωγικούς και εισοδηματικούς ιστούς της χώρας, καθώς και στους αρμούς διάχυσης της δυναμικής τους.

Συγχρόνως όμως, οι μετεξελίξεις που προέκυψαν αποτέλεσαν τομή στις προοπτικές του πραγματολογικού γίγνεσθαι της επικράτειας μέσω της επιδιωκόμενης πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης και φτωχοποίησης από προκρούστεια μέτρα παρατεταμένης λιτότητας.

Καταληκτικά πάντως το επίπεδο διαβίωσης του πληθυσμού πισωγυρίζει, επιστρέφοντας εκεί που βρισκόταν τρεις δεκαετίες πριν, κυρίως για τις φτωχότερες και μεσαίες ομάδες στην εισοδηματική διαστρωμάτωση της χώρας και με έντονα φαινόμενα διαρθρωτικών ανισοτήτων.

Οι τάσεις ενισχύονται και από τη στρατηγικά μεταλλαγμένη στόχευση στη γηραιά ήπειρο από την εμπνευσμένη και πολυεπίπεδη στόχευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια πιο περιορισμένη, γερμανικής προέλευσης και καθαρά εθνοκεντρικών συμφερόντων, Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ).

Κωστής Βαΐτσος

Είναι ομ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), εκλέχτηκε το 1975 καθηγητής Αναπτυξιακής Οικονομικής του Πανεπιστημίου Σάσσεξ και Professorial Fellow στο εκεί Ινστιτούτο Αναπτυξιακών Σπουδών (IDS).

Το 1979 εκλέχτηκε καθηγητής της τότε Α΄ Έδρας Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σπούδασε στα πανεπιστήμια Harvard και Yale. […] Βιβλία και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες και στα κινέζικα, με εκτενείς διεθνείς αναφορές. […] Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, διετέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας & Τεχνολογίας και συμμετείχε στη διεπιστημονική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενοποίηση του ερευνητικού χώρου στη γηραιά ήπειρο. […] Έχει διατελέσει επίσης σύμβουλος κοινωνικών φορέων, κυβερνήσεων, όπως και αναπτυξιακών και κεντρικών τραπεζών στην Ευρώπη, καθώς και σε λιγότερο αναπτυγμένες οικονομίες σε άλλες ηπείρους. Σε συνεργασία με τον Β. Μισσό έχει συγγράψει τα βιβλία: Η νέα οικονομική γεωγραφία της Πελοποννήσου (2013, Gutenberg), Πραγματική οικονομία: Εμπειρίες ανάπτυξης, κρίσης και φτωχοποίησης στην Ελλάδα (2018, Κριτική), Κρίσεις και προκλήσεις. Η νέα κανονικότητα (Εκδόσεις Πατάκη, 2022).

Βλάσης Μισσός

Είναι ερευνητής στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). Έχει εκπονήσει μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ (υπότροφος ΙΚΥ) και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Πολιτική Οικονομία της Κοινωνικής Πολιτικής και στην Ιστορία Οικονομικών Θεωριών.

Επί σειρά ετών εργάστηκε ως μέλος της Μονάδας Κοινωνικής Πολιτικής, Φτώχειας και Ανισοτήτων του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, ενώ την περίοδο 2015-2016 ως ειδικός σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών.

Έχει διατελέσει σύμβουλος διεθνούς αναπτυξιακής πολιτικής σε αναπτυξιακά προγράμματα της κυβέρνησης της Αυστραλίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες με επίκεντρο την εισοδηματική ανισότητα στην Ελλάδα και στην ΕΕ.

Ως ακαδημαϊκός υπότροφος, έχει διδάξει σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα του ΕΚΠΑ και έρευνές του έχουν δημοσιευθεί σε ξένα και εγχώρια επιστημονικά περιοδικά. Με τον καθηγητή Κωστή Βαΐτσο έχει συγγράψει τα βιβλία: Η νέα οικονομική γεωγραφία της Πελοποννήσου (2013, Gutenberg), Πραγματική οικονομία: Εμπειρίες ανάπτυξης, κρίσης και φτωχοποίησης στην Ελλάδα (2018, Κριτική), Κρίσεις και προκλήσεις. Η νέα κανονικότητα (Εκδόσεις Πατάκη, 2022).