Τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντίληψη των πολιτών κατέχουν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις στον τομέα των κοινωνικών και περιβαλλοντικών δράσεων. Σύμφωνα με το Κοινωνικό Βαρόμετρο της MEDA Communication που εκτελέστηκε από τη VPRC, οι εθελοντικές- μη κυβερνητικές οργανώσεις συγκεντρώνουν το 41.3% στην «αποδοχή ανταπόκρισης φορέων σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις». Στον σχετικό πίνακα ακολουθούν «Πολιτεία και κράτος» με 26,4% και τελευταίες «οι Εταιρείες» με 2,4%.

Υψηλό ποσοστό (18%) εμφανίζει και η αυθόρμητη απάντηση «Κανένας», ενώ η επίσης αυθόρμητη απάντηση «Όλοι» συγκεντρώνει το 7,1%.

Αν και οι εθελοντικές-μη κυβερνητικές οργανώσεις εμφανίζονται πρώτες στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις, οι πολίτες αποστασιοποιούνται από αυτές. Το 84% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι δεν συμμετέχει σε καμία ΜΚΟ, ενώ οι υπόλοιποι περιορίζουν τη συμμετοχή τους κυρίως στην οικονομική βοήθεια και την αγορά έντυπου υλικού των ΜΚΟ.

Οι πολίτες παρουσιάζουν ως αιτία της αποστασιοποίησης τους μία σειρά από λόγους και ειδικότερα την αδυναμία των οργανώσεων να ενημερώσουν για το έργο τους αλλά και να δημιουργήσουν ισχυρούς μηχανισμούς επαφής με την κοινωνία, την έλλειψη προσωπικού ελεύθερου χρόνου και την έλλειψη της οικονομικής διαφάνειας και αξιοπιστίας των οργανώσεων

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του σύνθετου δείκτη κοινωνικής επιρροής και απήχησης των εθελοντικών οργανώσεων, ο οποίος διαμορφώνεται βάσει των τριών δεικτών αναγνωρισιμότητας, δημοτικότητας και διεισδυτικότητας, οι οργανώσεις που ξεχωρίζουν είναι, «Το ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, που διατήρησε την πρώτη θέση, οι ΓΙΑΤΡΟΙ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ, η UNICEF, η GREENPEACE και ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ».

Το Βαρόμετρο A.S.B.I. διενεργήθηκε από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2010 σε σχεδιασθέν δείγμα 1.500 ατόμων, και υλοποιηθέν 1.524, στο σύνολο της χώρας, με χρήση της μεθοδολογίας της προσωπικής συνέντευξης «πρόσωπο με πρόσωπο».

Το Κοινωνικό Βαρόμετρο A.S.B.I. παρουσιάζει και την αντίληψη των πολιτών σχετικά με το «Εταιρικό Κοινωνικό Έργο». Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Κοινωνικού Βαρόμετρου της MEDA Communication οι πολίτες αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις όποιες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δράσεις των εταιρειών, τις οποίες αναγνωρίζουν περισσότερο ως μία προσπάθεια διαφήμισης…

Σχεδόν ανύπαρκτο το Εταιρικό Κοινωνικό Έργο

Ενδεικτικό της άποψης που επικρατεί στον κόσμο για το κοινωνικό και περιβαλλοντικό έργο των εταιρειών είναι το παρακάτω διάγραμμα που εμφανίζει τις εταιρείες στην τελευταία θέση, με ποσοστό μόλις 2,4%, σχετικά με την ανταπόκριση που έχουν στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές προσδοκίες και απαιτήσεις.

Στην έρευνα σημειώνεται ότι διαχρονικά οι πολίτες αναγνωρίζουν συγκεκριμένους τομείς ως τους σημαντικότερους για προσφορά «Κοινωνικού Έργου». Από αυτούς μόνο ο τομέας του Περιβάλλοντος εντάσσεται στις εταιρικές «κοινωνικές δράσεις». Όπως αναφέρεται στην έκθεση «κοινωνικοί τομείς όπως π.χ. η Προστασία της παιδικής ηλικίας και ο Αθλητισμός, στους οποίους δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο οι ελληνικές επιχειρήσεις, βρίσκονται χαμηλά στην κατάταξη της σημαντικότητας κοινωνικών τομέων που αποδίδουν οι Έλληνες πολίτες, ενώ αντίθετα, τομείς όπως π.χ. Ναρκωτικά-Αλκοολισμός και Φτώχεια-Κοινωνικός Αποκλεισμός που διαθέτουν υψηλό δείκτη κοινωνικής σημαντικότητας, καταγράφονται μακριά από το πεδίο δράσης των επιχειρήσεων».

Επιφυλακτικοί απέναντι στο «Εταιρικό Κοινωνικό Έργο»

Επιφυλακτικοί εμφανίζονται οι πολίτες σχετικά με το εταιρικό Κοινωνικό έργο. Το 30% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι το κοινωνικό έργο της εταιρείας ταυτίζεται με τη φοροαπαλλαγή και το προσωπικό συμφέρον (17,7%) καθώς και με τη διαφήμιση της εταιρείας(12%). Τα δύο ποσοστά παρουσιάζονται αυξημένα από το 2009 κατά 6% και 4,2% αντίστοιχα. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται κυρίως από την ηλικιακή κατηγορία πολιτών άνω των 45 ετών.

Αναφορικά με τους θετικούς χαρακτηρισμούς 48% αντιλαμβάνεται το κοινωνικό έργο των εταιριών είτε ως άμεση οικονομική βοήθεια και συνεισφορά σε ευπαθείς ομάδες, (μείωση ποσοστού κατά 6,3% από το 2009 και χαμηλότερη τιμή από το 2003), είτε ως φιλανθρωπία και δωρεές με στόχο την κοινωνική υποστήριξη. Η συγκεκριμένη άποψη εμφανίζεται αρκετά ενισχυμένη στους νέους πολίτες 15-34 ετών.

Σημαντική πτώση (5%) σε σχέση με το 2009 καταγράφεται στο ποσοστό των πολιτών που αποδέχεται την χορηγία (9,8%), καθώς αναγνωρίζεται περισσότερο ως τακτική marketing παρά ως εταιρική προσφορά σε κοινωνικό ή περιβαλλοντικό επίπεδο.

Περισσότερο αναγνωρίζεται το «Έργο» παρά η «Ευθύνη»

Σύμφωνα με το Κοινωνικό Βαρόμετρο A.S.B.I. υπάρχει μία αντιστρόφως ανάλογη πορεία της αναγνωρισιμότητας της έννοιας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε σύγκριση με την αναγνωρισιμότητα εταιριών που έχουν Εταιρικό Κοινωνικό Έργο.

Μόνο 12,6% των πολιτών δηλώνει να γνωρίζει την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, ενώ αντίθετα όσοι γνωρίζουν την ύπαρξη του Εταιρικού Κοινωνικού Έργου (35%), γνωρίζουν σε πολύ μικρό βαθμό την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Σύμφωνα με την έρευνα αυτοί που κερδίζουν περισσότερο σε αναγνωρισιμότητα είναι οι εταιρίες ως brands και λιγότερο η έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

Γενικά από την έρευνα προκύπτει ότι οι διαστάσεις της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (περιβαλλοντική υπευθυνότητα, κοινωνική προσφορά, υπευθυνότητα απέναντι στο ανθρώπινο δυναμικό και τους πελάτες), φαίνεται να διαθέτουν, προς το παρόν τουλάχιστον, περιορισμένη βαρύτητα στην κρίση των Ελλήνων πολιτών – καταναλωτών όταν καλούνται να χαρακτηρίσουν μια εταιρία

Ωστόσο, αν και παραδοσιακοί παράγοντες, όπως η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών και η ποιότητα του τρόπου εξυπηρέτησης των πελατών κυριαρχούν, διαπιστώνεται ότι παράγοντες που αφορούν στην υπευθυνότητα μιας εταιρίας απέναντι στην προστασία του περιβάλλοντος όπως και ο τρόπος διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού της, παρουσιάζουν μια δυναμική που στο μέλλον πολύ πιθανόν να αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα στην κρίση

Οι Καταναλωτές αναζητούν το Κοινωνικό Εταιρικό Έργο

Σε υψηλή θέση στις προτιμήσεις των καταναλωτών, και μάλιστα δεύτερο στο σχετικό διάγραμμα, βρίσκεται το κοινωνικό και περιβαλλοντικό έργο της εταιρείας. Αν και οι πολίτες δηλώνουν ότι για την αγορά ενός προϊόντος την πρώτη θέση στην αξιλόγησή τους καταλαμβάνει η επωνυμία του προϊόντος (41,6%), ωστόσο ο Έλληνας καταναλωτής σε ποσοστό 21,5% δηλώνει πως το κοινωνικό – περιβαλλοντικό έργο της εταιρίας που παράγει ή προωθεί το προϊόν αποτελεί ένα σταθερό λόγο επιλογής, στην περίπτωση που θα είχε να επιλέξει μεταξύ δύο προϊόντων με την ίδια τιμή.

Η συγκεκριμένη άποψη, εκφράζεται περισσότερο από τις ηλικιακές κατηγορίες των 35-44 και 55-64 ετών, και κυρίως από τους πολίτες που κατοικούν στην Αττική, αγγίζοντας το ποσοστό του 40%.

Ωστόσο αδιάφοροι για την περιβαλλοντική και κοινωνική δράση της εταιρείας εμφανίζονται οι καταναλωτές της Νησιωτικής Ελλάδας, της Μακεδονίας και της Θράκης. Στις προαναφερθείσες περιοχές μόλις το 3,7% στη Κρήτη τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου και το 9,1% στη περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης δηλώνουν πως οι αγορές τους επηρεάζονται από το κοινωνικό και περιβαλλοντικό έργο της εταιρείας που παράγει ή προσφέρει το προϊόν.

Αυξάνεται το ενδιαφέρον των υπαλλήλων για Εταιρικό Κοινωνικό Έργο…

Περισσότεροι από 8 στους 10 εργαζόμενους στον Ιδιωτικό και Δημόσιο τομέα υποστηρίζουν ότι είναι αρκετά έως πολύ σημαντικό για αυτούς η εταιρία ή ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται να διαθέτει κοινωνικό ή περιβαλλοντικό έργο.

Στο Βαρόμετρο του 2010 αξιοσημείωτη είναι η μετατόπιση της τοποθέτησης των πολιτών από τη θέση «αρκετά σημαντικό» στη θέση «πολύ σημαντικό» η οποία και ενισχύθηκε κατά 13 σχεδόν ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με την περσινή μέτρηση.

Εν τούτοις, συνεχίζει να παραμένει υψηλό το ποσοστό των εργαζομένων που δηλώνουν άγνοια για το συγκεκριμένο θέμα (58% παρά τη μείωση κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2009).

Η καλύτερη δημοσιοποίηση του Εταιρικού Κοινωνικού Έργου είναι το ίδιο το προϊόν

Ισχυρή αν και με μειωμένα ποσοστά για το 2010 (62,1%), καταγράφεται η αποδοχή των πολιτών στη δημοσιοποίηση του εταιρικού κοινωνικού έργου. Ειδικότερα στο Βαρόμετρο καταγράφονται διαφοροποιήσεις στον τρόπο δημοσιοποίησης του περιβαλλοντικού και κοινωνικού έργου μίας εταιρείας. Το 67,7% υποστηρίζει πως η καλύτερη δημοσιοποίηση του Εταιρικού Κοινωνικού Έργου είναι τα ίδια τα προϊόντα μίας εταιρείας. Εν ολίγοις οι καταναλωτές καλούν τις εταιρείες να αποδεικνύουν την κοινωνική και περιβαλλοντική δράση τους περισσότερο με τα προϊόντα τους και λιγότερο με λόγια. Η διαφήμιση βρίσκεται για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση με 66,8% και ακολουθούν, τα ειδικά έντυπα (35,1%), η ειδησεογραφία (30,9%) και τέλος η ιστοσελίδα της εταιρείας με ποσοστό 25,2%. Σημειώνεται ότι η επιλογή της εταιρικής ιστοσελίδας ενισχύεται σταθερά τα δύο τελευταία χρόνια στην προτίμηση των πολιτών.

Το παράδοξο είναι πως αν και η διαφήμιση αναγνωρίζεται ως ο δεύτερος πιο αποδεκτός τρόπος δημοσιοποίησης του εταιρικού κοινωνικού έργου, ωστόσο καταλαμβάνει την τελευταία θέση ως προς την εγκυρότητα. Συγκεκριμένα οι συμμετέχοντας όταν ρωτήθηκα για «την εγκυρότητα μίας πληροφορίας για το εταιρικό κοινωνικό έργο», απάντησαν περισσότερο έγκυρες θεωρούν τις πληροφορίες που δίνονται από «ένα δικό τους φίλο» (47,1%) και ακολουθούν οι πληροφορίες από έναν εργαζόμενο στην εταιρία (23,4%) και από τη διαφήμιση της εταιρίας (7,5%).

Ως αυθόρμητες απαντήσεις δόθηκαν «Και από τα τρία» από το 12,5% των ερωτηθέντων και «Τίποτα από τα προαναφερθέντα» από το 5,1%.