Στις πλαγιές του βουνού Μεντβέντνιτσα (Medvednica), στο βόρειο άκρο του Ζάγκρεμπ, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα νεκροταφεία της Ευρώπης.

Ονομάζεται Μίρογκοϊ (Mirogoj) και με την πρώτη ματιά δικαιώνει όλα τα κοσμητικά επίθετα με τα οποία το έχουν στολίσει τα τελευταία 150 χρόνια. Στην ουσία δεν είναι ένα απλό κοιμητήριο, αλλά μια μεγάλη νεκρόπολη, με νεοαναγεννησιακά κτίρια, τρούλους, στοές, κιόσκια, αλλά και με ένα όμορφο πάρκο και μια γκαλερί τέχνης ανοικτού χώρου. Τι να ζητήσει κανείς από ένα, κατά τα άλλα, «βαλκανικό νεκροταφείο»; Βέβαια, όταν άρχισε να κτίζεται, τη δεκαετία του 1870, το Ζάγκρεμπ ονομαζόταν ακόμη Άγκραμ (Agram) και η Κροατία αποτελούσε επαρχία της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων, που ήταν επίσης γνωστή και ως Αυστρο-Ουγγαρία.

Σήμερα ο κόσμος της αψβουργικής Μεσευρώπης θεωρείται «ναυαγισμένος» κόσμος. Ένας κόσμος του παρελθόντος, που οριοθετείται μεταξύ του πραγματικού και του εξωπραγματικού. Το νεκροταφείο Μίρογκοϊ θεωρείται ένας από τους χαρακτηριστικότερους εκπροσώπους, αυτής της «ναυαγισμένης» αψβουργικής κουλτούρας, στις παρυφές των Βαλκανίων.

Όχι πολύ μακριά από το σημερινό νεκροτομείο, κατά την περίοδο 1852-1872 βρισκόταν η καλοκαιρινή κατοικία του Κροάτη γλωσσολόγου και πολιτικού Λιούντεβιτ Γκάι (Ljudevit Gaj), που ήταν ηγετική μορφή του κινήματος του Ιλλυρισμού. Μετά τον θάνατό του το 1872, ο δήμος του Ζαγκρεμπ αγόρασε το μεγάλο οικόπεδό του από τους κληρονόμους του για να το μετατρέψει σε νεκροταφείο. Ο διάσημος, γαλλογερμανικής καταγωγής, αρχιτέκτονας Χέρμαν Μπολέ (Hermann Bollé, 1845-1926) ανέλαβε τον σχεδιασμό του κεντρικού κτιρίου. Ο ίδιος έδωσε και το σχήμα του νεκροταφείου, εφαρμόζοντας μια μνημειακή σύνθεση από στοές, περίπτερα και τρούλους, συγχωνευμένους με πλούσια βλάστηση και προσθέτοντας μια γκαλερί γλυπτών από Κροάτες γλύπτες. Το νέο νεκροταφείο εγκαινιάστηκε στις 6 Νοεμβρίου 1876.

Από το 1879 έως το 1917 ο Χέρμαν Μπολέ κατασκεύασε τις υπέροχες στοές στο βόρειο και στο νότιο τμήμα του νεκροταφείου , σε ένα κομψό νεοαναγεννησιακό στιλ που περιλάμβανε είκοσι τρούλους. Το 1886, κατασκεύασε και το νεκροτομείο του Μίρογκοϊ, στην τοποθεσία του καλοκαιρινού αρχοντικού του δρ. Ljudevit Gaj. Δυστυχώς ο ταλαντούχος αρχιτέκτονας πέθανε προτού μπορέσει να πραγματοποιήσει και τα σχέδιά του για την κατασκευή ενός κεντρικού θόλου, και ενός παρεκκλησίου. Αυτές όμως οι «τελευταίες πινελιές» μπήκαν, ακολουθώντας τα σχέδιά του, λίγο μετά τον θάνατό του το 1926.
Το μεγαλειώδες δημιούργημα του Μπολέ αποτέλεσε τον αγαπημένο τόπο ανάπαυσης για τις σημαντικότερες ιστορικές προσωπικότητες της Κροατίας.

Επιπλέον, οι καλύτεροι γλύπτες της Κροατίας έστρεψαν την προσοχή τους στην αναβάθμιση του νεκροταφείου σε γκαλερί τέχνης. Ανάμεσα τους και ο μεγάλος Ίβαν Μέστροβιτς (Ivan Mestrovic), ένας καλλιτέχνης και μύστης, που φιλοτέχνησε, μεταξύ άλλων, και την προτομή του Νίκολα Τέσλα, η οποία βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Νίκολα Τέσλα του Βελιγραδίου.

Στην εποχή μας, το Μίρογκοϊ δεν είναι απλώς ένα από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα του Ζάγκρεμπ, αλλά κι ένα από τα ομορφότερα νεκροταφεία της Ευρώπης, με τις πανέμορφες στοές του, γεμάτες με αναρριχώμενα φυτά, που ανθίζουν την άνοιξη, και κιτρινίζουν ή κοκκινίζουν το φθινόπωρο. Το νεκροταφείο εξελίχθηκε σε έναν αρχιτεκτονικό τόπο των θαυμάτων, με εντυπωσιακά ταφικά μνημεία, εξαιρετικά γλυπτά και φαινομενικά ατελείωτες στοές. Μέλη όλων των θρησκευτικών ομάδων του Ζάγκρεμπ φιλοξενούνται εδώ με αληθινά ισότιμο πνεύμα: Καθολικοί, Ορθόδοξοι, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι. Ακόμη και μη θρησκευτικοί τάφοι υπάρχουν εδώ. (Βλέπε Γ. Στάμκος, το βιβλίο Balkan Gothic, Ταξίδι στα Αλλοκοσμικά Βαλκάνια).

Στις 22 Μαρτίου του 2020, κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, το Ζάγκρεμπ επλήγη από έναν σεισμό μεγέθους 5,5 Ρίχτερ, ο οποίος προκάλεσε σημαντικές ζημιές σε ολόκληρη την πόλη, συμπεριλαμβανομένων και ζημιών στις περίφημες στοές του νεκροταφείου Μίρογκοϊ. Παρόλη την ανατάραξη όμως, οι νεκροί παρέμειναν στους τάφους τους…