Η διαγραφή από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ τριών βουλευτών (Σακοράφα, Δημαράς, Βασ.Οικονόμου) οι οποίοι χαρακτηρίζουν κοινωνικά άδικα τα εφαρμοζόμενα οικονομικά μέτρα προκαλεί σε ένα βαθμό αμηχανία και σύγχυση στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος. Σκιαγραφώντας τις διαγραφές, και σε σύγκριση με την αντίστοιχη της κ. Ντόρας Μπακογιάννη από τη ΝΔ, ο πολιτικός αναλυτής, Γιώργος Σεφερτζής, τις χαρακτηρίζει -υπό προϋποθέσεις- «ήσσονος σημασίας» για το ΠΑΣΟΚ. Ο ίδιος, απαντώντας στο ζήτημα περί αλλαγής φυσιογνωμίας του κόμματος το οποίο έχει τεθεί και από στελέχη του, δηλώνει: «Έχουν αλλάξει οι εποχές (…) και το τελευταίο πράγμα που θα μπορούσε να μην έχει αλλάξει είναι ένα κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση».

«Η στάση των 3 απομακρυνθέντων από την Κοινοβουλευτική Ομάδα είναι ήσσονος σημασίας στο βαθμό που πρώτα απ’ όλα δεν διαφωνούν με τη γραμμή του κόμματος και δεύτερον δεν ανατρέπουν τα δεδομένα της κυριαρχίας του», αναφέρει στο tvxs.gr ο κ. Σεφερτζής, ο οποίος καλείται να τοποθετηθεί και γενικότερα ως προς τη λογική της διαγραφής και της κομματικής πειθαρχίας: «Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι άλλο πράγμα είναι η διαγραφή ενός βουλευτή από το κόμμα, όπως είναι η περίπτωση της κ. Μπακογιάννη, και άλλο η απομάκρυνση ενός βουλευτή που διαφωνεί (να επιφυλάσσεται από την ΚΟ χωρίς να διαγράφεται από το κόμμα). Είναι αποφάσεις διαφορετικής λογικής. Αν μπορεί να τεθεί ένα θέμα, αυτό είναι η διατήρηση ή όχι της βουλευτικής έδρας από εκείνους οι οποίοι αποστασιοποιήθηκαν από τις αποφάσεις της ηγεσίας και της πλειοψηφίας.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι ως προς αυτό υπάρχει μια σαφής απάντηση που δίνεται από το Σύνταγμα: πράγματι ο βουλευτής εκφράζει την εκλογική βάση που τον έχει στείλει στο κοινοβούλιο και ως εκ τούτου κατά τεκμήριο έχει την νομιμότητα να διατηρήσει την έδρα του, εφόσον ο λόγος για τον οποίο βρίσκεται στη Βουλή έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη που έλαβε από τους ψηφοφόρους. Η απάντηση στο πρόβλημα: «τι κάνουμε με όσους διαφωνούν» σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο αντίληψης του ρόλου και του τρόπου λειτουργίας των πολυσυλλεκτικών κομμάτων. Εάν ως πολυσυλλεκτικό κόμμα νοείται ο,τιδήποτε είναι τόσο ευρύχωρο, ώστε να χωράει μέσα όλες τις απόψεις, ανεξαρτήτως της ομοιογένειας και της ομοιομορφίας τους, τότε φοβάμαι ότι θα πρέπει να αρχίσουμε σιγά – σιγά να διαπιστώνουμε πως τα όρια που έχουν τεθεί για τη βιωσιμότητα τέτοιων κομμάτων είναι πολύ σαφή. Διότι δεν μπορούν να χωρούν «πολλά καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη». Και είναι πολύ πιο προβληματικό για ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα να βρει την απαραίτητη ομοιογένεια που χρειάζεται για να έχει ανάλογη αποτελεσματικότητα, παρά να βρει την πολυφωνικότητα την οποία επιβάλλει η πολυσυλλεκτικότητα.

Διότι πια, ιδιαίτερα υπό περιστάσεις κρίσεων, και ιδίως όταν η πολυφωνικότητα εκφράζει εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, υπάρχει το πολύ βασικό μειονέκτημα της πρόκλησης συγχύσεων ως προς τα μηνύματα που εκπέμπει σε μία κοινωνία η οποία έχει ανάγκη, κυρίως, να αισθανθεί την ασφάλεια και τη σιγουριά μιας πολιτικής και μιας στρατηγικής που εκ των πραγμάτων θα πρέπει να είναι αρκετά μονοσήμαντη για να είναι αποτελεσματική. Και νομίζω ότι, στους 7 μήνες που πέρασαν, το ΠΑΣΟΚ έχει καταβάλει αρκετά υψηλό τίμημα στο βωμό μιας πολυφωνίας που είναι μεν πάντοτε ευχάριστη, γίνεται όμως προβληματική όταν είναι αντιφατική ως σχέση του κόμματος και της κυβέρνησης με την ίδια την κοινωνία και πολύ περισσότερο με την οικονομία».

Οι 3 διαφωνούντες βουλευτές επί της ουσίας κατηγορούν την κυβέρνηση ότι ασκεί αντιλαϊκή και κοινωνικά άδικη πολιτική, η οποία έρχεται σε αντίθεση με το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ: «Έχουν αλλάξει οι εποχές, έχουν αλλάξει οι περιστάσεις, και το τελευταίο πράγμα που θα μπορούσε να μην έχει αλλάξει είναι ένα κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση. Εκείνο το οποίο θεωρώ ότι θα καθορίσει το μέλλον του ΠΑΣΟΚ είναι η ικανότητα και η αποφασιστικότητα με την οποία θα υπηρετήσει αυτή την αναγκαστική αλλαγή που υφίσταται σήμερα ως προς τα ιδεολογικά του χαρακτηριστικά. Με μία έννοια, η άρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου να λάβει αποφάσεις με γνώμονα το ενδεχόμενο πολιτικό κόστος το οποίο μπορεί να έχει για τον ίδιο και το κόμμα του είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση της θεμελίωσης μιας νέας μεταπολίτευσης, ακριβώς ως αντιστροφή των όρων με τους οποίους το πολιτικό σύστημα λειτουργούσε και επικοινωνούσε τα προηγούμενα χρόνια.

Επρόκειτο για ένα πολιτικό σύστημα που οδηγούσε το ίδιο και τη χώρα σε αδιέξοδο, ακριβώς επειδή «έκοβε και έραβε» τις αποφάσεις, τις πρωτοβουλίες και τις στάσεις του στα μέτρα του υπολογισμού ενός κοινωνικού κόστους το οποίο θεωρούσε ότι θα μειώνεται κατά το βαθμό που θα ικανοποιούσε πελατειακές σχέσεις και συντεχνιακά συμφέροντα. Η απόφαση της διάρρηξης με αυτού του είδους τη λογική και τα κριτήρια λήψης πολιτικών αποφάσεων αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μείζον γεγονός. Υπό μία προϋπόθεση: ότι θα μπορέσει να εξυπηρετηθεί στη συνέχεια με την ίδια συνέπεια, θα οδηγήσει στο σχηματισμό μιας κυβέρνησης που θα λειτουργήσει με την ίδια λογική και ενός κόμματος που θα λειτουργήσει επίσης με την ίδια λογική. Της πρόταξης του κοινωνικού οφέλους και όχι του πολιτικού κόστους. Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ αλλάζει πρώτα απ’ όλα ως προς τον τρόπο με τον οποίο ακριβώς αναμετράται με την ιστορία, την κοινωνία και τις ευθύνες του.

Αυτό είναι μια μείζων αλλαγή. Εάν θα πετύχει ή όχι, θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα που θα αποκτήσει ή δεν θα αποκτήσει κερδίζοντας σε διοικητική αποτελεσματικότητα ό,τι χάνει από το μέτωπο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Μία δεύτερη παράμετρος που θα καθορίσει, επίσης, την τύχη του ΠΑΣΟΚ είναι κατά πόσο θα μπορέσει να συνδέσει την αναγκαστική λήψη των περιοριστικών μέτρων με μία μεσοπρόθεσμη κοινωνική δικαιοσύνη, μία δεύτερη φάση επαναδιαπραγμάτευσης των σχέσεών του με τα κοινωνικά του ερείσματα. Που σημαίνει δηλαδή ότι στο κάτω – κάτω, αν θέλει να παραμείνει σοσιαλιστικό, εκείνο το οποίο, κυρίως, θα πρέπει να φροντίσει και να διασφαλίσει είναι να μην υπάρξουν οικονομικές εξελίξεις όπως είναι η πτώχευση, ή η έξοδος από το ευρώ, που θα οδηγήσουν στην εξαθλίωση ακριβώς εκείνα τα στρώματα τα οποία σήμερα διαμαρτύρονται ή φέρουν βαρέως το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ δεν μπόρεσε ούτε τις αρχές τις ιδεολογίας του να μεταφράσει σε κυβερνητικό πρόγραμμα, ούτε τις προεκλογικές του δεσμεύσεις να τηρήσει. Αλλά θα πρέπει να αποδείξει, ταυτόχρονα, ότι αυτός ο αναγκαστικός συμβιβασμός του με την πραγματικότητα έχει ως πρώτιστο στόχο αλλά και αποτέλεσμα την προστασία των αδύναμων και των λαϊκών στρωμάτων από πολύ χειρότερες εξελίξεις.»