Την ώρα που οι περιβόητες κυρώσεις στην Τουρκία παίρνουν για ακόμη φορά παράταση, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντιλαμβάνονται το τέλμα στο οποίο έχει οδηγηθεί η χώρα μας πάνω στο ζήτημα.

Κι αυτό γιατί όσο κι αν η ελληνική κυβέρνηση είχε επενδύσει επικοινωνιακά σε μια σκληρή απόφαση της Συνόδου Κορυφής απέναντι στην Άγκυρα, κάποιοι από τους Ευρωπαίους ηγέτες δεν δείχνουν να είναι θετικοί απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, προκρίνοντας για μια ακόμη φορά τη λύση λεκτικής καταδίκης. Ενδεικτική του κλίματος είναι και η απόφαση της Συνόδου, στην οποία δεν περιλήφθησαν οι κυρώσεις που διεκδικούσε η ελληνική κυβέρνηση, η οποία παρά τις δημόσιες τοποθετήσεις, εμφανίζεται άκρως δυσαρεστημένη. 

Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, οι βασικές χώρες που «ανθίστανται» για μια ακόμη φορά στην προοπτική κυρώσεων στην Τουρκία φέρεται να είναι η  Γερμανία, η οποία προεδρεύει του Συμβουλίου, η Ιταλία, η Ισπανία και η Μάλτα.

Και παρά το γεγονός ότι πολλοί εκτιμούν πως είναι το μεταναστευτικό (το οποίο φροντίζει να «εργαλειοποιεί» σε κρίσιμες καταστάσεις ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν), που επικαθορίζει τη στάση Ευρωπαίων ηγετών, όπως η Άνγκελα Μέρκελ, ο Πέδρο Σάντσεθ και ο Τζουζέπε Κόντε, στο παρασκήνιο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες αρκετά πιο καθοριστικοί.

Η προμήθεια οπλικών συστημάτων και ο φόβος ντόμινο από την υπό κατάρρευση τουρκική οικονομία

Για «μια προδιαγεγραμμένη εξέλιξη» κάνει λόγο, αναφερόμενος στη στάση της Συνόδου Κορυφής, μιλώντας στο tvxs.gr  ο καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Δημήτρης Σταματόπουλος, σημειώνοντας παράλληλα ότι «ήταν υπερβολικές και οι προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί επί του ζητήματος. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που κάποιες χώρες, ιδιαίτερα η Γερμανία αλλά και η Ισπανία, ήταν και παραμένουν πολύ καλοί πωλητές όπλων προς την Τουρκία».

«Δεν είναι βέβαια μόνο το ζήτημα των όπλων, αλλά θα πρέπει να έχουμε κατά νου πως η Τουρκία είναι μια πολύ μεγάλη αγορά, η οποία βρίσκεται μάλιστα σε κρίση. Από τη στιγμή λοιπόν που η οικονομία στην χώρα είναι τόσο εύθραυστη, η Ευρώπη δεν θα διακινδύνευε κυρώσεις, οι οποίες ίσως και να την κατακρήμνιζαν. Γιατί αν γινόταν κάτι τέτοιο, θα υπήρχε κίνδυνος δημιουργίας ντόμινο, όπως συμβαίνει πολλές φορές σε ανάλογες περιπτώσεις ευρύτερης οικονομικής ισορροπίας» σημειώνει ο ίδιος και συνεχίζει:

«Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με τον μεγάλο αριθμό Τούρκων μεταναστών ψηφοφόρων που παίρνουν μέρος κυρίως στις γερμανικές εκλογές, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης».

Η «παγίδα» των 12 μιλίων
 
Επιπλέον, ο κύριος Σταματόπουλος επισημαίνει ότι «υπάρχει βέβαια κι ένα σοβαρό ζήτημα σε σχέση με τον τρόπο που εμείς βλέπουμε τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής».

Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα αναφέρει το ζήτημα της ΑΟΖ αλλά και των 12 μιλίων.

«Πρόσφατα στη Βουλή τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο κύριος Γεραπετρίτης αποδέχτηκαν -και δε νομίζω ότι είχε αντιρρήσεις επ’ αυτού η αντιπολίτευση- πως η επικράτεια είναι στα 6 μίλια, ενώ η επέκταση στα 12 μίλια αποτελεί απλώς μια δυνατότητα. Σε ό,τι αφορά την ΑΟΖ, η άποψη που φαίνεται να επικρατεί είναι πως αποτελεί θέμα προς επίλυση από τα διεθνή δικαστήρια. Νομίζετε πως οι Ευρωπαίοι δεν παρακολουθούν αυτή τη συζήτηση; Νομίζετε πως έρχονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς να βλέπουν ποια είναι τα πραγματικά δίκαια της χώρας μας; Εάν η Ελλάδα κάποια στιγμή θελήσει να επεκτείνει στην πράξη τα χωρικά της ύδατα, τότε ίσως να μιλάμε για άλλη κατάσταση. Μέχρι τότε όμως η όλη αυτή δημόσια συζήτηση δεν βοηθά» τονίζει.

«Το διεθνές δίκαιο δίνει τη δυνατότητα σε κάποια χώρα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα έως 12 μίλια. Το κλειδί στην παραπάνω διατύπωση είναι το “έως”» σημειώνει ο κύριος Σταματόπουλος, και αναφέρει διευκρινιστικά: «Κι αυτό γιατί προσωπικά εκτιμώ ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να προχωρήσει σε επέκταση 12 μιλίων, καθώς δεν θα της το επιτρέψουν. Όχι η Τουρκία, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις δεν θα της το επιτρέψουν, καθώς εφόσον προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση η χώρα  μας, θα μετέτρεπε το Αιγαίο σε μια “κλειστή θάλασσα”. Σε τέτοια περίπτωση, χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα πρέπει να ζητούν άδεια για το αν θα πλεύσουν σε διεθνή ύδατα στο Αιγαίο από την Ελλάδα. Θα ήταν ποτέ κάτι τέτοιο δυνατόν;» διερωτάται.

Τα λάθη της ελληνικής διπλωματίας και οι κίνδυνοι από τις διαρκείς εντάσεις με την Τουρκία

Αναφορικά με τα λάθη της ελληνικής διπλωματίας, ο κύριος Σταματόπουλος εκφράζει την άποψη ότι «δεν υπολόγισε τη νέα εποχή, στην οποία βρισκόμαστε».

«Γενικώς άλλωστε η ελληνική διπλωματία έχει την τάση τα παρατείνει παλιά προβλήματα. Σας θυμίζω τι έγινε με το Κυπριακό. Στην πραγματικότητα αυτή η λογική της “μη λύσης” διαιώνιζε συνεχώς την de facto διχοτόμηση. Μόνο που κάποια στιγμή μπορεί να έρθουν έτσι τα πράγματα ώστε η de facto διχοτόμηση να γίνει de jure. Έτσι λοιπόν και στο ζήτημα του Αιγαίου και των χωρικών υδάτων. Η επέκταση δεν ήρθε την προηγούμενη περίοδο, κατά τη γνώμη μου δεν θα έρθει ούτε την επόμενη. Τι θα μπορούσε όμως να κερδίσει η Ελλάδα; Θα μπορούσε να κερδίσει την επέκταση στα 8 ή στα 10 μίλια σε κάποιες περιπτώσεις. Θα μπορούσε με άλλα λόγια να κινηθεί δυναμικά προκειμένου να λύσει το ζήτημα των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας, αντί να βρίσκεται μονίμως σε διαμάχη με την Τουρκία» υπογραμμίζει.

Επιπλέον, επισημαίνει πως «πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε αυτό που αποκαλούμε “προκλήσεις” της Τουρκίας, βλέποντας και τον διεθνή περίγυρο. Κυρίως πρέπει να μην οδηγηθούμε σε μια σύγκρουση, η οποία θα ωφελήσει τρίτους στην περιοχή, και σίγουρα όχι την Ελλάδα και την Τουρκία».

«Εφόσον συνεχίσουμε την πολιτική των διαρκών εντάσεων, το πιθανότερο είναι ότι με δεδομένα τα εκατομμύρια που ξοδεύουμε καθημερινά για να κινητοποιήσουμε τον στόλο, τα αεροπλάνα κλπ, δεν θα καταφέρουμε να αναπνεύσουμε ποτέ σαν οικονομία» σημειώνει χαρακτηριστικά ο κύριος Σταματόπουλος και προσθέτει:

«Προφανώς κάποιοι θα ανταπαντήσουν ευλόγως: να γίνουμε δορυφόρος της Τουρκίας; Προφανώς και όχι, αλλά θα προσέθετα πως δεν πρέπει να γίνουμε και δορυφόρος καμιάς άλλης δύναμης στην περιοχή. Κάποιοι δηλαδή που δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι δεν πρέπει να γίνουμε δορυφόρος της Τουρκίας, επί της ουσίας μας οδηγούν στο να γίνουμε δορυφόρος του Ισραήλ».

Το Κουρδικό ως βασικό πρόβλημα και ο άγνωστος Χ της στάσης της κυβέρνησης Μπάιντεν
  
Σε ό,τι έχει να κάνει με τις εκτιμήσεις για τις επόμενες κινήσεις της Άγκυρας στη γεωπολιτική σκακιέρα, ο κύριος Σταματόπουλος υπενθυμίζει πως «το μεγάλο πρόβλημα της Τουρκίας ήταν ανέκαθεν και παραμένει το Κουρδικό».

«Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε εμείς, παρότι αντιμετωπίζουμε σοβαρά ζήτηματα στο Αιγαίο και την Κύπρο. Πολλές φορές πιστεύουμε κι εμείς που αυτά κυριαρχούν και στην ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας. Δεν ισχύει όμως κάτι τέτοιο. Για την Τουρκία όλα ξεκινούν και καταλήγουν στο Κουρδικό» σημειώνει σχετικά, ενώ συνεχίζει:

«Με βάση αυτά τα δεδομένα υπάρχει ένα μεγάλο θέμα σχετικά με το πώς θα αναδιαταχθούν οι δυνάμεις με τη νέα πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Στην προηγούμενη φάση και με τον συριακό εμφύλιο, η Τουρκία εκτός από το Ιράκ επενέβη και στη Συρία. Οι συγκεκριμένες επεμβάσεις δεν στοχεύουν τόσο την εθνική κυριαρχία των γειτονικών της λαών, αλλά κατά κύριο λόγο αφορούν την εξουδετέρωση της “ατομικής βόμβας” που λέγεται Κουρδικό».

«Έχουμε έναν βασικό παράγοντα, ο οποίος τη δεδομένη στιγμή είναι “άγνωστος Χ”. Αυτός έχει να κάνει με κατά πόσο θα είναι σκληρή ή ήπια η αντιμετώπιση της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας. Σε αυτό το επίπεδο, δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να έχουμε μια μηχανιστική προσέγγιση ότι επειδή ο Μπάιντεν άσκησε κριτική στον Ερντογάν και τις σχέσεις του Τραμπ με την Τουρκία, θα ακολουθήσει αναγκαστικά μια σκληρή πολιτική έναντι της Άγκυρας. Μπορεί να ακολουθήσει μια πολιτική, η οποία θα στοχεύει στο να την αποσπάσει από την επιρροή της Ρωσίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Σε μια τέτοια περίπτωση κάποιος χρησιμοποιεί όχι μόνο το μαστίγιο αλλά και το καρότο» καταλήγει.