Είδε το τέλος του να πλησιάζει. Μέχρι τώρα, ήταν σε θέση να αποτρέψει λίγο πολύ όσους του εναντιώνονταν με αστυνομικές βία και ψέματα. Αλλά τώρα πρόκειται για την οικονομία, έναν παγκόσμιο τομέα, όπου οι αριθμοί είναι αναμφισβήτητα ο πραγματικός ηγέτης του παιχνιδιού.

Μέχρι χθες ήταν σε θέση να διαστρεβλώσει τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του «TUIK» (της επίσημης Στατιστικής Τουρκικής Αρχής). Αλλά όταν πρόκειται για το δολάριο ή το ευρώ, δεν υπάρχει τίποτα να κάνει. Για μεγάλο χρονικό διάστημα πολέμησε «τα λόμπι συμφερόντων και εκείνα του δολαρίου», εξοβέλισε «τους εχθρούς της Τουρκίας», αλλά όλες αυτές οι ρητορικές δεν είναι πλέον πειστικές στα μάτια του μέσου πολίτη, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ψηφοφόρων του, όταν αυτοί άρχισαν να υποφέρουν από το υψηλό κόστος ζωής ή ακόμη και τη φτώχεια και την πείνα.

Ο νομισματικός μηχανισμός κινδύνευε να καταρρεύσει εντελώς. Η τουρκική Κεντρική Τράπεζα παρενέβη τουλάχιστον πέντε φορές, για να αποτρέψει την άνοδο της αξίας του δολαρίου ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους ειδικούς, περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια πωλήθηκαν την περασμένη εβδομάδα, ενώ το Υπουργείο Οικονομικών είναι χρεωμένο.

Την περασμένη Τετάρτη φωτογραφίες με δεκάδες μεγάλες τσάντες γεμάτες δολάρια τραβήχτηκαν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Οι τσάντες, με προορισμό την Κεντρική Τράπεζα, προέρχονταν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το νέο σύμμαχο του Ερντογάν. «Δεν γνωρίζουμε ποιοι Δημόσιοι Οικονομικοί Θεσμοί (EPAE) έχουν πωληθεί στους Άραβες», διαμαρτύρεται ο Οζγκούρ Οζέλ, βουλευτής της αντιπολίτευσης.

Η ASELSAN (Στρατιωτική Εταιρία Ηλεκτρονικής Βιομηχανίας), η 48η πιο σημαντική εταιρία του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με πληροφορίες πωλήθηκε στα ΗΑΕ, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, πληροφορία που διαψεύστηκε από τη διοίκηση της ASELSAN, το 75% των μετοχών της οποίας ανήκει στο ίδρυμα τουρκικού στρατού και το 25% στο χρηματιστήριο.

Ο Ερντογάν έχει ήδη πουλήσει αρκετούς άλλους EPAE του στρατιωτικό τομέα στο Κατάρ ή σε άλλες χώρες του Κόλπου, υπενθυμίζουν.

Η νέα ανακάλυψη του σπουδαίου οικονομολόγου ήταν να προτείνει ένα τραπεζικό λογαριασμό σε τουρκικές λίρες (LT), μετατρέψιμο σε δολάριο ΗΠΑ, για την αποτίμηση της LT. Το Υπουργείο Οικονομικών θα πληρώσει τη διαφορά, εάν η αξία του δολαρίου αυξηθεί, δηλώνουν επίσημα. Έτσι, ολόκληρος ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι τώρα δολαριοποιημένος.

«Είναι η οικονομική και χρηματοπιστωτική ανεξαρτησία της Τουρκίας που πουλήθηκε», φωνάζουν οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης. Επιπλέον, αυτοί οι ελιγμοί αποφασίζονται και πραγματοποιούνται με νομοθετικό διάταγμα ή εντολές του Προέδρου Ερντογάν, δίχως, συνεπώς, την έγκριση του Κοινοβουλίου, το οποίο είχε ήδη χάσει μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων του προς όφελος της Προεδρίας. Το καθεστώς του Ενός Ανδρός δεν συμπαθεί το Κοινοβούλιο, παρόλο που έχει πλειοψηφία σε αυτό το Σώμα.

Οι υποστηρικτές του Ερντογάν που είχαν τηρήσει σιγή ιχθύος ή είχαν οργανώσει συγκεντρώσεις για προσευχή, όταν το δολάριο ανέβαινε, γιόρταζαν, καίγοντας αμερικανικά χαρτονομίσματα, τη σχετική υποτίμηση του αμερικανικού νομίσματος: από τις 18 L στις 13 LT. Την περασμένη Παρασκευή το ποσό αυτό ήταν 11 LT.

«Ο Ερντογάν μπορεί να έσωσε την ημέρα με αυτόν τον τρόπο, αλλά πιθανότατα έχασε την εβδομάδα ή τον μήνα», δήλωσε ο οικονομολόγος Μουσταφά Σονμέζ. «Διότι το κράτος δεν είναι πλέον σε θέση να αποζημιώσει τις ζημίες που οφείλονται στην υποτίμηση της LT. Επιπλέον, τα κείμενα των νομοθετικών διατάξεων είναι πολύ ασαφή και δεν είναι γνωστό ακριβώς ποιος, πότε, πώς και πόσο θα πληρώσει το κράτος», προσθέτει.

Επιπλέον, οι περισσότεροι οικονομολόγοι στην Τουρκία και στο εξωτερικό πιστεύουν ότι αυτό το νέο μοντέλο δεν μπορεί να περιορίσει, ούτε τον πληθωρισμό, ούτε την ανεργία.

Υπάρχουν, επίσης, παρατηρητές που πιστεύουν ότι αυτή η δυναμική είναι μία προετοιμασία για τις πρόωρες εκλογές, ισχυρισμό που διέψευσε ο ίδιος ο Ερντογάν. Όμως, όπως δείχνει η εμπειρία, πολύ λίγοι άνθρωποι πιστεύουν τις δηλώσεις του Ερντογάν.

«Χωρίς το Κράτος Δικαίου, χωρίς στρατηγική βασισμένη στην παραγωγή, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να καταπολεμήσει την τρέχουσα κρίση», διευκρινίζει ο Καθηγητής Εσέρ Καράκας. Αυτά τα δύο θέματα δεν περιλαμβάνονται καν στην ημερήσια διάταξη του Προέδρου.

Τέλος, ο νέος υπουργός Οικονομικών, Νεμπάτι, αποτυπώνει καλά την κατάσταση των πραγμάτων και την ψυχολογική ατμόσφαιρα της κυβέρνησης. Μία δημοσιογράφος έθεσε την ακόλουθη ερώτηση:

– Πόσο θα κοστίζει το δολάριο ΗΠΑ σύμφωνα με τις προβλέψεις σας στις 31 Δεκεμβρίου;
– Κοιτάξτε βαθιά μέσα στα μάτια μου, θα έχετε την απάντηση!
– Μα Κύριε Υπουργέ, η οικονομία είναι θέμα αριθμών, όχι βλέμματος!

Το τοπίο είναι δραματικό. Είναι ορατό με γυμνό μάτι στις τσέπες των πολιτών και στις ουρές, για να αγοράσουν ψωμί.

* Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στην Τουρκία.