Όταν πρωτοείδα τον Τζούλιαν Ασάνζ στη φυλακή Μπέλμαρς, το 2019, λίγο αφότου τον έσυραν από το καταφύγιό του στην πρεσβεία του Ισημερινού, μου είπε: «Νομίζω ότι χάνω το μυαλό μου».

Ήταν λιπόσαρκος και αποστεωμένος, τα μάτια του κούφια και η λεπτότητα των χεριών του τονιζόταν από μια κίτρινη ταινία αναγνώρισης δεμένη γύρω από το αριστερό του χέρι, ένα σύμβολο που καταδεικνύει ιδρυματικό έλεγχο.

Όλες τις υπόλοιπες ώρες της επίσκεψής μου, εκτός από δύο, ήταν περιορισμένος σε ένα μοναχικό κελί, σε μια πτέρυγα γνωστή ως «Υγειονομική Περίθαλψη», μια οργουελική ονομασία. Στο διπλανό κελί ένας βαθιά διαταραγμένος άνδρας ούρλιαζε όλη τη νύχτα. Ένας άλλος τρόφιμος έπασχε από καρκίνο σε τελικό στάδιο. Ένας άλλος ήταν σοβαρά ανάπηρος.

«Μια μέρα μας επέτρεψαν να παίξουμε Μονόπολη», είπε, «ως θεραπεία. Αυτή ήταν η υγειονομική μας περίθαλψη!»

«Αυτό είναι η «Φωλιά του Κούκου», είπα.

«Ναι, μόνο στο πιο τρελό».

Η μαύρη αίσθηση του χιούμορ του Τζούλιαν τον έχει σώσει συχνά, αλλά όχι πλέον. Τα ύπουλα βασανιστήρια που υπέστη στο Μπέλμαρς είχαν καταστροφικές συνέπειες. Διαβάστε τις εκθέσεις του Νιλς Μέλτσερ, του ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, και τις κλινικές γνωματεύσεις του Μίχαελ Κόπελμαν, ομότιμου καθηγητή νευροψυχιατρικής στο King’s College του Λονδίνου και του Δρ. Κουίντον Ντίλεϊ, και αισθανθείτε περιφρόνηση για το έμμισθο δικαστικό «πιστόλι» των ΗΠΑ, Τζέιμς Λιβάις, ο οποίος τις απέρριψε ως «ψευδομαρτυρία».

Συγκινήθηκα ιδιαίτερα από τα λόγια του ειδικού Dr. Κέιτ Χάμφρει, κλινικού νευροψυχολόγου στο Imperial College του Λονδίνου. Είπε στο Old Bailey, πέρυσι, ότι η νοημοσύνη του Τζούλιαν  είχε περάσει από «το ανώτερο, ή μάλλον το πολύ ανώτερο, επίπεδο» σε «σημαντικά κάτω» από αυτό το βέλτιστο επίπεδο, σε σημείο που δυσκολευόταν να απορροφήσει πλέον πληροφορίες και «είχε επιδόσεις στο χαμηλό έως μέσο επίπεδο».

Σε μια ακόμη δικαστική ακρόαση σε αυτό το επαίσχυντο καφκικό δράμα, τον παρακολουθούσα να πασχίζει να θυμηθεί το όνομά του όταν του ζητήθηκε από τον δικαστή να το δηλώσει.

Για το μεγαλύτερο μέρος του πρώτου του έτους στο Μπέλμαρς, ήταν κλειδωμένος. Καθώς του αρνούνταν την κατάλληλη άσκηση, περπατούσε κατά μήκος του μικρού κελιού του, μπρος-πίσω, μπρος-πίσω, για «τον δικό μου ημιμαραθώνιο», μου είπε. Όλο αυτό «μύριζε» απόγνωση. Στο κελί του βρέθηκε ένα ξυράφι. Έγραφε «αποχαιρετιστήρια γράμματα». Τηλεφωνούσε επανειλημμένα στους Σαμαρείτες.

Στην αρχή, του αρνήθηκαν τα γυαλιά ανάγνωσης που είχε αφήσει πίσω του κατά τη βιαιότητα της απαγωγής του από την πρεσβεία. Όταν τα γυαλιά έφτασαν τελικά στη φυλακή, δεν του παραδόθηκαν για μέρες. Ο δικηγόρος του, Γκάρεθ Πιρς, έγραφε τη μία επιστολή μετά την άλλη στον διοικητή της φυλακής, διαμαρτυρόμενος για την παρακράτηση νομικών εγγράφων, την πρόσβαση στη βιβλιοθήκη της φυλακής, τη χρήση ενός βασικού φορητού υπολογιστή με τον οποίο θα μπορούσε να προετοιμάσει την υπόθεσή του. Η φυλακή έκανε εβδομάδες, ακόμη και μήνες, για να απαντήσει. (Ο διοικητής, Ρομπ Ντέιβις, έχει βραβευτεί με το παράσημο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας).

Τα βιβλία που του έστειλε ένας φίλος του, ο δημοσιογράφος Τσαρλς Γκλας, ο ίδιος επιζών από ομηρία στη Βηρυτό, επιστράφηκαν. Ο Τζούλιαν δεν μπορούσε να καλέσει τους Αμερικανούς δικηγόρους του. Από την αρχή, ήταν συνεχώς υπό φαρμακευτική αγωγή. Μια φορά, όταν τον ρώτησα τι του έδιναν, δεν μπορούσε να μου πει.

Δικαίωμα να εμφανιστεί στο δικαστήριο

Στην ακροαματική διαδικασία στο Ανώτατο Δικαστήριο την περασμένη εβδομάδα, για να αποφασιστεί τελικά αν ο Τζούλιαν θα εκδοθεί ή όχι στην Αμερική, εμφανίστηκε μόνο για λίγο μέσω βιντεοκλήσης την πρώτη ημέρα. Έδειχνε αδιαθεσία και ανησυχία. Το δικαστήριο ενημερώθηκε ότι ήταν «δικαιολογημένα απών» λόγω της «φαρμακευτικής του αγωγής». Όμως ο Τζούλιαν είχε ζητήσει να παραστεί στην ακρόαση και του το αρνήθηκαν, δήλωσε η σύντροφός του Στέλλα Μόρις. Η παρουσία σε ένα δικαστήριο που σε δικάζει είναι σίγουρα δικαίωμα σου.

Αυτός ο έντονα περήφανος άνθρωπος απαιτεί επίσης το δικαίωμα να εμφανίζεται δυνατός και συνεπής δημοσίως, όπως έκανε πέρυσι στο Old Bailey. Τότε, συμβουλευόταν συνεχώς τους δικηγόρους του μέσα από τη σχισμή στο γυάλινο κλουβί του. Κρατούσε άφθονες σημειώσεις. Διαμαρτυρήθηκε με εύγλωττο θυμό για τα ψέματα και τις καταχρήσεις της διαδικασίας.

Η ζημιά που του προκλήθηκε κατά τη δεκαετία της φυλάκισης και της αβεβαιότητας, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από δύο ετών στο Μπέλμαρς, (το βάναυσο καθεστώς του οποίου εξυμνήθηκε στην τελευταία ταινία Μποντ) είναι πέραν πάσης αμφιβολίας.

Αλλά πέραν αμφιβολίας είναι και το θάρρος του, και μια ποιότητα αντίστασης και ανθεκτικότητας που τον χαρακτηρίζει, είναι στην ουσία ηρωισμός. Αυτό είναι που μπορεί να τον βοηθήσει να ξεπεράσει τον σημερινό καφκικό εφιάλτη – αν γλιτώσει από ένα αμερικανικό κολαστήριο.

Γνωρίζω τον Τζούλιαν από τότε που ήρθε για πρώτη φορά στη Βρετανία το 2009. Στην πρώτη μας συνέντευξη περιέγραψε την ηθική πίσω από το WikiLeaks: ότι το δικαίωμά μας στη διαφάνεια των κυβερνήσεων και των ισχυρών ήταν ένα βασικό δημοκρατικό δικαίωμα. Τον παρακολούθησα να προσκολλάται σε αυτή την αρχή, ακόμη και όταν αυτό έκανε τη ζωή του ακόμη πιο επισφαλή.

Σχεδόν τίποτα από αυτή την αξιοσημείωτη πλευρά του χαρακτήρα του ανθρώπου δεν έχει αναφερθεί στον λεγόμενο ελεύθερο Τύπο, του οποίου το ίδιο το μέλλον, όπως λέγεται, κινδυνεύει αν ο Τζούλιαν εκδοθεί.

Φυσικά, δεν υπήρξε ποτέ «ελεύθερος Τύπος». Υπήρξαν εξαιρετικοί δημοσιογράφοι που κατέλαβαν θέσεις σε “mainstream” – χώρους που έχουν πλέον κλείσει, αναγκάζοντας την ανεξάρτητη δημοσιογραφία να περάσει στο διαδίκτυο.

Εκεί, έχει γίνει μια «πέμπτη εξουσία», ένα «σαμιζντάτ» αφοσιωμένης, συχνά απλήρωτης εργασίας, από εκείνους που ήταν έντιμες εξαιρέσεις σε ένα μέσο ενημέρωσης που τώρα έχει περιοριστεί σε μια γραμμή παραγωγής κοινοτοπιών. Λέξεις όπως «δημοκρατία», «μεταρρύθμιση», «ανθρώπινα δικαιώματα» έχουν απογυμνωθεί από την έννοιά τους και η λογοκρισία γίνεται μέσα από την παράλειψη ή τον αποκλεισμό.

Η μοιραία ακρόαση της περασμένης εβδομάδας στο Ανώτατο Δικαστήριο «εξαφανίστηκε» στον «ελεύθερο Τύπο». Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα γνώριζαν ότι ένα δικαστήριο στην καρδιά του Λονδίνου εκδίκασε το δικαίωμά τους να γνωρίζουν: το δικαίωμά τους να αμφισβητούν και να διαφωνούν.

Πολλοί Αμερικανοί, αν γνωρίζουν έστω κάτι για την υπόθεση Ασάνζ, πιστεύουν την εξής φαντασίωση: ότι ο Τζούλιαν είναι ένας Ρώσος πράκτορας που προκάλεσε την ήττα της Χίλαρι Κλίντον στις προεδρικές εκλογές του 2016 από τον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό μοιάζει εντυπωσιακά με το ψέμα ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν διέθετε όπλα μαζικής καταστροφής, το οποίο δικαιολόγησε την εισβολή στο Ιράκ και τον θάνατο ενός εκατομμυρίου ή και περισσότερων ανθρώπων.

Είναι απίθανο να γνωρίζουν ότι ο κύριος μάρτυρας κατηγορίας που στηρίζει μία από τις επινοημένες κατηγορίες κατά του Τζούλιαν παραδέχθηκε πρόσφατα ότι είπε ψέματα και κατασκεύασε τα «στοιχεία» του.

Ούτε θα έχουν ακούσει ή διαβάσει για την αποκάλυψη ότι η CIA, υπό τον πρώην διευθυντή της, τον σωσία του Χέρμαν Γκέρινγκ, Μάικ Πομπέο, είχε σχεδιάσει να δολοφονήσει τον Τζούλιαν.  Και αυτό δεν ήταν καθόλου νέο. Από τότε που γνωρίζω τον Τζούλιαν, είναι υπό απειλή, αλλά και χειρότερα. 

Την πρώτη του νύχτα στην πρεσβεία του Ισημερινού το 2012, σκοτεινές φιγούρες γέμισαν την πρόσοψη της πρεσβείας και χτυπούσαν τα παράθυρα, προσπαθώντας να μπουν μέσα. Στις ΗΠΑ, δημόσια πρόσωπα – συμπεριλαμβανομένης της Χίλαρι Κλίντον, που μόλις είχε καταστρέψει τη Λιβύη – ζητούσαν εδώ και καιρό τη δολοφονία του Τζούλιαν. Ο σημερινός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τον καταδίκασε ως «τρομοκράτη υψηλής τεχνολογίας».

Η πρώην πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Τζούλια Γκίλαρντ, ήταν τόσο πρόθυμη να ικανοποιήσει αυτούς που αποκάλεσε «τους καλύτερους φίλους μας», δηλαδή την Ουάσινγκτον, που απαίτησε να αφαιρεθεί το διαβατήριο του Τζούλιαν – μέχρι που της επισημάνθηκε ότι αυτό θα ήταν παράνομο. Ο σημερινός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον, άνθρωπος των δημοσίων σχέσεων, όταν ρωτήθηκε για τον Ασάνζ, είπε: «Θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες».

Για περισσότερο από μια δεκαετία όλοι επιτίθενται στον ιδρυτή του WikiLeaks. Το 2011, η εφημερίδα The Guardian εκμεταλλεύτηκε το έργο του Τζούλιαν σαν να ήταν δικό της, εισέπραξε δημοσιογραφικά βραβεία και συμφωνίες με το Χόλιγουντ και στη συνέχεια στράφηκε εναντίον της πηγής της.

Υβριστικές επιθέσεις

Ακολούθησαν χρόνια υβριστικών επιθέσεων εναντίον του ανθρώπου που αρνήθηκε να ενταχθεί στο κλαμπ τους. Τον κατηγόρησαν ότι απέτυχε να διορθώσει τα έγγραφα με τα ονόματα όσων θεωρούνταν σε κίνδυνο. Σε βιβλίο των Ντέιβιντ Λι και Λουκ Χάρντινγκ στον Guardian, ο Ασάνζ αναφέρεται να λέει κατά τη διάρκεια δείπνου σε εστιατόριο του Λονδίνου ότι δεν τον ένοιαζε αν οι πληροφοριοδότες που κατονομάζονταν στις διαρροές έπαθαν κακό.

Ούτε ο Χάρντινγκ ούτε ο Λι ήταν παρόντες στο δείπνο. Ο Τζον Γκετς, ρεπόρτερ-ερευνητής του Der Spiegel, ήταν πράγματι στο δείπνο και κατέθεσε ότι ο Ασάνζ δεν είπε τίποτα τέτοιο.

Ο μεγάλος πληροφοριοδότης Ντάνιελ Έλσμπεργκ δήλωσε πέρυσι στο Old Bailey ότι ο Ασάνζ είχε προσωπικά επεξεργαστεί 15.000 αρχεία. Ο Νεοζηλανδός ερευνητής δημοσιογράφος Νίκι Χάγκερ, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Ασάνζ στις διαρροές για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, περιέγραψε πώς ο Ασάνζ έλαβε «εξαιρετικές προφυλάξεις στην αναδιατύπωση των ονομάτων των πληροφοριοδοτών».

Το 2013, ρώτησα σχετικά τον σκηνοθέτη Μαρκ Ντέιβις. Ο Ντέιβις, αξιοσέβαστος ραδιοτηλεοπτικός δημοσιογράφος του SBS Australia, ήταν αυτόπτης μάρτυρας, καθώς συνόδευε τον Ασάνζ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας των αρχείων που διέρρευσαν για δημοσίευση στον Guardian και τους New York Times. Μου είπε: «Ο Ασάνζ ήταν ο μόνος που δούλευε μέρα-νύχτα αφαιρώντας 10.000 ονόματα ανθρώπων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο των αποκαλύψεων από τα αρχεία καταγραφής».

Διδάσκοντας σε μια ομάδα φοιτητών του City University, ο Ντέιβιντ Λι διακωμώδησε την ίδια την ιδέα ότι «ο Τζούλιαν Ασάνζ θα καταλήξει με πορτοκαλί φόρμα». Οι φόβοι του ήταν υπερβολικοί, ειρωνεύτηκε. Ο Έντουαρντ Σνόουντεν αποκάλυψε αργότερα ότι ο Ασάνζ βρισκόταν σε ένα «χρονοδιάγραμμα ανθρωποκυνηγητού».

Ο Λουκ Χάρντινγκ, ο οποίος συνέγραψε μαζί με τον Λι το βιβλίο του Guardian που αποκάλυψε τον κωδικό πρόσβασης σε ένα σωρό διπλωματικών τηλεγραφημάτων που ο Τζούλιαν είχε εμπιστευτεί στην εφημερίδα, βρισκόταν έξω από την πρεσβεία του Ισημερινού το βράδυ που ο Τζούλιαν ζήτησε άσυλο. Στεκόμενος μαζί με μια σειρά αστυνομικών, καμάρωνε στο ιστολόγιό του: «Η Σκότλαντ Γιαρντ ίσως γελάσει τελευταία«.

Η εκστρατεία ήταν αμείλικτη. Οι αρθρογράφοι του Guardian έπιασαν πάτο. «Είναι πραγματικά η πιο τεράστια κουράδα», έγραψε η Σούζαν Μουρ για έναν άνθρωπο που δεν είχε γνωρίσει ποτέ.

Ο εκδότης που προήδρευε σε όλο αυτό, ο Άλαν Ράσμπριτζερ, προσχώρησε πρόσφατα στο «στρατόπεδο» που λέει ότι «η υπεράσπιση του Ασάνζ προστατεύει τον ελεύθερο Τύπο». Έχοντας δημοσιεύσει τις αρχικές αποκαλύψεις των WikiLeaks, ο Ράσμπριτζερ πρέπει να αναρωτιέται αν ο επακόλουθος αφορισμός του Ασάνζ από τον Guardian θα είναι αρκετός για να προστατεύσει το δικό του τομάρι από την οργή της Ουάσινγκτον.

Οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου είναι πιθανό να ανακοινώσουν την απόφασή τους σχετικά με την αμερικανική έφεση το νέο έτος. Αυτό που θα αποφασίσουν θα καθορίσει αν η βρετανική δικαιοσύνη έχει καταστρέψει ή όχι και τα τελευταία απομεινάρια της περίφημης φήμης της. Στη χώρα της Magna Carta αυτή η επαίσχυντη υπόθεση θα έπρεπε να έχει εκπέσει από το δικαστήριο εδώ και πολύ καιρό.

Η επιτακτική ανάγκη γι αυτό, που απουσιάζει, δεν είναι ο αντίκτυπος που θα είχε σε έναν συνωμοτικό «ελεύθερο Τύπο». Είναι η δικαιοσύνη για έναν άνθρωπο που διώκεται και ηθελημένα τη στερείται.

Ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι ένας αφηγητής της αλήθειας που δεν διέπραξε κανένα έγκλημα, αλλά αποκάλυψε κυβερνητικά εγκλήματα και ψέματα σε τεράστια κλίμακα και έτσι προσέφερε μια από τις μεγαλύτερες δημόσιες υπηρεσίες που εχώ δει. Χρειάζεται να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι η δικαιοσύνη για έναν είναι δικαιοσύνη για όλους;

*Η ταινία του Τζον Πίλτζερ του 2003, Breaking the Silence, για τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” είναι διαθέσιμη για να τη δείτε εδώ.

Πηγή: Consortiumnews.com