Η κεντρική έκθεση του MedPhoto Festival 2019-2020, με τίτλο CRITICAL ARCHIVES IV: Documents εγκαινιάστηκε στις 7 Νοεμβρίου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυμνο, παρουσιάζοντας έργα 26 καλλιτεχνών από την Ευρώπη και την Αμερική σε μια ενιαία συλλογική αφήγηση που επικεντρώνεται στην έννοια του αρχείου.
Αφετηρία των προβληματισμών της έκθεσης αποτελεί το κείμενο του Jacques Derrida «Το Άλγος του Αρχείου» το οποίο στάθηκε εμβληματικό στη μελέτη της έννοιας αυτής τις τελευταίες δεκαετίες και το οποίο συνδέει την πρακτική της αρχειοθέτησης αφενός με την ενόρμηση του θανάτου αφετέρου με μια υπόσχεση για το μέλλον, τοποθετώντας στο επίκεντρο το ζήτημα του υποκειμένου που αρχειοθετεί. Από εκεί και πέρα, η έκθεση “Archive Fever” που οργάνωσε το 2008 για το International Center of Photography ο Okwui Enwezor, αλλά και το έργο του Allan Sekula “The Body and the Archive”, εμπλούτισαν την έμπνευση μας στη συνεπιμέλεια που αναπτύξαμε με τον Παύλο Φυσάκη και τη Μαρία Μαραγκού, σε σχέση με το πώς έννοιες όπως οι παραπάνω εμπλέκονται με αυτό που αποκαλείται οπτικός πολιτισμός.
Η φωτογραφία στην έκθεση αυτή αντιμετωπίζεται ως εργαλείο αρχειοθέτησης, που βρίσκεται από τη γέννησή της στο επίκεντρο διαδικασιών ταξινόμησης, αποθήκευσης και κυκλοφορίας θραυσμάτων που αποτελούν τμήματα από επίσημες ή ανεπίσημες όψεις ιστοριογραφίας. Οπτικά αρχεία που πραγματεύονται τις κοινωνικές σχέσεις, τους μετασχηματισμούς τους στο χρόνο και τη χωροποίησή τους, τοποθετούνται σε νέα πλαίσια προς διερεύνηση των ερμηνευτικών τους ορίων μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας. Το αρχείο αντιμετωπίζεται όχι ως μία κλειστή, στατική, γραφειοκρατική δομή, αλλά ως ζωντανός οργανισμός που εισηγείται Λόγο, που εγκαθιδρύει κώδικες, που παράγει συμβάντα.
Έτσι, σημαντική θέση στην αφήγησή μας έχει το “dial H-I-S-T-O-R-Y” του Johan Grimonprez (συμπαραγωγή του Georges Pompidou και της Documenta X) που καθώς πραγματεύεται την ιστορία της αεροπειρατείας, διεισδύει στην ιδεολογική λειτουργία των τεχνικών μέσων, ενώ ταυτόχρονα είναι φορέας ντοκουμέντων συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων. Από την άλλη, προϊόντα επιστημονικής έρευνας, όπως «Η Δολοφονία του Παύλου Φύσσα» των Forensic Architecture, αποκτούν για εμάς ιδιαίτερη αξία όσον αφορά στο πολιτικό τους βάρος εντός μιας έκθεσης σύγχρονης τέχνης.
Σε μια εποχή προέλασης της «μετα-αλήθειας» και των fake news, αλλά και όξυνσης του ανταγωνισμού με επίδικο την οικειοποίηση μετέωρων οπτικών σημαινόντων, η έκθεση μελετά επίσης την τεχνική εικόνα ως εργαλείο κατασκευής και ελέγχου της συλλογικής μνήμης. Καθοριστικό ρόλο στη μελέτη αυτή προσλαμβάνει το έργο του Max Pinckers “Margins of Excess”. Ο Pinckers, δημιουργώντας αινιγματικές σχέσεις μεταξύ μυθοπλαστικών και τεκμηριωτικών χρήσεων της τεχνικής εικόνας, διερευνά το πώς ένα (οπτικό) αρχείο καθίσταται έγκυρο και το από πού αντλούν την ισχύ τους οι φορείς που εισηγούνται τους κώδικες σύνδεσης των εικόνων των πραγμάτων με την καταγωγή τους.
Βασική πτυχή επίσης της έκθεσης αποτελεί το πώς πολιτικά συμβάντα μεγάλης κλίμακας που κλόνισαν δομές και προκάλεσαν εξαρθρώσεις συσχετίζονται με προσωπικές ιστορίες προς αναζήτηση νέων συναρθρώσεων. Είναι τέτοιες οι διεργασίες συρραφής που νιώθουμε να αναδύονται στο έργο «Μακρόνησος» της Γεωργίας Πονηράκου, που συνδέει μια από τις πιο σκληρές περιόδους στην ιστορία της Ευρώπης με τις οικογενειακές της καταβολές· είναι αντίστοιχες οι συνδέσεις που ψηλαφεί και ο Alvaro Deprit, κοιτώντας τη ζωή χιλιάδων μεταναστών που κομματιάζεται και ξαναφτιάχνεται με πεδίο αναπαράστασης την αποσυναρμολόγηση αυτοκινήτων και την επανασυναρμολόγησή τους σε νέα μορφή. Ενώ οι Bonaventura και Imbriaco προσφέρουν ένα τεκμηριωτικού χαρακτήρα σώμα δουλειάς επάνω στα σημάδια που έχει αφήσει η Μαφία στο σώμα της ιταλικής κοινωνίας, σε κτήρια, σε γειτονιές, σε σκοτεινές αποθήκες δικαστικών μεγάρων.
Όλες τους διαδικασίες παραγωγής και αναπαραγωγής συμβόλων, αναμνήσεων, εντυπώσεων, βλεμμάτων.
Μια απαστράπτουσα εικόνα από τον Κώστα Μητρόπουλο μιας γυμνής γυναίκας σε ανδρικό περιοδικό «συναντιέται» με ένα οικογενειακό album τού Lorenzo Castore που προσιδιάζει σε παλίμψηστο. Συναντιούνται στην εγκάρσια τομή κανονιστικών μοντέλων που είτε διαμεσολαβούν το βλέμμα προς το οικείο είτε τυποποιούν τις επιθυμίες και τα όνειρα και οργανώνουν τις ταυτότητες. Και θέτουν ερωτήματα για το αν και κατά πόσο η καταγραφή συμβάλλει σε ένα πέρασμα από το απόκρυφο στο μη απόκρυφο.
Η έκθεση CRITICAL ARCHIVES IV: Documents συγκεντρώνει διάσπαρτα σημεία μιας οπτικής «γραμματικής» και δημιουργεί ετερογενείς σχέσεις, επιδιώκοντας να συμβάλει σε έναν αναστοχασμό επάνω ακριβώς στην έννοια της αυθεντίας. Αποπειράται μια βαθύτερη κατανόηση των παγιωμένων μεθόδων χρήσης του ανασυγκροτημένου παρελθόντος στην υπηρεσία μιας υπόσχεσης για το μέλλον. Στο φόντο της θραύσης των νεωτερικών κατηγοριών, διερευνά νέες επιφάνειες εγγραφής που θα μάς επιτρέψουν να επανεφεύρουμε τη θέση τού δημιουργού ή/και τη θέση τού πολιτικού υποκειμένου.
INFO:
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης
Διάρκεια έως 15.03.2020
* Ο Δημήτρης Κεχρής είναι εκ των επιμελητών της έκθεσης
Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ που στηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρημαδοτούνται από το ... κράτος. Tο tvxs.gr στηρίζεται στους αναγνώστες του και αποτελεί μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές στη χώρα. Mε μια συνδρομή, από 2.9 €/μήνα,ενισχύετε την αυτονομία του tvxs.gr και των δημοσιογραφικών του ερευνών. Συγχρόνως αποκτάτε πρόσβαση στα ντοκιμαντέρ και το περιεχόμενο του 24ores.gr.
Δες τα πακέτα συνδρομών >
