Ο Γιάννης Μπουτάρης έκανε πάντα αυτό που ήθελε στη ζωή του χωρίς να λογαριάζει την έκθεση, τα σχόλια, τις όποιες κριτικές…

Αυτό κάνει και τώρα. Εκθέτει ένα άγνωστο πάθος του, με διάθεση σκανταλιάρικη και χαίρεται σαν παιδί. Αν μαζί του χαίρονται και άλλοι-που χαίρονται όπως φάνηκε- ακόμα καλύτερα..

Έχει ζήσει (και συνεχίζει να ζει) όμορφα, γεμάτα, έντονα, ελεύθερα, αντισυμβατικά, χωρίς κόμπλεξ, και απωθημένα, είναι «χορτάτος» και αυτούς τους ανθρώπους μπορείς μόνο να τους θαυμάζεις ή να τους ζηλεύεις που δεν τους μοιάζεις.

Το κιτς δεν έχει καμία θέση στη ζωή του δημάρχου Θεσσαλονίκης που τον Οκτώβρη του 2012 ψηφίστηκε ο καλύτερος δήμαρχος του μήνα της Ευρώπης σε ανοικτή διαδικτυακή ψηφοφορία της ιστοσελίδας citymayors.com και έχει πάρει κολακευτικά σχόλια απο την «εχθρική» γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Θέση -το κιτς- έχει μόνο στη συλλογή του, που την ξεκίνησε τυχαία, για πλάκα, σαν παιχνίδι, με κανόνες που ο ίδιος έβαζε και έτσι το παιχνίδι κράτησε χρόνια, δεν το βαρέθηκε, έγινε πάθος δημιουργικό και εδω και λίγες ημέρες έκθεση. Στα εγκαίνια, σε γκαλερί στου Ψυρρή, οι καλεσμένοι απόλαυσαν κιτς συλλογές, με ευφάνταστα συνοδευτικά κείμενα, εκλεκτό κρασί, Κυρ Γιάννη φυσικά και τη μεθυστική παρέα του οικοδεσπότη.

Το χάος των αναμνήσεων

Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης εκθέτει ένα μεγάλο μέρος της συλλογής του με κιτς αντικείμενα (500 απο τα περίπου 1200) στην αθηναϊκή γκαλερί a.antonopoulou.art.

Ενθύμια ετερόκλιτα, αναγνωρίσιμα και μη, που συγκέντρωνε απο ταξίδια του σε πόλεις του κόσμου που επισκεπτόταν για πολλά χρόνια για να πουλήσει κρασιά.

«Το χάος των αναμνήσεων» (τίτλος εμπνευσμένος απο τη ρήση του Γερμανού μαρξιστή-φιλόσοφου Βάλτερ Μπέντζαμιν «Κάθε πάθος συνορεύει με το χάος αλλά το πάθος του συλλέκτη συνορεύει με το χαώδες της μνήμης»), μια συλλογή απο παράξενες, αστείες, γκροτέσκες, μελαγχολικές, τρυφερές, αναμνήσειςπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων: ένα πλήθος από αντικείμενα που απεικονίζουν ζώα (πορσελάνινα, πλαστικά, ξυλόγλυπτα, σκαλισμένα σε μάρμαρο), πορτρέτα πολιτικών αρχηγών τυπωμένα σε κούπες, ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, μπούστα γυναικών και ημίγυμνες κοπέλες σε ερωτικές πόζες, αγωνιστικά αυτοκίνητα, δεκάδες αναπτήρες, ζωγραφιστά πιάτα, τασάκια, λυχνάρια, ρολόγια τσέπης και χειρός, κούκλες ματριόσκα, ευφάνταστα διακοσμημένες φιάλες ποτών, τσαγιέρες με λεοπάρ σχέδια και μια μεγάλη ενότητα με μπιμπελό από διάφορες πόλεις, περιοχές και χώρες, στις οποίες ταξίδεψε ο κάτοχός τους τα τελευταία τριάντα χρόνια. Πολλά από αυτά τα ενθύμια είναι άμεσα αναγνωρίσιμα τοπόσημα: ο Παρθενώνας, ο Λευκός Πύργος, ο Πύργος του Άιφελ, η Όπερα του Σίδνεϊ, ο κόκκινος τηλεφωνικός θάλαμος ή το MannekenPis(«Ο μικρός που ουρεί») – το γνωστό μπρούντζινο άγαλμα των Βρυξελλών.

Σε κάθε ενότητα που στήνει η γκαλερίστα Αγγελική Αντωνοπούλου Αντωνοπούλου τα αντικείμενα της συλλογής αφηγούνται μια νέα ιστορία.

Κατά τη διάρκειά της έκθεσης, η γκαλερί μεταμορφώνεται, πάνω σε αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της Ν. Καρακωστάνογλου Μπουτάρη.

Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι 29 Οκτωβρίου
Ώρες λειτουργίας: Τετ. – Παρ. 02:00-8:00 μ.μ. & Σάβ. 12:00 – 4:00 μ.μ.

Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος με κείμενο του ιστορικού τέχνης Χριστόφορου Μαρίνου.

Ο Γιάννης Μπουτάρης στο Tvxs

Έχει όρια το πάθος; Το χάος; Ποιο είναι πιο αχαρτογράφητο;

«Το πάθος, όχι δεν έχει όρια. Κι αυτό σημαίνει ότι μπορεί κανείς να οδηγηθεί σε πελάγη ευτυχίας αλλά και στην καταστροφή. Εμένα, πάντως, μου αρέσει και το πάθος και το χάος, τα βρίσκω και τα δύο δημιουργικά.»

Το πάθος για την καταστροφή είναι επίσης ένα δημιουργικό πάθος (Μπακούνιν).Το χάος γεννάει την τάξη (Νίτσε).Που βρίσκεστε πιο κοντά;

«Εξαρτάται από την περίσταση. Αν ας πούμε ορίζαμε το «πάθος για την καταστροφή», ως «το πάθος για την καταστροφή μερικών πολυκατοικιών που θα άνοιγε ελεύθερο χώρο», τότε, ναι, είναι ένα δημιουργικό πάθος. Από την άλλη, πιστεύω όντως ότι από μια χαοτική κατάσταση μπορεί να προκύψει κάτι εξαιρετικό και πολύ προωθημένο και πολύ αναγκαίο.»

Στο γραφείο σας μια επιγραφή αναρωτιέται“Is this ever going to end?”. Που αναφέρεται;

«Σε όλα τα άσχημα που ζούμε, αλλά ίσως και στα ωραία, που πάντα περιμένουμε το τέλος τους – «όλα τα ωραία κάποτε τελειώνουν» – με πικρία.»

Ο έπαινος απο τη γερμανική «εχθρική» εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung ή η διεθνής διάκριση δήμαρχος του μήνα σας ξάφνιασε περισσότερο;

«Η αλήθεια είναι ότι μου κάνει πάντα εντύπωση όταν έρχονται δημοσιογράφοι από τα πέρατα του κόσμου για να πάρουν συνέντευξη. Όταν πληροφορήθηκα ότι είχα επιλεγεί ως δήμαρχος του μήνα πράγματι ξαφνιάστηκα, αναρωτήθηκα πώς έγινε, γιατί ποτέ δεν είχαμε ως Δήμος επικοινωνία με το city mayors foundation. Αλλά, όπως και να ‘χει, οι έπαινοι των διεθνών ΜΜΕ ή των διεθνών οργανώσεων στο πρόσωπό μου είναι πάντα έπαινοι για τη Θεσσαλονίκη, είναι μια αναγνώριση της πόλης. »

Λέτε σχετικά με την έκθεση «Χρειάζεται να είσαι σίγουρος για τον εαυτό σου, να νιώθεις μια ασφάλεια του τύπου “Δεν με νοιάζει να με κοροϊδέψεις, εγώ ξέρω τι κάνω” ή “Αν καταλαβαίνεις τι εννοώ εγώ με το κιτς, μια χαρά, αν δεν καταλαβαίνεις έχασες”. Σας ενοχλεί όταν δεν σας καταλαβαίνουν ή σας ευχαριστεί; Τη λέξη προβοκάτορας τη δέχεστε;

«Όχι, δεν μπορώ να πω ότι με ευχαριστεί όταν δεν με καταλαβαίνουν οι γύρω μου ή όταν με παρεξηγούν. Θα ήμουν παλαβός αν μ’ ευχαριστούσε κάτι τέτοιο. Αλλά απ’ την άλλη, δεν με ενοχλεί κιόλας. Αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορώ να είμαι αρεστός σε όλους ή κατανοητός από όλους. Αυτό ισχύει για όλους, όμως.

Προβοκάτορας… μου έχουν αποδώσει διάφορους χαρακτηρισμούς κατά καιρούς… Η αλήθεια είναι ότι ο καθένας μπορεί να λέει για τον άλλο ό,τι θέλει κι αυτό να μην έχει αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Δεν νομίζω πάντως ότι λειτουργώ προβοκατόρικα, αν και συχνά τσιγκλάω τους γύρω μου γιατί πιστεύω – και συνήθως πέφτω μέσα – ότι έτσι θα λειτουργήσουν θετικά.»

Ποιο ήταν το πρώτο αντικείμενο που αγοράσατε και πότε σκεφθήκατε για πρώτη φορά τη συλλογή; Όσα δεν περιλαμβάνονται στην έκθεση αισθάνεστε πως αδικούνται;

«Δεν θυμάμαι ποιο ήταν το πρώτο αντικείμενο της συλλογής… Θυμάμαι βέβαια πότε το αγόρασα, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Και δεν θυμάμαι ποιο ήταν, διότι δεν το αγόρασα ως συλλέκτης, ή με σκοπό να γίνω συλλέκτης, το αγόρασα για την πλάκα μου. Και κάπως έτσι ξεκίνησε η συλλογή αυτή, από μια παιχνιδιάρικη διάθεση πλάκας απέναντι στη σοβαρότητα ή τη σοβαροφάνεια της ζωής.

Τα αντικείμενα πρέπει να ξεπερνούν τα 1500, αλλά στην έκθεση παρουσιάζεται μόνο ένα μέρος. Τα υπόλοιπα βρίσκονται είτε στο Κτήμα του Κυρ-Γιάννη στο Γιαννακοχώρι Νάουσας είτε σε κουτιά, είτε στο σπίτι μου, ακόμη και στο Δημαρχείο. Πάντως, η σκέψη είναι μετά την έκθεση να τα μεταφέρω όλα μαζί στο Κτήμα και να τα εκθέσω εκεί, όχι με τον οργανωμένο τρόπο της Αγγελικής Αντωνοπούλου, παρόλο που μου άρεσε πολύ ο τρόπος που τα παρουσίασε, αλλά χύμα, έτσι για το χάζι.

Δεν νιώθω ότι όσα «έμειναν πίσω» αδικούνται. Γιατί, ξέρετε, δεν συνδέομαι με κανένα από αυτά. Εξάλλου η έννοια του κιτς είναι συνδεδεμένη με το εφήμερο και την επικαιρότητα, με την έννοια ότι ένα αντικείμενο που σε μια εποχή ή για έναν πολιτισμό μπορεί να αποτελεί έκφραση υψηλής τέχνης και αισθητικής, σε άλλο τόπο και χρόνο μπορεί να είναι το απόλυτο κιτς.»

Συλλέκτης αντικειμένων, συλλέκτης αναμνήσεων… που μοιράζεστε μαζί μας. είναι σαν να τις ξαναζείτε; δεν θεωρείτε πως έτσι γίνονται λιγότερο ιδιωτικές οι στιγμές;

«Όχι δεν αισθάνομαι ότι εκθέτω ιδιωτικές στιγμές μου, εκθέτοντας τα κιτς αντικείμενα που μάζεψα από τα ταξίδια μου. Όπως σας είπα, η συλλογή αυτή δεν ξεκίνησε ως συλλογή – κι εγώ δεν είμαι ο ορισμός του συλλέκτη – αλλά για την πλάκα. Οπότε έχει πλάκα να δείχνεις αυτά τα άσχημα, κακόγουστα αντικείμενα και να αναρωτιέσαι τι είναι η ομορφιά και τι η ασχήμια.»

Αν η αισθητική είναι τρόπος και αντίληψη ζωής, το κιτς δεν είναι το ακριβώς αντίθετο;

«Το κιτς είναι η σκοτεινή πλευρά του ωραίου. Το κιτς είναι κι αυτό μια αισθητική έκφραση. Μπορεί να μην είναι η αντικειμενικά καλή αισθητική (η Αφροδίτη της Μήλου για παράδειγμα), αλλά είναι μια έκφραση αισθητικής. Πιστεύω ότι το κιτς και το όμορφο (όπως το καταλαβαίνει ο καθένας) είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Δεν μπορεί να υπάρχει όμορφο χωρίς να υπάρχει άσχημο. Η ασχήμια είναι κι αυτή έκφραση της ομορφιάς.»

Λέτε πως η ομορφιά δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ασχήμια…Όλες οι έννοιες δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς το αντίθετο τους;

«Αν και δεν είμαι φιλόλογος, νομίζω ότι ένας τρόπος για να ορίσει κανείς μια έννοια είναι και το αντίθετό της, γι’ αυτό και στα λεξικά περιλαμβάνονται συχνά και τα αντίθετα. Ίσως, λοιπόν, οι έννοιες να οριοθετούνται και με τα αντίθετά τους, αλλά νομίζω ότι είναι αυθύπαρκτες. Μετά, βέβαια, προκύπτει και το θέμα του «ετεροκαθορισμού». Βλέπετε, όλα είναι σχετικά…»

Έχετε ταξιδέψει πολύ, απο όλες τις πόλεις που έχετε επισκεφθεί σε ποιαν θα θέλατε να ζείτε, σε ποιαν να είστε δήμαρχος;

«Υπάρχουν πολλές μετρίου μεγέθους πόλεις που μου αρέσουν πολύ, της Ευρώπης ή της Αμερικής. Δεν ξέρω, όμως, αν θα ήθελα να ζω αλλού. Εμένα μου αρέσει να ζω στη Θεσσαλονίκη, και συγκεκριμένα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, μου αρέσει να περπατάω στους δρόμους, να κάθομαι στα μαγαζιά της, να συναντάω φίλους και γνωστούς ή και άγνωστους και να συζητάμε. Δήμαρχος, πάντως, θα μπορούσα να είμαι μόνο της Θεσσαλονίκης.»

Σε τι αλλαγή ελπίζετε; Τι ονειρεύεστε για την Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο;

«Θα ήθελα να δω την αλλαγή της νοοτροπίας (αν και αυτό είναι μάλλον γενικότητα που δεν λέει τίποτα), αλλά δυστυχώς η νοοτροπία αλλάζει πολύ δύσκολα. Για την Ελλάδα, θα ήθελα να αλλάξει το κράτος και να γίνει οργανωμένο και αποτελεσματικό. Για την Ευρώπη, θα ήθελα να στραφεί ξανά στις βασικές της αρχές, στη συνύπαρξη των λαών, στην ενότητα, στην αλληλεγγύη και να πάψει να είναι μια οικονομική και νομισματική ένωση. Για τον κόσμο, θα ήθελα … «παγκόσμια ειρήνη».

Φαντάζομαι ότι έχετε βαρεθεί να σας ρωτάνε για το σκουλαρίκι, το τατουάζ, την αντικομφορμιστική συμπεριφορά, τη σχέση σας με το αλκοόλ…Εγώ θα σας ρωτήσω μόνο με τι «μεθάτε» στη ζωή σας;

«Είμαι ερωτευμένος με τη ζωή και με «μεθάει», όπως το θέτετε, η ζωή. Όσο για το σκουλαρίκι, το έβαλα όταν γεννήθηκε η εγγονή μου πριν από 20 χρόνια, εμείς οι Βλάχοι το έχουμε για φυλαχτό, για το μάτι το κακό. Τα τατουάζ, το καθένα έχει την ιστορία του. Το αλκοόλ, πάλι, κρατάει χρόνια, είμαι πια 25 χρόνια «καθαρός», δηλαδή ξεπέρασα το πρόβλημα, αλλά πάντα θα λέω πως είμαι αλκοολικός, γιατί αυτό το πράγμα δεν αλλάζει. Όμως, το ότι είμαι «καθαρός» 25 χρόνια σημαίνει ότι βρήκα τον τρόπο να το κρατάω αυτό, είναι ένας καθημερινός αγώνας.»

Την έκθεση, γενικά και ειδικά, δεν τη φοβηθήκατε ποτέ. Υπάρχει κάτι που να φοβάστε;

«Κοιτάξτε, ο φόβος φυλάει τα έρμα, λέει η λαϊκή παροιμία και είναι πράγματι έτσι. Από την άλλη, όμως, ο φόβος είναι αυτό που συχνά μας εμποδίζει να κάνουμε πράγματα που θέλουμε. Γι’ αυτό θέλω να μην φοβάμαι, και νομίζω πως γενικώς τα καταφέρνω.»