Ήταν διαφορετική η φετινή Πρωτομαγιά. Λιγότερο πολιτικοποιημένη κι ας βρίσκεται η χώρα σε προεκλογική περίοδο, λιγότερο δυναμική, λιγότεροι οι Ισπανοί που βρέθηκαν σε δρόμους και πλατείες, διαφορετικά τα συνθήματα, τα μηνύματα. «Όχι πόλεμοι, όχι σύνορα» στα πανό και μπροστά στο  επιβλητικό κτίριο του Δημαρχείου μια τεράστια επιγραφή σηματοδοτεί τη θέση της πόλης: Refugees Welcome. Ο κόσμος μοιάζει όχι ακριβώς να μην ενδιαφέρεται, αλλά να μην πιστεύει στην πολιτική. Γράφει η Εύη Φιαμέγκου. 

Θα τα καταφέρουμε κι εμείς κι εσείς, με κάποιο τρόπο θα τα καταφέρουμε.

Τι βλέπετε στις εκλογές; Τι περιμένετε; Ρώτησα φίλους Ισπανούς…
«Δεν είμαστε αισιόδοξοι, δεν πιστεύουμε οτι μπορεί κάτι ν αλλάξει, η Ευρώπη έχει μεγάλο πρόβλημα, δεν είναι αυτό που θέλουμε… αλλά, θα τα καταφέρουμε κι εμείς κι εσείς, με κάποιο τρόπο θα τα καταφέρουμε». 

Οι indigniados – που πριν από πέντε χρόνια γέμιζαν τις ισπανικές πλατείες και έδιναν το σήμα στην Ευρώπη -υπάρχουν ακόμα, πιθανά είναι περισσότεροι, αλλά είναι σιωπηρά αγανακτισμένοι και συγκρατημένα αισιόδοξοι. Ίσως να χρειάζεται μια σπίθα.

Σαν αυτή που άναψε την Πρωτομαγιά και δυο βράδια αργότερα σε δυτικό προάστιο της πόλης ο Μάνου Τσάο. 

Si yo fuera Simeone

Παραφράζοντας το τραγούδι του Si yo fuera Maradona (Αν ήμουν ο Μαραντόνα) το αφιέρωσε στο Ντιέγκο Σιμεόνε, προπονητή της αγαπημένης του Ατλέτικο Μαδρίτης, που μόλις είχε αποκλείσει τη Μπάγερν Μονάχου και είχε προκριθεί στον τελικό του Champions league.

Αυτός ο μικροσκοπικός, εκρηκτικός τύπος, γιος αντιστασιακού αντιφασίστα συγγραφέα-δημοσιογράφου, απο τη Γαλικία που καταδικάστηκε  σε θάνατο απο το Φράνκο και μετακόμισε στο Παρίσι, έντονα πολιτικοποιημένος ο ίδιος, οπαδός της ευρωπαικής αριστεράς, που έχει ασκήσει σε  παλιότερο τραγούδι του το «Rainin in paradise» κριτική στο Μπους για την επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ, υποστηρίζει τους αδύνατους της Γής,  μιλάει για  αγάπη,  δικαιοσύνη, ισότητα, αλληλεγγύη, έβαλε φωτιά στη Salamandra.

«Όσο πιο μαύρο βλέπεις το μέλλον τόσο περισσότερο πρέπει να ελπίζεις…» είχε πει κάποτε ο Μάνου Τσάο και όσοι έβγαιναν, μετά τη συναυλία  έβλεπαν περισσότερα χρώματα.

Τις ίδιες ημέρες ήταν στη Βαρκελώνη η περιφερειάρχης Αττικής, κ. Ρένα Δούρου, μετέχοντας σε Διεθνές Φόρουμ με θέμα την «Υποδοχή και την ενσωμάτωση των προσφύγων στην ΕΕ». Την είδα στην ισπανική τηλεόραση να μιλάει με πάθος στα ισπανικά  για το προσφυγικό και τη συνάντησα την επομένη.

Ρένα Δούρου: Να μη σβηστεί η ιδέα του ανθρώπου

Η Ευρώπη, τα σύνορα, οι προκλήσεις, η ελευθερία του τύπου,οι ισπανικές εκλογές,  ο Πιέτρο Ινγκράο. Το ραντεβού με την περιφερειάρχη Αττικής κλείστηκε στα 30.000 πόδια. 

– Η επιγραφή Refugees Welcome στο Δημαρχείο της Βαρκελώνης μοιάζει επίσημη θέση της πόλης. Θα θέλατε μια αντίστοιχη στη Νομαρχία;

«Το προσφυγικό / μεταναστευτικό φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό, σύνθετο δηλαδή από τη φύση του και περίπλοκο στην αντιμετώπισή του. Ένα τέτοιο πανό λοιπόν, με το συμβολικό του χαρακτήρα, στέλνει μεν ένα μήνυμα αλληλεγγύης, ωστόσο δεν επιλύει τα πολλά ζητήματα που τίθενται, ειδικά στις σημερινές συνθήκες, στα κράτη – μέλη της ΕΕ. Η Περιφέρεια Αττικής, ως περιφέρεια που υποδέχεται μεγάλο αριθμό προσφύγων, λειτουργώντας υπό εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες, δημιούργησε το πρώτο Κέντρο Logistics στη χώρα για είδη πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες στα κέντρα φιλοξενίας στην Αττικής και έξω από αυτή, στην Ειδομένη. Παράλληλα συμβάλλουμε αποφασιστικά στη φιλοξενία και τη σίτισή τους. Αυτά βέβαια δεν είναι αρκετά. Χρειάζονται πρωτοβουλίες εντός κι εκτός της χώρας. Χρειαζόμαστε νέα νομοθετικά εργαλεία, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Χρειαζόμαστε συντονισμό δράσεων και παρεμβάσεων, σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο νότο της Ευρώπης, κυρίως, γιατί εμείς, η Τοπική Αυτοδιοίκηση γνωρίζουμε από πρώτο χέρι τα ζητήματα που τίθενται, είμαστε οι δομές που καλούνται να εφαρμόσουν τις πολιτικές που αποφασίζονται στα χαρτιά». 

– Η δήμαρχος Βαρκελώνης, Αντα Κολάου, συνομήλικη σας, προέρχεται απο το κίνημα των αγανακτισμένων. Θεωρείτε πως η γενιά σας μπορεί, πρέπει,έχει υποχρέωση, να βρει τη λύση, να ανοίξει δρόμο; Και ακόμα, η αγανάκτηση γεννάει ελπίδα… αλλά μπορεί και απογοήτευση;

«Η αγανάκτηση γεννά δράση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στον Στεφάν Εσέλ, τον συγγραφέα του γνωστού «Αγανακτήστε», έδωσε τη δική του απάντηση, με ένα εξίσου ολιγοσέλιδο και οξυδερκές βιβλίο, με τον τίτλο «Η αγανάκτηση δεν αρκεί», ο Πιέτρο Ινγκράο. Τα δύο αυτά έργα είναι συμπληρωματικά και παραμένουν, πέντε χρόνια μετά, χρήσιμες πυξίδες για όλους όσοι παρεμβαίνουμε στο δημόσιο πεδίο. Και σήμερα όπως και τότε, υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι αγανάκτησης και παράλληλα παραμένει επίκαιρη η ανάγκη επανακαθορισμού της πολιτικής, όπως παρατηρεί ο Ινγκράο. Το προσφυγικό / μεταναστευτικό είναι ένα από τα ζητήματα που απαιτούν, πέρα από άμεση δράση, και την ανάπτυξη νέων πολιτικών για την ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Αυτή ήταν άλλωστε η μία από τις δύο πτυχές της προβληματικής του Διεθνούς Φόρουμ της Βαρκελώνης – η άλλη είχε να κάνει με την υποδοχή. Υποδοχή και ενσωμάτωση, είναι σήμερα οι λέξεις – κλειδιά για το προσφυγικό και για αυτό και το Φόρουμ ήταν σημαντικό. Κι εμείς, η Αττική, μαζί με άλλες περιφέρειες όπως η Σικελία, βρισκόμαστε μπροστά στη διπλή ανάγκη της άμεσης δράσης και της οικοδόμησης νέων πολιτικών. Κάτι που δεν μπορεί να γίνει από μία Περιφέρεια, έναν Δήμο, μία χώρα. Απαιτείται κοινή ευρωπαϊκή απάντηση, που θα κατανέμει δίκαια τις ευθύνες. Αυτή είναι η σημερινή πρόκληση. Και στο Φόρουμ ακούστηκαν ενδιαφέρουσες απόψεις κι έγινε γόνιμος διάλογος που θα συνεχιστεί. Με γνώμονα αυτό που είπε ο Ινγκράο – να μην σβηστεί η ιδέα του ανθρώπου». 

– Χαρακτηρίζοντας τη σημερινή κατάσταση στο προσφυγικό χρησιμοποιήσατε, στην ομιλία σας, τη λέξη πρόκληση «γιατί σημαίνει δυνατότητες για τις κοινωνίες μας…» Πάντα οι προκλήσεις μας πάνε μπροστά; 

«Χαρακτήρισα στο Φόρουμ τη σημερινή κατάσταση «πρόκληση», εξηγώντας παράλληλα ότι χρησιμοποιώ επίτηδες αυτή τη λέξη διότι οι κοινωνίες μας στην Ευρώπη έχουν ανάγκη, όπως έχουν τεκμηριώσει σειρά διεθνών οργανισμών, τους μετανάστες. Γιατί πέρα από τα οικονομικά μεγέθη, από το Βυζάντιο ως τις ΗΠΑ, είναι αποδεδειγμένο ότι η μετανάστευση συνιστά προϋπόθεση πλούτου, σε όλα τα επίπεδα, για μία κοινωνία και όχι απειλή. Για αυτό και συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων των προκλήσεων που καθορίζουν το μέλλον της ηπείρου μας». 

– Πριν απο τη Βαρκελώνη είχαν προηγηθεί άλλα ταξίδια σας με θέμα το προσφυγικό. Νιώθετε πως το κλίμα αλλάζει;

«Το κλίμα δεν αλλάζει από μόνο του. Αλλάζει ύστερα από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις. Ύστερα από διαδικασίες που δρομολογούν νέες δυναμικές και που επιβάλλουν συνθέσεις απόψεων, και προώθηση κοινών στόχων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχουμε ξεκινήσει ορισμένες ενέργειες με ιταλικές περιφέρειες, είμαστε σε επαφή με διεθνείς παράγοντες που παρεμβαίνουν στο μεταναστευτικό και δουλεύουμε σε κοινή κατεύθυνση. Εκείνη της κοινής ευρωπαϊκής απάντησης στο πλαίσιο μιας νέας, συνεκτικής προσφυγικής / μεταναστευτικής πολιτικής». 

– Στο Φόρουμ τονίσατε, μεταξύ άλλων: «Είναι επιτακτική ανάγκη για μια “μακρόπνοη ευρωπαϊκή προσφυγική πολιτική και πολιτική ασύλου στη βάση μιας αποτελεσματικής, κοινής, προσέγγισης ισομερούς και δίκαιης κατανομής των ευθυνών. Μόνο έτσι η ΕΕ θα κερδίσει το θεμελιώδες στοίχημα της αξιοπιστίας της, κυρίως απέναντι στους νέους”. Είναι και δικό σας προσωπικό στοίχημα αυτό;

«Το στοίχημα αυτό είναι συλλογικό. Σε αυτό συμφώνησαν άλλωστε και όλοι οι συνομιλητές μου, στο πλαίσιο των συναντήσεων που είχα τον τελευταίο μήνα, από τον Ζαν Κλωντ Γιουνκέρ ως την Άντα Κολάου. Γιατί πρόκειται για στοίχημα που αφορά την αξιοπιστία των ευρωπαϊκών θεσμών. Γιατί να θέλει σήμερα ένας νέος να αισθάνεται Ευρωπαίος; Τι νόημα έχει σήμερα η ευρωπαϊκή ταυτότητα, αν κάποιες χώρες επιβάλλουν μονομερώς κλείσιμο των συνόρων και φράχτες;»

– Η κρίση, η προσφυγική, εντάσσεται, πιστεύετε, στη γενικότερη κρίση; Λέμε πως η κρίση, δεν είναι μόνο οικονομική, είναι αξιακή… αν ναι τότε τα πράγματα φαίνονται πιο δύσκολα…

«Σήμερα η Ευρώπη αντιμετωπίζει, πάνω από όλα, υπαρξιακή κρίση. Και αυτό αντικατοπτρίζεται και στο προσφυγικό / μεταναστευτικό ζήτημα. Για τους νέους η «Ευρώπη» είναι ταυτισμένη με γραφειοκρατία, αδιαφάνεια, αναποτελεσματικότητα. Και το κυριότερο: είναι ταυτισμένη με την αναξιοπιστία. Η κρίση Δημοκρατίας ήλθε να προστεθεί στις δομικές ανεπάρκειες του ευρώ, δημιουργώντας τα σημερινά αδιέξοδα που δεν αφορούν μία οικονομία ή μία κοινωνία. Αφορούν την έλλειψη οράματος και αλληλεγγύης. Κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν η αποστροφή της πρόσφατης ομιλίας του Πάπα Φραγκίσκου, παραλαμβάνοντας το ευρωπαϊκό βραβείο Καρλομάγνος, σχετικά με την ανάγκη να επιστρέψει η Ευρώπη στις αρχές που θεμελιώθηκαν μετά από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, με έμφαση στην ενσωμάτωση και την αναθεώρηση της οικονομικής της πολιτικής, έτσι ώστε αυτή να αφορά όσο το δυνατόν περισσότερους και την «κοινωνία ως σύνολο». Με μια φράση, αν η Ευρώπη θέλει να επιβιώσει ως ιδανικό, αν θέλει να εμπνέει, θα πρέπει να ενεργεί με όρους πολιτισμού, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης». 

– Τι περιμένετε απο τις ισπανικές εκλογές;

«Περιμένω ό,τι και οι Ισπανοί πολίτες : ένα αποτέλεσμα αντάξιο των προσδοκιών τους. Ένα αποτέλεσμα αντάξιο του ρόλου που πρέπει 
να παίξει η Ισπανία σε όλα τα επίπεδα στην Ευρώπη». 

– Στα 35.000 πόδια ο κόσμος σας φαίνεται πιο όμορφος; Το χωρίς σύνορα μοιάζει πιο εύκολο;

«Το ότι βρισκόμαστε στα 35 χιλιάδες πόδια, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σύνορα, στεγανά, υψωμένοι φράκτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το ενδιαφέρον είναι η οπτική. Πράγματα που μας φαίνονται βουνό, από ψηλά παίρνουν άλλες διαστάσεις. Τις κανονικές τους». 

– Η ημέρα του Φόρουμ (3 Μαΐου) ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου… τι σκέψεις σας δημιουργεί; 

«Ό,τι εμείς στο δυτικό κόσμο θεωρούμε δεδομένο αναφορικά με το δικαίωμα στην πλουραλιστική ενημέρωση, σε πολλές γωνιές της γης παραμένει ακόμη ζητούμενο. Χωρίς βέβαια να ξεχνάμε ότι ακόμη και στο δυτικό κόσμο δεν έχουμε φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο πληροφόρησης – αρκεί κανείς να διαβάσει το «Φύλλο μηδέν» του Ουμπέρτο Έκο, για να καταλάβει. Την ίδια στιγμή, η διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η τάση τους να υποκαταστήσουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ, δημιουργούν νέα δεδομένα. Η ενημέρωση σχετικοποιείται απέναντι σε νέου είδους προκλήσεις, και παραμένει ζητούμενο». 

– Το ίδιο βράδυ στη Βαρκελώνη η πόλη έβλεπε ποδόσφαιρο, ημιτελικό Champions League  και σε ένα δυτικό προάστιο άκουγε Manu Chao. Αν είχατε ελεύθερο χρόνο τι θα επιλέγατε να κάνετε;

«Μια βόλτα χωρίς το άγχος του χρόνου στις γωνιές της πόλης, στα βήματα του Πέπε Καρβάλιο.»