Το πιο ενδιαφέρον κείμενο για όσα μας συμβαίνουν σήμερα γράφτηκε το 1979.

Ας δούμε πρώτα όμως «τι μας συμβαίνει σήμερα», πριν φτάσουμε σε αυτό το κείμενο. Τρεις δηλώσεις που έγιναν τις τελευταίες 15 μέρες είναι ενδεικτικές.

Μετά από την έλευση του μαζικού κύματος των προσφύγων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων κατευθύνεται προς τη Γερμανία, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Frank-Walter Steinmeier περιέγραψε το πρόβλημα ως «την μεγαλύτερη πρόκληση για την ΕΕ στην ιστορία της», η οποία «δεν είναι διαχειρίσιμη από μία χώρα», καλώντας σε «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη». Φυσικά δεν εισακούστηκε, ειδικά από τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες.  Μια ανάλογη κατάσταση βιώσαμε και εμείς  στο πετσί μας, με την ιστορία της εξόδου από το ευρώ, όταν κάναμε -και ακόμα κάνουμε- επίκληση στο ηθικό καθήκον της αλληλοβοήθειας,  αλλά και πιο πρόσφατα με την ιστορία των απειλών για έξοδο της χώρας από τη Συνθήκη του Σένγκεν.  Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι ένα νεκρό γράμμα.

Ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών Μάρτιν Γιέγκερ, δήλωσε πρόσφατα ότι η ανακεφαλαιοποίηση ήταν αχρείαστη, ότι «στην αρχή του έτους οι ελληνικές τράπεζες είχαν επαρκή ρευστότητα, μετά υπήρξε αλλαγή κυβέρνησης» και ότι «δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία για το ποιος έφερε την Ελλάδα σε αυτή την κατάσταση» (εννοώντας φυσικά τον ΣΥΡΙΖΑ και τον κυβερνητικό συνασπισμό του οποίου ηγείται). Η απροκάλυπτη παρέμβαση στα εσωτερικά μιας εκλεγμένης χώρας και η νουθεσία ενός ολόκληρου λαού για την κυβέρνηση που εξέλεξε, από επίσημα χείλη άλλης χώρας, δε μας εκπλήσσει πια, αλλά θα έπρεπε. Η ανοσία μας σε τέτοιες δηλώσεις καταδεικνύει με σαφήνεια την κατάσταση που έχουν περιέλθει σήμερα τα ζητήματα της εθνικής κυριαρχίας και της δημοκρατικής νομιμοποίησης εντός της ΕΕ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση του 2015, η «εθνική ανεξαρτησία» και η «δημοκρατία» είναι έννοιες εξίσου προβληματικές με την «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».

Γνωστή ελληνική ‘φιλοευρωπαϊκή’  εφημερίδα, στην προσπάθειά της να εξηγήσει γιατί  η νέα αναπτυξιακή παρέμβαση που έκανε ο Μάριο Ντράγκι δεν ικανοποίησε τις αγορές, παρέθεσε  την τοποθέτηση του Κρίστοφερ Ντέμπικ, στελέχους της δανέζικης επενδυτικής τράπεζας Saxo Bank, η οποία περιέργως εξηγεί το ιδεολογικό αδιέξοδο της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής: «Η ζώνη του ευρώ βρίσκεται μπροστά σε ένα παράδοξο: η νομισματική της πολιτική ουδέποτε ήταν τόσο ευνοϊκή για την ανάπτυξη, αλλά η οικονομία δεν απογειώνεται. Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουν όλοι ότι η νομισματική πολιτική είναι αναγκαία αλλά όχι και ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη. Και ο ίδιος ο Ντράγκι το παραδέχθηκε, έστω και με μισόλογα, στα τέλη Νοεμβρίου, σημειώνοντας ότι μόνο μια επιτάχυνση της αύξησης των ονομαστικών μισθών στον τομέα των υπηρεσιών θα επιτρέψει την αύξηση του πληθωρισμού. Αποδέκτης του μηνύματος αυτού ήταν κυρίως η Γερμανία. Αλλά πιθανότατα η χώρα αυτή εκώφευε». Η εφημερίδα συμπλήρωσε στα λεγόμενα του Ντέμπικ: «Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η ευρωοικονομία δεν ανακάμπτει αν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση της τόνωσης της κατανάλωσης και της ενίσχυσης της αγοράς εργασίας». Η «οικονομική ανάπτυξη» είναι μια έννοια το ίδιο προβληματική στην ΕΕ, όσο και οι προηγούμενες που αναφέρθηκαν, λόγω προφανών πολιτικών και ιδεολογικών αγκυλώσεων.

Όπως είναι φανερό από τα τρία παραπάνω αποσπάσματα, όχι μόνο η Ευρώπη πάσχει σε ζητήματα Αλληλεγγύης, Δημοκρατίας, Εθνικής Κυριαχίας και Οικονομικής Ανάπτυξης, αλλά τα τέσσερα αυτά ζητήματα αλληλοδιαπλέκονται μεταξύ τους δημιουργώντας την ευρωπαϊκή παρακμή. Τα ζητήματα αυτά βέβαια πλήττουν τις πιο αδύναμες χώρες, οι οποίες μπορεί να είναι αδύναμες όχι μόνο εξαιτίας του μεγέθους τους, αλλά και λόγω της δυσκολίας τους να εφαρμόσουν τις εύστοχες μεταρρυθμίσεις που χρειάζονταν (αναφερόμαστε βέβαια στις αλλαγές που ήταν πραγματικά αναγκαίες τα  τελευταία 40 χρόνια και όχι στις ιδεολογικά μονόπλευρες ‘μεταρρυθμίσεις’ που θέλησε να επιβάλλει η τρόικα τα τελευταία τέσσερα).

Ας δούμε όμως τι ειπώθηκε πριν από 36 χρόνια για αυτά τα θέματα: «Η Ελλάς προσέρχεται στην Ευρώπη με την βεβαιότητα ότι, στα πλαίσια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, εμπεδώνεται για όλα τα μέρη η εθνική ανεξαρτησία, κατοχυρώνονται οι δημοκρατικές ελευθερίες, επιτυγχάνεται η οικονομική ανάπτυξη και γίνεται με την συνεργασία όλων κοινός καρπός η κοινωνική και οικονομική πρόοδος. Και για να μετάσχουμε σ’ αυτή την προσπάθεια, έχομε την απόφαση να επιχειρήσουμε τις διαρθρωτικές μεταβολές και τους θεσμικούς εκσυγχρονισμούς, που θα διευκολύνουν την πορεία μας».

Το απόσπασμα αυτό είναι από το κείμενο με τίτλο «Ομιλία του κ. Κωνσταντίνου Καραμανλή την ημέρα της υπογραφής των συμφωνιών ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ (Aθήνα, 28 Μαϊου 1979)». Εάν μπαίναμε σήμερα στην ΕΕ, ο τίτλος θα μπορούσε να είναι «Lasciate ogne speranza voi ch’ intrate» («Αφήστε κάθε ελπίδα, εσείς που μπαίνετε»: η επιγραφή στην είσοδο της κολάσεως, από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη)…