Μνημείο που ανεγέρθηκε με εντολή και κεφάλαια του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς τιμήν του στενού του φίλου Ηφαιστίωνα είναι το συγκρότημα που αποκαλύφθηκε στο Λόφο Καστά στην Αμφίπολη, υποστηρίζει η επικεφαλής των ανασκαφών Κατερίνα Περιστέρη.

Η Κατερίνα Περιστέρη μίλησε σε εκδήλωση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μαζί με τον αρχιτέκτονα και στενό συνεργάτη της Μιχάλη Λεφαντζή.

Όπως υποστήριξε, στην ευρύτερη περιοχή και πιο συγκεκριμένα στο σημείο όπου βρίσκεται ο Λέων της Αμφίπολης, εντοπίστηκαν τρία αρχιτεκτονικά μέλη (τμήματα κτιρίων) στα οποία υπάρχουν ισάριθμες επιγραφές, οι οποίες μάλιστα ήταν ορατές επί 80 – 90 χρόνια.

Σε αυτές αναγράφεται ότι ο Αντίγονος τις παρέλαβε για λογαριασμό του Ηφαιστίωνα, του οποίου υπάρχει και το αντίστοιχο μονόγραμμα. Ο Ηφαιστίωνας ήταν αδελφικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, χιλίαρχος τους εταιρικού ιππικού και ναύαρχος. 

«Παρέλαβον Ηφαιστίωνος Ηρώον» γράφει η μία επιγραφή που ερμηνεύεται ως το γραπτό οικοδομικό «συμβόλαιο» παραλαβής του μνημείου από τον Αντίγονο Α΄ Κύκλωπα ή Μονόφθαλμο (382-301 π.Χ.), Μακεδόνα στρατηγό του Μεγάλου Αλέξανδρου και στη συνέχεια από τους κυριότερους επιγόνους του, ιδρυτή της δυναστείας των Αντιγονιδών.

Σύμφωνα με την Κατερίνα Περιστέρη αυτό αποδεικνύει ότι Μέγας Αλέξανδρος χρηματοδότησε την ανέγερση του μνημείου, ενός ταφικού ηρώου, από τον Δεινοκράτη, αρχιτέκτονα του Μακεδόνα στρατηλάτη.

Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή το μονόγραμμα «ΑΝΤ» εκτιμάται ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο. Αν και τέτοιου τύπου τυπικά μονογράμματα στους ορθοστάτες του περιβόλου υπήρχαν από την εποχή του Αντίγονου Γονατά μέχρι του Μονόφθαλμου, στην εποχή του πρώτου που ήταν μεταγενέστερη δεν ήταν δυνατόν να κατασκευαστεί έναν τέτοιο τεράστιο έργο διότι, σύμφωνα πάντα με τους ανασκαφείς, δεν υπήρχαν χρήματα. Έτσι, σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, κλείνει η χρονολογική ψαλίδα στα πέντε – έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 – 319 π.Χ.) οπότε αρχίζει η οικονομική κάμψη.

Σύμφωνα με τους ανασκαφείς, ο Τύμβος Καστά δημιουργήθηκε επί προϋπάρχοντος γηλόφου και εντός παλαιότερης νεκρόπολης, με τον Δεινοκράτη να περικλείει με τον τεράστιο κυκλικό περίβολο παλαιότερες ταφές για να δημιουργήσει το μεγαλοπρεπές λατρευτικό μνημείο, αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα.

Η χρονολόγηση κατά την Κατερίνα Περιστέρη, τοποθετείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, γεγονός που αποκλείει την περίπτωση να είναι ρωμαϊκό, ενώ η χρήση του διήρκεσε επί δύο αιώνες, ως τον 2ο αιώνα π.Χ. Σε αυτό συνηγορούν, σύμφωνα με την ίδια, η κεραμική αλλά και νομίσματα που εντοπίστηκαν με απεικονίσεις του Αλεξάνδρου και του Κασσάνδρου.