Είναι ξεθωριασμένη; Έχει σχέση με τις εκλογές κι αν έχει ποια είναι αυτή; Προκύπτουν συμπεράσματα και αν ναι ποια; Η «φωτογραφία» πάντως αφορά εκλογές, πιο σωστά ψηφοφορία, στην οποία ψήφισαν 170.000 συμπατριώτες μας, ενώ στην τελική ευθεία είχε και debate στο οποίο πήραν μέρος 10 γνωστά πρόσωπα.

Αναφέρομαι στη τηλεοπτική παραγωγή του ΣΚΑΙ για τους μεγαλύτερους Έλληνες όλων των εποχών που έγινε πριν επτά χρόνια. Νομίζω ήταν μια επιτυχημένη σειρά και όσοι παρακολούθησαν έστω και λίγες από τις παρουσιάσεις των μεγάλων Ελλήνων μόνο κέρδος είχαν. Τα συμπεράσματα πολλά και επιδεχόμενα πολλών ερμηνειών. Σας παραθέτω μερικές προσωπικές εκτιμήσεις από σημείωμά μου της εποχής (2009).
 
(I). Βασική διαπίστωση. Ανεξάρτητα από τη σειρά που βρέθηκαν στην τελική κατάταξη, πάρα πολλοί Έλληνες ήταν και παραμένουν μεγάλοι. Ο καθένας για διάφορους λόγους που, αν όχι σ’ όλες, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι καν συγκρίσιμοι. Έτσι, αν π.χ. ο Αισχύλος βρέθηκε στην 69η θέση ή ο Ευριπίδης στην 80η και ο Πραξιτέλης τελευταίος (στην 100η), αυτό δεν μειώνει αυτούς. Ούτε αύριο τα παιδιά μας θα διδάσκονται κείμενα του Ζαγοράκη ούτε θα στήσουμε αγάλματα του Παπαδόπουλου. Οι γιατροί θα συνεχίσουν να δίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη, αυτόν θα έχουν «σημαία» και όχι τον Παπανικολάου. Στα σχολεία θα μαθαίνουμε τον Αριστοφάνη και όχι το Λαζόπουλο και το «Αλ τσαντίρι νιουζ». Απλώς κάποιοι είναι πολύ «κοντοί» για να σταθούν δίπλα τους πόσο μάλλον να τους κατατάξουν.

(II). Δυστυχώς ένα μέρος του λαού μας παραμένει ανιστόρητο και ανεγκέφαλο. Πως αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς το γεγονός ότι ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς (32ος !!!) είναι πολύ υψηλότερα στην τελική κατάταξη από τους Ευριπίδη, Ηρόδοτο, Αισχύλο, Σοφοκλή, Επίκουρο, Αριστοφάνη, … αλλά και τους πιο σύγχρονους Ρίτσο, Παπαδιαμάντη, Καστοριάδη, Κουν, Κοραή, Παλαμά, Σολωμό, Μπουμπουλίνα, Μακρυγιάννη κ.ά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον τελευταίο δικτάτορα Παπαδόπουλο!!

(III). Κάποιοι είναι αθεράπευτα χαβαλεντζίδες. Μόνο έτσι μπορώ να εξηγήσω την κατάταξη του Γκάλη και του Ζαγοράκη πολύ υψηλότερα από όλους τους προαναφερθέντες Ευριπίδη, Αισχύλο, Σοφοκλή […] Κοραή, Παλαμά, Μακρυγιάννη και πολλούς άλλους. Ή του Β. Παπαθανασίου πολύ πάνω από Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Λοίζο […] και «φυσικά» Πραξιτέλη, Θαλή, Χορν, Κουν, Αρβελέρ, Ηρόδοτο, Ευριπίδη κ.λπ. Όπως καταλαβαίνετε αν μαζί με το Ζαγοράκη, είχε συμπεριληφθεί ο Τζόρτζεβιτς ή ο Τζιοβάνι και ψήφιζαν με ανάλογα «κριτήρια» οι ολυμπιακοί (ή έστω η θύρα 7), θα είχαν αναδείξει μεγαλύτερο Έλληνα όλων των εποχών τον Τζόρτζεβιτς ή τον Τζιοβάνι.

(IV). Πολλοί Έλληνες παραμένουν οπαδοί ανεξάρτητα αν ψηφίζουν δήμαρχο ή πολιτικό κόμμα ή για τον καλύτερο παίκτη ή για τον μεγαλύτερο Έλληνα. Επιπλέον δεν έχουν κριτική σκέψη και κριτήρια με βάση τα οποία θα επιλέξουν. Αντίθετα χρησιμοποιούν ό, τι τους πασάρεται. Παράδειγμα. Τέταρτος στη γενική κατάταξη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Τον Κ. Καραμανλή παρουσίασε στους τηλεθεατές ο Στ. Μάνος. Η επιχειρηματολογία του εδραζόταν στα έργα του Καραμανλή και στο όραμα της Ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.

Η λέξη «έργα» ειπώθηκε δεκάδες φορές από τον κ. Μάνο με μόνιμη επωδό «κι αυτό έργο του Καραμανλή ήταν». Θα μπορούσε κανείς να υπενθυμίσει στον κ. Μάνο κάποια δεδομένα. Π.χ. τις οικογένειες που είχαν (και πολλές συνεχίζουν να έχουν) έναν τουλάχιστον δικό τους στο εξωτερικό. Μια δεύτερη Ελλάδα βρέθηκε εκτός Ελλάδος. «Κι αυτό έργο του Καραμανλή ήταν». Ο κ. Μάνος έχει ανέβει στο Λυκαβηττό και έχει δει αυτήν την απάνθρωπη τσιμεντούπολη που βαυκαλιζόμαστε ότι είναι πόλη και δη η πρωτεύουσά μας. «Κι αυτό έργο του Καραμανλή ήταν».

Ξέρετε κ. Μάνο ότι για να πήγαινε κάποιος σπίτι του ή στη δουλειά του, έπρεπε να ακολουθεί τέτοια πορεία ώστε να στρίβει μόνο δεξιά; Δεν τολμούσες να στρίψεις αριστερά. Ρωτήστε όσους το τόλμησαν και δεν συμμορφώθηκαν με τας υποδείξεις. «Κι αυτό έργο του Καραμανλή ήταν». Ξέρετε κ. Μάνο πότε ο Γ. Παπανικολάου (2ος στην κατάταξη), ήρθε στην αγαπημένη του πατρίδα για να φύγει δύο χρόνια μετά (όπως ο ίδιος δήλωσε) αηδιασμένος; Ξέρετε πότε δολοφονήθηκε ο Γρ. Λαμπράκης;
Ξέρετε πότε απαγορεύτηκε στον Κάρολο Κουν να ανεβάσει στο Ηρώδειο τους Όρνιθες του αριστερού(!!!) Αριστοφάνη;  Ξέρετε, Ξέρετε, Ξέρετε. «Κι αυτό έργο του Καραμανλή ήταν». Θα πείτε δεν έφταιγε ο Καραμανλής γιατί «ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;». Έλα μου ντε; Αυτό που εγώ ξέρω, είναι πως ο ηγέτης δεν τα παρατάει ούτε την κοπανάει. Μάχεται έστω κι αν χρειαστεί να κάνει τακτικές υποχωρήσεις (π.χ.) απέναντι στο παλάτι. Ίσως όμως να κάνω λάθος και το σωστό είναι πως ο ηγέτης πρέπει «να την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια».

Σε ότι αφορά το ερώτημα «τι θα γινόταν αν ο Καραμανλής δεν έβαζε την Ελλάδα στην Ευρώπη», επιτρέψτε μου μια ερώτηση. Είστε σίγουροι ότι δεν έγινε το αντίστροφο; Γενικά όμως, επειδή σήμερα δεν γνωρίζω τις εξελίξεις μετά από 30 χρόνια, αφήνω σε όσους τις γνωρίζουν να απαντούν σε παρόμοιες υποθέσεις. Θα συμβούλευα όμως όποιον πιστεύει ότι γνωρίζει τις εξελίξεις, σε παρόμοιες υποθέσεις, να ασχοληθεί με την μυθιστοριογραφία. Έτσι θα διατηρήσει και την (όποια) σοβαρότητά του. Προτείνω μάλιστα τα παρεμφερή ερωτήματα «τι θα γινόταν αν ο Κολοκοτρώνης (3ος στην κατάταξη) δεν είχε αποτινάξει το τουρκικό ζυγό», «τι θα γινόταν αν ο Ε. Βενιζέλος (7ος στην κατάταξη) δεν είχε διπλασιάσει την Ελλάδα» κλπ. Για τους Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, … και σε ερωτήματα «τι θα γινόταν αν…», δεν χρειάζονται απαντήσεις. Τις έχει ήδη δώσει η ανθρωπότητα.

Να μείνω όμως στα έργα. Αυτά δεν αποτελούν κριτήριο και πάντως όχι το κύριο κριτήριο για να αναδειχθεί κάποιος σε ηγέτη. Πόσο μάλλον σε εθνάρχη όπως έσπευσαν να κλείσουν θέση στην Ιστορία για τον Καραμανλή, λες και η Ιστορία είναι τα VILLAGE CINEMAS. (Παρεμπιπτόντως, ο Ελευθέριος Βενιζέλος που υπερφαλαγγίστηκε από τον Καραμανλή τι είναι; Ένας πολιτικός της «σειράς»;) Δεν υπάρχει άνθρωπος που να άσκησε εξουσία και να μην έκανε το κατιτίς του. Κι αυτό ισχύει από τον Χίτλερ και το Στάλιν μέχρι τον δικό μας δικτάτορα Μεταξά. Θυμίζω πως επί Μεταξά καθιερώθηκε το 8ωρο, οι 6 εργάσιμες μέρες και η εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας.

Όλα αυτά βέβαια ήταν κατακτήσεις του ελληνικού λαού που ποτίστηκαν με αίμα και κανείς δεν του τα χάρισε. Κι αφού ο κ. Ι. Βαρβιτσιώτης μας θύμισε τον ΟΓΑ του Κ. Καραμανλή, να του θυμίσω κι εγώ πως ο Μεταξάς έκανε το ΙΚΑ. Επιπλέον, έφτιαξε την εθνική λυρική σκηνή, καθιέρωσε τη νεοελληνική με την πασίγνωστη (στους παλιότερους από μας) γραμματική Τριανταφυλλίδη, για να μην πω πως είπε το ΟΧΙ στους ομοϊδεάτες του Ιταλούς και Γερμανούς φασίστες. Το ΟΧΙ βέβαια το είπε ο Ελληνικός λαός αλλά σε κάθε περίπτωση δια στόματος Μεταξά.

Μήπως πρέπει για τα έργα αυτά να στήσουμε ξανά τα αγάλματα του Μεταξά και να γιορτάζουμε την 4η Αυγούστου ως εθνική επέτειο; Βεβαίως, η απάντησή είναι όχι. Γιατί όμως; Μήπως γιατί τα όποια έργα από μόνα τους δεν αποτελούν το κύριο και κάποτε ούτε καν κριτήριο; Το ερώτημα είναι φιλολογικό γιατί πράγματι τα κύρια κριτήρια είναι άλλα. Είναι αν κυβερνά δημοκρατικά ή όχι. Αν αποδιοργανώνει τον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό. Αν οι πολιτικές του ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Αν μεταφέρουν στην κοινωνία την πραγματική εξουσία. Αν είναι κοινωνικά δίκαιες ή αντίθετα άδικες, αντικοινωνικές και ανάλγητες. Αν θεωρεί το κράτος εκλογικό λάφυρο και το μεταμορφώνει σε εχθρικό προς τον πολίτη. Αν το ξεπουλάει εις βάρος του λαού και του τόπου κ.λπ.

Αν η δύναμή του πηγάζει από τη συμπαράσταση του λαού έτσι ώστε να συγκρουσθεί με τις δυνάμεις που βρίσκονται έξω από την πολιτική ου μην αλλά και μέσα. Δυνάμεις που από την εποχή του Καποδίστρια έως και σήμερα θεωρούν «αναφαίρετο δικαίωμα τους» να καθορίζουν πολιτικές επιλογές και πρόσωπα. Κοντολογίς, αν η εξουσία του ηγέτη πηγάζει ΑΠΟ το λαό, ασκείται ΜΕ το λαό, ΓΙΑ το λαό. Τότε και μόνο τότε τα πεπραγμένα ριζώνουν και αποκτούν στερεότητα. Σε αντίθετη περίπτωση έρχεται η στιγμή που ακόμα και παλιές και αυτονόητες κατακτήσεις, αναιρούνται ΑΠΟ και ΠΡΟΣ όφελος της ολιγαρχίας. Μιας ολιγαρχίας που από το παρασκήνιο ασκεί την πραγματική εξουσία ανεξάρτητα από το ποιος ασκεί την κυβερνητική εξουσία.

Δεν είναι στις προθέσεις μου να «αποκαθηλώσω» τον Κ. Καραμανλή ή τον Α. Παπανδρέου ή όποιον άλλο. Παρεμπιπτόντως, ο Ε. Βενιζέλος διπλασίασε την Ελλάδα και ο Α. Παπανδρέου «διπλασίασε» τους Έλληνες. Με την έννοια ότι έδωσε πρόσβαση στην εξουσία στο 60% των Ελλήνων που μέχρι τότε δεν είχαν. Ο Καραμανλής γιατί δεν το έκανε; Κι άντε να επικαλεστούμε τις συνθήκες της πρώτης επταετίας του. Στην δεύτερη επταετία του τι να επικαλεστούμε; Να ανακηρύξουμε λοιπόν εθνάρχη και τον Α. Παπανδρέου. Γιατί όχι και τον Σημίτη που μας έβαλε στην ευρωζώνη. Σημειώνω πως την ίδια εβδομάδα που γινόταν «ο τελικός» των δέκα μεγαλύτερων Ελλήνων στο ΣΚΑΙ, δημοσκόπηση που παρουσιάστηκε για τον καλύτερο πρωθυπουργό έδινε την πρώτη θέση στον Α. Παπανδρέου και την δεύτερη στον Κ. Καραμανλή (οποία «έκπληξη»).

Πρόθεσή μου είναι να αναδείξω πως παντού και πάντα το οπαδιλίκι και η έλλειψη κριτηρίων είναι πολύ κακός σύμβουλος. Αν όμως το «οπαδιλίκι» για τον Κ. Καραμανλή ήταν αναμενόμενο (όπως άλλωστε και η πρώτη θέση του Α. Παπανδρέου στη προαναφερθείσα δημοσκόπηση), η έκπληξη (;) ήταν ο Θάνος Βερέμης καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θέλοντας να «ταπώσει» τον Τάσο Τέλλογλου (που υπερασπιζόταν τον Περικλή), ταύτισε τον Περικλή με τον Τζωρτζ Μπους (το νεότερο)!!!

Πήρε βέβαια τις δέουσες απαντήσεις ενώ εισέπραξε και το σχετικό γιουχάισμα από όλους τους παρευρισκόμενους. Ευγενικό μεν (ουουου, εεεε) γιουχάισμα δε. Απτόητος όμως ο κ. Βερέμης, μας είπε ότι: «όπως ο Περικλής παρέλαβε μια Αθήνα στο ζενίθ και την οδήγησε στη διαμάχη με τους Μεγαρείς και τον Πελοποννησιακό πόλεμο, έτσι και ο Μπους πήρε μια Αμερική στο ζενίθ και δεν μπόρεσε να νικήσει στο Ιράν και στο Αφγανιστάν». Ίσως αν  ο Μπους έριχνε δυο τρεις πυρηνικές βόμβες να έχαιρε εκτίμησης από τον κ. Καθηγητή.

Αυτό ξεφεύγει από τη συνήθη συμπεριφορά του οπαδού. Είναι ντροπή και είναι η πιο επιεικής λέξη που μπορώ να βρω. Μιας όμως και ο Περικλής είναι αυτός που μας είπε, μπορεί να εισηγηθεί να σκεπάσουμε τον Παρθενώνα και όλη την Ακρόπολη ή να τη χτίσουμε διαμερίσματα έτσι ώστε να μην τη βλέπουν οι ξένοι και «ξευτελιζόμαστε». Αν ένας καθηγητής Πανεπιστημίου, που διδάσκει όχι μόνο από την έδρα αλλά και με το υπόδειγμά του, έχει τέτοια οπαδική συμπεριφορά και μάλιστα για μηδενικής σημασίας ζήτημα, τότε δυστυχώς ο τόπος δεν έχει να περιμένει πολλά πράγματα.

Τέλος, σε όσους εκπλήσσονται με τα προαναφερθέντα ή τα αποδίδουν σε κάποιο «ελληνικό γονίδιο», να πω ότι σε ανάλογη παραγωγή στη Ρωσία ψήφισαν 50 εκατ. και ο Στάλιν κατετάγη τρίτος!! Για να μην σας πω ότι ο Χίτλερ στη Γερμανία «έσκισε» ενώ ο Μπέκαμ στην Αγγλία κατατρόπωσε τον Σαίξπηρ.
 
Τα παραπάνω γράφτηκαν πριν έξι χρόνια για «εκλογές» που ΔΕΝ είχαν κανένα επίδικο. Δεν θα άλλαζε τίποτα στις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας, ούτε στο μέλλον της πατρίδας αν πρώτος δεν ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος αλλά ο Κολοκοτρώνης ή ο Αριστοτέλης. Άλλωστε, αυτοί και πολλοί άλλοι ήταν και παραμένουν μεγάλοι. Αντίθετα, στις εθνικές εκλογές υπάρχουν επίδικα που θα επηρεάσουν και θα καθορίσουν το επόμενο διάστημα το αύριο της χώρας.

Δυστυχώς, και στην σημερινή «φωτογραφία» ψηφοφόρων των εθνικών εκλογών υπάρχουν οι ανεγκέφαλοι και ανιστόρητοι, οι χαβαλεντζίδες, το οπαδιλίκι και η έλλειψη κριτηρίων. Όπως ακριβώς και στη «φωτογραφία» της εκπομπής του ΣΚΑΙ. Τότε μάλιστα κάποιοι είχαν κατηγορήσει για χαβαλέ και το ΣΚΑΙ «που συμπεριέλαβε στους προς επιλογή μεγαλύτερους Έλληνες τους Μεταξά, Παπαδόπουλο, Ζαγοράκη, Γκάλη κ.ά». Προσωπικά διαφωνώ. Το να σου θέτει κάποιος/οι ή η ίδια η ζωή κακές επιλογές, ΔΕΝ σε απαλλάσσει από την ευθύνη της δικής σου επιλογής. Βεβαίως μακάρι να είχαμε μια άλλη παιδεία που θα μας μάθαινε να έχουμε κριτική σκέψη. Για να το θέσω με όρους μαθηματικών, αν y = f (a, b, c, …) να μπορεί ο καθένας να βρίσκει μόνος του πόσες είναι (έστω οι κύριες) μεταβλητές και πως η κάθε μια επηρεάζει το y.

Οι επιλογές είναι πάντα παρούσες στη ζωή μας. Μπορεί σε κάποια φάση να μην μας αρέσει καμία από τις δυνατές. Ε, και; Ξέρω, όπως και ο καθένας από σας, δεκάδες νέους/ες με πτυχία, ξένες γλώσσες κ.λπ. που αναζητούν μια εργασία ανάλογη των προσόντων τους. Μην βρίσκοντας κάνουν μια τακτική υποχώρηση και δέχονται έναντι πενιχρού τιμήματος την οποιαδήποτε εργασία βρίσκουν και που είναι «απείρως» δυσανάλογη των προσόντων τους. Φυσικά καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή. Όμως δεν πρόκειται γι’ αυτό. Άλλωστε, ντροπή είναι για τους πολιτικούς που έφεραν τη χώρα στη σημερινή κατάσταση αλλά και όλους εμάς όταν πτυχιούχοι με διδακτορικά και γνώση ξένων γλωσσών, αναγκάζονται να κάνουν τέτοιες υποχωρήσεις.

Οι δεκάδες χιλιάδες νέοι/ες κάνουν αυτούς τους συμβιβασμούς αλλά δεν συμβιβάζονται και προσωπικά τους καμαρώνω. Συνεχίζουν να παλεύουν και να αναζητούν απέναντι σε «θεούς και δαίμονες» μια θέση εργασίας που τους πρέπει και τους αξίζει. Αντίστοιχα ισχύουν για όλους αυτούς που έκαναν λάθος υπολογισμούς, εκτιμήσεις κ.λπ. στη ζωή ή την εργασία τους. Άλλωστε, κανείς δεν πρέπει να περιμένει από κανέναν να μην κάνει λάθη. Βεβαίως, είναι τελείως διαφορετικό να κάνει κάποιος τα ίδια λάθη. Ακόμα χειρότερο, όταν συνειδητά κάνει «λάθη» και με απίστευτη θρασύτητα ζητά ξανά και ξανά μια ευκαιρία γιατί τάχα μου τώρα είναι αλλιώς.

Εν κατακλείδι, κάθε ιστορική περίοδος (μικρή ή μεγάλη) έχει τα θετικά της όπως και τα αρνητικά της. Το «ισοζύγιο» μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό. Καλό είναι να τα έχουμε κατά νου και να μην τα ξεχνάμε όσο κι αν κάποιοι πασχίζουν για το αντίθετο. Ακόμα καλύτερο είναι να συνειδητοποιούμε και να αναδεικνύουμε τα θεμελιακά αίτια που παράγουν τα αρνητικά. Κι αυτό είναι το σπουδαιότερο όταν πρόκειται να πάρουμε πολιτικές αποφάσεις.
 
* Ο Χρήστος Γιαννίμπας είναι αρθρογράφος και συγγραφέας.
 
ΥΓ. Ελπίζω οι ψηφοφόροι της ΧΑ να έχουν 2 δράμια μυαλού και να μην θεωρήσουν τα προαναφερθέντα για το φασίστα Μεταξά «ύμνο» ή «δικαίωση».