Είναι δυστυχώς κοινή αντίληψη ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης τα πρώτα έξοδα που περικόπτονται από τον ατομικό ή τον οικογενειακό προϋπολογισμό, είναι εκείνα που αφορούν στη διασκέδαση, την ψυχαγωγία και την τέχνη. Το κείμενο που ακολουθεί είναι το πρώτο μέρος της έρευνας του TVXS στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Ελληνικός Κινηματογράφος, στις ημέρες μας, ενώ στο δεύτερο μέρος, εξετάζουμε και πως η εγχώρια παραγωγή θα επηρεαστεί άμεσα από το βίαιο κλείσιμο της ΕΡΤ. Του Γιώργου Ρούσσου.
Ο Κινηματογράφος, ως μία γνήσια “λαϊκή” Τέχνη, που σε μεγάλο βαθμό, αντιλαμβάνεται και συμμερίζεται, τα προβλήματα των ανθρώπων, ήταν φυσικό επακόλουθο όχι μόνο να επηρέασει, αλλά και να επηρεαστεί, από την εποχή την οποία βιώνουμε.
Στατιστικά Στοιχεία της τελευταίας Τριετίας
Στους Πίνακες που ακολουθούν, βλέπουμε το Ακαθάριστο Κέρδος, των δέκα πιο “εμπορικών” ταινιών, για τα έτη: 2011, 2012 και για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα του 2013, που έχουμε διανύσει, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία που παραθέτει η έγκυρη κινηματογραφική ιστοσελίδα Internet Movie Data Base (IMDB). Με πρώτη λοιπόν ματιά είναι φανερό και χωρίς να απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις λογιστικής ή μαθηματικών, ότι τα έσοδα στον χώρο του Κινηματογράφου, έχουν μειωθεί αισθητά…
Ελληνικό Ετήσιο Box Office 2013
Ελληνικός Κινηματογράφος: Μύθος ή Πραγματικότητα;
Παρά λοιπόν την προσπάθεια μείωσης της τιμής των εισιτηρίων, αλλά και τη δημιουργία προσφορών, για να προσελκύσουν οι Αιθουσάρχες, τους θεατές, το πρόβλημα όχι μόνο παραμένει, αλλά οξύνεται.
Οικονομική κρίση όμως, βιώνουν και οι εταιρείες διανομής ταινιών στη χώρα μας, με τον Κινηματογράφο να πάσχει σοβαρά από το κόστος αγοράς. Γεγονός μάλιστα που οδήγησε τους Έλληνες διανομείς να ζητήσουν μείωση τιμών από το Χόλυγουντ. Το αίτημά τους; Έπεσε δυστυχώς στο κενό…
Όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά η κα. Ειρήνη Σουγανίδου, επικεφαλής της Ένωσης Διανομέων Κινηματογραφικών Ταινιών Ελλάδας (ΕΔΙΚΤΕ), σε μια απόπειρα διάσωσης της κατάστασης: «η ΕΔΙΚΤΕ έστειλε επιστολή που ζητούσε από τους sales agents να κατεβάσουν τις τιμές τους κατά 40% σε τίτλους ανεξάρτητων ταινιών που έχουν ήδη πουληθεί, αλλά δεν έχουν διανεμηθεί ακόμη στις ελληνικές αίθουσες. Περιγράφοντάς τους την κατάσταση στην Ελλάδα».
Η παράκλησή τους όμως δεν εισακούστηκε, όπως επισημαίνεται, αν και υπήρξε σχετικό δημοσίευμα στο «Variety» με τίτλο: «Greek box-office tragedy?» («Τραγωδία στο Ελληνικό μποξ όφις;»), στο οποίο αναφερόταν πως οι ελληνικές εταιρείες διανομής «πήγαν φέτος στο American Film Market, στο Λος Αντζελες, για να ζητήσουν… έλεος!». Και πως «οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες διανομής της χώρας (Village και Odeon), που αντιστοιχούν στο 70% της αγοράς στα εισιτήρια, έφυγαν από το AFM με άδεια χέρια».
Γιατί όμως φτάσαμε μέχρι εδώ;
Οι λόγοι, πολλοί και με διαφορετική βαρύτητα. Από τα ακριβά εισιτήρια στις Αίθουσες, καθώς δυστυχώς άργησε να γίνει κατανοητό από τους αρμόδιους φορείς ότι το κοινό δεν μπορεί να αντεπεξέλθει, στις πολλές νέες κυκλοφορίες ταινιών ανά εβδομάδα, που συχνά πυκνά, φτάνουν τις οκτώ ή και δέκα, νέες ταινίες στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, μέχρι και τις νέες συνήθειες της εποχής μας (internet – torrent – online streaming – downloading κ.α.).
Το ελληνικό σινεμά βέβαια, οδηγήθηκε σε αυτήν την περιπετειώδη κατάσταση και εξαιτίας των πολύ ακριβών ταινιών που αγόραζαν οι Έλληνες διανομείς σε σχέση με τα δεδομένα της χώρας, με αποτέλεσμα ακόμα και οι πιο μεγάλες, εμπορικές επιτυχίες να είναι εν τέλει, ζημιογόνες.
Πλέον, οι Έλληνες διανομείς προσανατολίζονται στην ψηφιακή μετατροπή όλων των αιθουσών σε μια κίνηση εξοικονόμησης του κόστους, ενώ η κ. Σουγανίδου διαβεβαιώνει το κοινό ότι «το αν θα βλέπουμε καλές ή κακές ταινίες δεν συναρτάται από το κόστος αγοράς τους. Πάρτε για παράδειγμα το “Artist”. Το αγοράσαμε σε καλή τιμή. Τα “Χιόνια του Κιλιμάντζαρο” και τον Λόουτς, επίσης».
Τέλος διευκρινίζει πως: «αν είμαστε όλοι πιο ορθολογικοί, εκτιμώ πως η αγορά θα ισορροπήσει. Το πρόβλημα θα συνεχίσει να υφίσταται αν δεν ελεγχθεί η πειρατεία και συνεχίσει να εκλαμβάνεται ως μαγκιά. Διότι αν πάψουμε να δίνουμε λεφτά στις νέες παραγωγές, πώς θα χρηματοδοτούνται νέες ελληνικές ταινίες;».
Ελληνικός Κινηματογράφος προς Υπουργείο Πολιτισμού: Ακούει κανείς;
Η ανεργία μαστίζει τη χώρα και κατά συνέπεια και τον χώρο της 7ης Τέχνης. Κι όλα αυτά, τη στιγμή, που το Υπουργείο Πολιτισμού, ανασυντάσεται… Η μάλλον η Γενική Γραμματεία, όπως πολύ σωστά ανέφερε η κα. Κατερίνα Ευαγγελάκου (η πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου – ΕΑΚ) στις 02 Απριλίου, στην εναρκτήρια ομιλία της φετινής τελετής βράβευσης στην απονομή των Βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Σε μία βραδιά, ειδικής σημασίας και βαρύτητας για τον εγχώριο Κινηματογράφο, όπου o τότε Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Κώστας Τζαβάρας , έλαμψε διά της απουσίας του.
Από εκεί ακριβώς ξεκινάει και η ρίζα του κακού… Όταν ο πολλάκις υποσχεθείς Κινηματογραφικός Νόμος δεν έχει εφαρμοστεί, όταν το ποσοστό από το κινηματογραφικό εισιτήριο που αποδίδεται στις Ελληνικές ταινίες δεν έχει αποδοθεί μέχρι σήμερα, για ποιον Ελληνικό Κινηματογράφο καλούμαστε να μιλήσουμε;
Για να μην αναφερθούμε στο 1,5% που πρέπει να καταβάλουν τα τηλεοπτικά κανάλια, αλλά δεν εφαρμόζεται…Το σινεμά είναι μόνο του και μόνο του καλείται να πορευθεί. Το μέλλον του, εναπόκειται στις “παρέες του σινεμά”, για να παραφράσω μία αγαπημένη ατάκα του σπουδαίου Γάλλου Σκηνοθέτη, Jean Renoir. Και είναι όντως ένα μικρό θαύμα πως οι εναπομείναντες κινηματογραφιστές, σε πείσμα των καιρών, καταφέρνουν και γυρίζουν ταινίες, κυριολεκτικά με το τίποτα. Ταινίες αξιόλογες που συχνά πυκνά, διαπρέπουν τα τελευταία χρόνια, σε εγχώρια και διεθνή φεστιβάλ.
Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι το Υπουργείο Πολιτισμού, έχει ξεχάσει το Ελληνικό Σινεμά. Το υπογράμμισε άλλωστε και η πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Κατερίνα Ευαγγελάκου, στην τελετή βράβευσης των ελληνικών ταινιών, στα βραβεία της Ακαδημίας (ΕΑΚ).
Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) και χρηματοδοτικά προγράμματα
Τον Ιανουάριο, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ανακοίνωσε εννέα χρηματοδοτικά προγράμματα. Προγράμματα, τα οποία αποτελούν εξέλιξη του προηγούμενου χρηματοδοτικού κανονισμού, με μεγαλύτερη όμως έμφαση στη συνεργασία μεταξύ σεναριογράφου, σκηνοθέτη, παραγωγού, από την ιδέα ακόμα της μελλοντικής ταινίας (συγγραφή σεναρίου – development).
Επιπλέον, εισήγαγε το πρόγραμμα παραγωγής κινηματογραφικών έργων για παιδιά και εφήβους, ενώ επιδιώκει μεγαλύτερη προσέλκυση ξένων παραγωγών στην Ελλάδα και προς αυτή την κατεύθυνση συνεργάζεται με τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ).
Ειδικότερα, τα χρηματοδοτικά προγράμματα του νέου κανονισμού που είχαν ανακοινωθεί τον Ιανουαρίο ήταν τα εξής:
- Πρόγραμμα «Συγγραφή Σεναρίου – Development»
- Βασικό Πρόγραμμα Παραγωγής Κινηματογραφικών Έργων.
- Πρόγραμμα Παραγωγής Κινηματογραφικών Έργων Χαμηλού Προϋπολογισμού.
- Πρόγραμμα Παραγωγής Κινηματογραφικών Έργων για Παιδιά και Εφήβους.
- Πρόγραμμα για Νέους Σκηνοθέτες (1η ή 2η ταινία – συγχρηματοδοτούμενο από ΕΚΚ και ΕΡΤ κατά αναλογία 50%-50%).
- Πρόγραμμα Παραγωγής Κινηματογραφικών Έργων Μικρού Μήκους.
- Πρόγραμμα Παραγωγής Κινηματογραφικών Έργων Ντοκιμαντέρ (συγχρηματοδοτούμενο από ΕΚΚ και ΕΡΤ κατά αναλογία 50%-50%).
- Πρόγραμμα Κινήτρων για Προσέλκυση Ξένων Παραγωγών στην Ελλάδα με μειοψηφική συμμετοχή Έλληνα συμπαραγωγού.
- Πρόγραμμα Ενίσχυσης Ολοκληρωμένου Κινηματογραφικού Έργου.
Βέβαια, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, καθιστά σαφές ότι για να εφαρμοστεί το πρόγραμμα και ο νέος κανονισμός: «πρέπει και η πολιτεία να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να αποδοθεί στο ΕΚΚ το χρέος από την επιστροφή του ΦΠΑ από το 2006 έως σήμερα, ποσό που ανέρχεται σε 4.500.000 ευρώ, καθώς και από τη μηδενική επιστροφή του ειδικού φόρου εισιτηρίων, η οποία για το 2012 ανέρχεται στο ποσό των 3.000.000 ευρώ περίπου» αναφέρει χαρακτηριστικά το ΕΚΚ και σημειώνει ότι «διεκδικεί με κάθε νόμιμο τρόπο την επιστροφή αυτών των χρημάτων».
Η Eυρωπαϊκή Kινηματογραφική Bιομηχανία
Το πρόβλημα της οικονομικής κρίσης, υφίσταται και μάλιστα, όχι μόνο στην Ελλάδα. Τον Φλεβάρη, στο πλαίσιο του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, διοργανώθηκε στην Αγορά της Μπερλινάλε, μία συζήτηση που αφορούσε τον art-house (σινεφίλ) κινηματογράφο στην Ευρώπη.
Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, τα συμπεράσματα της συζήτησης ήταν απογοητευτικά. Οι art-house ταινίες περνούν πολύ δύσκολες μέρες πια. Ενδεικτικά, τα σημεία που τονίστηκαν είναι τα εξής:
- Οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν σταματήσει να αγοράζουν art-house ταινίες. Σύμφωνα με την Ira von Gienanth, υπεύθυνη booking της Γερμανικής εταιρείας διανομής art-house ταινιών Prokino, τα Γερμανικά κανάλια έχουν σταματήσει να αγοράζουν εδώ και δυο χρόνια και δεν πρόκειται να αλλάξουν τακτική έως το 2017. Αυτό δεν άλλαξε ούτε μετά την ανοιχτή επιστολή 24 Γερμανικών εταιρειών διανομής art-house ταινιών που κοινοποιήθηκε πριν ένα χρόνο.
- Το μεγαλύτερο ποσοστό αιθουσών διαθέτει πια μόνο ψηφιακή μηχανή προβολής (DCP) με αποτέλεσμα να γίνονται μετατροπές που κοστίζουν.
- Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί υπέρ-πληθώρα art-house ταινιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο την περίοδο 2011-12 προβλήθηκαν 600 ταινίες του είδους, στη Γερμανία.
Και στην Ελλάδα δυστυχώς, το παρόν και το μέλλον, των art-house ταινιών κάθε άλλο, παρά ευοίωνο είναι. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους, που μια ανάλογη δημιουργική συζήτηση, θα μπορούσε ίσως υπό προϋποθέσεις, να καταδείξει το πρόβλημα και να επιφέρει ένα κάποιο αποτέλεσμα…