Από την επόμενη Πέμπτη 21 Μαρτίου η ταινία του Στέλιου Κούλογλου «Νεοναζί: Το ολοκαύτωμα της μνήμης» θα παίζεται στον κινηματογράφο Ααβόρα (τέρμα Ιπποκράτους) και από τις 4 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη στο Φαργκάνη (Καμάρα). Ακολουθεί η συνέντευξη του Στ.Κούλογλου στην Αγγελική Σπανού για την εφημερίδα FreeSunday.

Ads

Θα μας θυμίσετε τη διαδρομή του ντοκιμαντέρ «Oligarchy» από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι την παρουσίασή του στο ευρωκοινοβούλιο;
 
Το παρουσίασα πέρυσι τέτοια εποχή στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και είχε εξαιρετικές κριτικές. Το Cineaste,που θεωρείται το κορυφαίο αμερικανικό περιοδικό για τον κινηματογράφο, έγραψε: «Δεν υπάρχει καλύτερη ταινία για την κρίση… Ας ελπίσουμε ότι κάποια αμερικανική εταιρεία διανομής θα την διανείμει στις ΗΠΑ».
 
Και βρέθηκε;
 
Δυστυχώς όχι, μέχρι στιγμής. Η αγορά του ντοκιμαντέρ παραμένει δύσκολη, παρ ότι το κοινό τους διευρύνεται τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα όμως η ταινία πήγε πολύ καλά στις κινηματογραφικές αίθουσες και παράλληλα έκανα μια περιοδεία και την παρουσίασα σε δεκάδες πόλεις στην Ελλάδα. Γινόταν συνωστισμός παντού, γιατί ο κόσμος ήθελε και θέλει να μάθει.
 
Στην ταινία, ο Σιλβέν Ρέινες, πρώην υπάλληλος της Goldman Sachs, τη συγκρίνει με τη CIA λέγοντας ότι όπως η CIA έχει το παρατσούκλι «Η εταιρεία» έτσι και η Goldman Sachs έχει το παρατσούκλι «Η φίρμα». Πέρα από τις εντυπώσεις, εσείς έχετε πειστεί ότι αν δεν υπήρχε «Η φίρμα», το ελληνικό καράβι δεν θα είχε ναυαγήσει;
 
Το καράβι ήθελε πολύ σοβαρές επισκευές, έτσι κι αλλοιώς.Αν όμως δεν υπήρχαν η παγκόσμια οικονομική κρίση και ήταν διαφορετικός ο τρόπος που την χειρίστηκαν οι εγχώριοι πολιτικοί όταν έφτασε στην Ελλάδα, ίσως είχαμε αποφύγει το ναυάγιο.
 
Δεν είναι η εύκολη λύση να αποδίδουμε την ελληνική καταστροφή αποκλειστικά στη μαφία των αγορών και των «ενσωματωμένων» πολιτικών; Μια χώρα με αυτό το χρέος, αυτά τα ελλείμματα, αυτές τις διαρθρωτικές αδυναμίες της, αυτόν τον κρατισμό και αυτό το πελατειακό σύστημα πόσο μακριά θα μπορούσε να φτάσει σε συνθήκες ευημερίας;
 
Η Ελλάδα, επειδή πράγματι παρουσιάζει όλες αυτές τις αδυναμίες που αναφέρετε, θολώνει την εικόνα για τις πραγματικές αιτίες της κρίσης. Πάρτε την Ισπανία. Οταν ξέσπασε η κρίση είχε μικρότερο χρέος και πιο ισορροπημένο προυπολογισμό από την Γερμανία. Και τώρα τρέφονται από συσσίτια του Ερυθρου Σταυρού. Συχνά λέγεται ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν εφαρμόζουν τα συμφωνηθέντα(πράγμα που είναι εν μέρει αλήθεια) και έτσι εξηγούν την αποτυχία των μνημονιακών προγραμμάτων. Πάρτε την Πορτογαλία, που είναι ο καλύτερος μαθητής στην τάξη: ακολουθεί κατά πόδας την κρίση στην Ελλάδα.
 
Είναι λάθος να πέφτουμε στην παγίδα της Μέρκελ που απέδωσε την κρίση της ευρωζώνης τους τεμπέληδες Έλληνες. Τα είπα όλα αυτά στην πρόσφατη προβολή της ταινίας στο Ευρωκοινοβούλιο, ήταν παρόντες και ευρωβουλευτές από διάφορες χώρες και βασικά τα επικρότησαν. Λαμβάνω σχεδόν καθημερινά μηνύματα να στείλω dvd της ταινίας για να την διαδώσουν σε άλλες χώρες.
 
Πώς ερμηνεύετε την παθητικότητα της ελληνικής κοινωνίας; Με όλα όσα έχουν γίνει, δεν θα έπρεπε να έχουν σηκωθεί και οι πέτρες;
 
Η πιο αποτελεσματική πολιτική ατάκα των τελευταίων ετών είναι το «μαζί τα φάγαμε». Δεν τα φάγαμε όλοι μαζί, αλλά η ελληνική κοινωνία ενοχοποιήθηκε και φοβήθηκε. Αντίθετα με ότι θέλει να πιστεύει η αριστερά, οι μεγάλες προοδευτικές μεταρρυθμίσεις της κοινωνίας γίνονται σε περιόδους ευημερίας, αυτοπεποίθησης και ανάτασης. «Όλα όσα έχουν γίνει», όπως ρωτάτε, προκαλούν φόβο και συντηρητικές επιλογές. Επί πλέον, υπάρχει και μια κόπωση της ελληνικής κοινωνίας από τις συνεχείς, αναποτελεσματικές «επαναστατικές γυμναστικές» των τελευταίων χρόνων. Για να μην αναφέρει κανείς τις δολοφονίες στην Μαρφίν, που επίσης απομάκρυναν κόσμο που ήθελε να εκφράσει ειρηνικά την αντίθεση του.
 
Η ραγδαία υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολλών σας αρκεί ως εξήγηση για την υπερσυντηρητικοποίηση και για την άνοδο της Χρ. Αυγής; Μήπως υπάρχει κάποιο έλλειμμα στη δημοκρατική μας παιδεία; Αναφέρομαι και στην νέα σας ταινία, που έχει τίτλο «Νεοναζί: το ολοκαύτωμα της μνήμης». Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τις μαρτυρίες των ανθρώπων που επιβίωσαν από τα ολοκαυτώματα που προκάλεσαν οι ναζί σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας;
 
Mία μέρα μετά τις εκλογές του περασμένου Μαΐου,τα ΜΜΕ μετέδωσαν ότι η Χρυσή Αυγή έλαβε 1.000 ψήφους στα  Καλάβρυτα και το Δίστομο. Δυο πόλεις που σημαδεύτηκαν από τη ναζιστική θηριωδία, φάνηκε να νομιμοποιούν με την ψήφο τους, τους «πολιτικούς απογόνους» των δολοφόνων τους. Τις αμέσως επόμενες μέρες, στην ερώτηση αν είναι νεοναζί και σχετίζονται με τον Χίτλερ, οι εκπρόσωποι της ΧΑ απαντούσαν: «oι δημότες στα Καλάβρυτα και το Δίστομο απάντησαν ήδη, με την ψήφο τους». Στην αρχή είπα, περισσότερο από αντίδραση, να καταγράψω τι είχε πραγματικά συμβεί στην διάρκεια της κατοχής και να δω γιατί η ιστορική μνήμη έχει εξασθενίσει. Στην πορεία ανακάλυψα ότι η είδηση ήταν κατασκευασμένη.
 
Πιστεύετε ότι η ζωντανή ιστορική μνήμη μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την αντιμετώπιση των σύγχρονων φαινομένων βίας και φασισμού;
 
Η ταινία είναι «ένα ντοκιμαντέρ μέσα στο ντοκιμαντέρ». Πήγα σε ένα Λύκειο στο Δίστομο και τους πρόβαλα ένα ντοκιμαντέρ για τις ναζιστικές θηριωδίες στα Καλάβρυτα, στον Χορτιάτη, στο Άουσβιτς. Ύστερα κατέγραψα την συζήτηση με τους μαθητές,που ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Ένα από τα θέματα που τέθηκαν, ήταν η αναγκαιότητα της αντίστασης, στην γερμανική κατοχή. Μήπως έχουν δίκιο, ρώτησε ένας μαθητής, όσοι υποστηρίζουν ότι αν οι αντάρτες δεν προκαλούσαν με τη δράση τους τους Γερμανούς, δεν θα υπήρχαν αντίποινα και ολοκαυτώματα; Αυτή η συζήτηση δεν έχει γίνει πότέ στην Ελλάδα. Μετά το εμφύλιο πόλεμο  σχεδόν απαγορεύθηκε η λέξη εθνική αντίσταση, ενώ μετά το 1974 πήγαμε στο άλλο άκρο: η αντίσταση και «ο λαός» αποθεώθηκαν και η ιστορία παρουσιάστηκε σαν να μην υπήρχαν συνεργάτες των Γερμανών.
 
Στο Δίστομο, παρ’ ότι είναι περισσότερο ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι, οι μαθητές πρώτοι φορά έμαθαν ότι τα Τάγματα Ασφαλείας και όχι οι Γερμανοί, έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο σε σφαγές και ολοκαυτώματα όπως στον Χορτιάτη, και συμμετείχαν στη σφαγή στην ίδια την πόλη τους, το Δίστομο. Μαθαίνοντας και ότι η Χρυσή Αυγή θεωρεί εθνικούς αγωνιστές τους ταγματασφαλίτες, που βίαζαν, σκότωναν εν ψυχρώ νήπια και ξεκοίλιαζαν έγκυες γυναίκες, μπορείς ακριβώς να πάρεις μια διαφορετική θέση για τα σύγχρονα φαινόμενα βίας και φασισμού.
 
Σίγουρα λοιπόν υπάρχει αυτό το έλλειμμα στη δημοκρατική μας παιδεία, στο οποίο αναφερθήκατε που βοηθάει την άνοδο των νεοναζί. Πως μπορεί άλλωστε μια χώρα να προχωρήσει προς τα μπρος, αν δεν γνωρίζει το παρελθόν της;