Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η πριγκίπισσα Ιφιγένεια θυσιάστηκε ώστε να φυσήξει ούριος άνεμος και να αποπλεύσει ο ελληνικός στόλος για την Τροία. Σύμφωνα με την μυθολογία της ευρωζώνης, η Ελλάδα πρέπει να μεταβληθεί σε Ιφιγένεια, προκειμένου να πνεύσουν ξανά ευνοϊκοί άνεμοι για το ευρώ. Αλλά αυτή η θυσία δεν θα πετύχαινε τον σκοπό της. Από την στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση στις χρηματαγορές και οι Έλληνες δεν δείχνουν καμία διάθεση να εγκαταλείψουν το ευρώ, η αποβολή της Ελλάδας («Grexit») θα αποφασιζόταν αποκλειστικά από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Αλλά πόσο δίκαιο -ή σώφρων- θα ήταν να αποβληθεί η Ελλάδα από την ευρωζώνη;

Ads

 
Ένα σύνηθες επιχείρημα υπέρ της δια της βίας εκδίωξης της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι πως απέτυχε να μειώσει το έλλειμμά της. Είναι αλήθεια πως το ελληνικό έλλειμμα παραμένει υψηλό και πως η μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα καρκινοβατεί. Αν όμως κανείς προσέξει όσα επιτεύχθηκαν ως τώρα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Έτσι π.χ. η Ελλάδα μείωσε το πρωτογενές έλλειμμά της κατά 8.2% του ΑΕΠ της μέσα σε δύο χρόνια (το 2010 και το 2011)!
 
Οι καταστροφολόγοι επίσης κοιτούν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας και αποφαίνονται πως η ανταγωνιστικότητά της δεν είναι δυνατό να αποκατασταθεί. Αλλά η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και οι δρακόντειες περικοπές μισθών ήδη πετυχαίνουν την απαιτούμενη «εσωτερική υποτίμηση». Συμπεριλαμβανομένου του κόστους εργασίας στο πραγματικό ισοζύγιο πληρωμών, η Ελλάδα εμφανίζεται σήμερα πιο ανταγωνιστική από οποτεδήποτε άλλοτε την τελευταία δεκαετία.
 
Ακόμα όμως και όταν αποδέχονται ορισμένες θετικές εξελίξεις στην οικονομία, οι επικριτές της Ελλάδας συχνά επιμένουν πως της λείπει η πολιτική βούληση. Κι όμως, η κυβέρνηση Παπαδήμου «πέρασε» από το κοινοβούλιο την πιο επώδυνη πολιτική λιτότητας στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία (στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν περικοπές μισθών της τάξης του 22%) με πλειοψηφία σχεδόν 2/3! Εντωμεταξύ «κλείνουν» περικοπές άλλων 11.5 δις ευρώ, έστω και κάπως πιο καθυστερημένα του αναμενομένου, όπως υπογραμμίζουν οι «φαϊνάνσιαλ τάιμς» σε πρόσφατη αρθρογραφία τους.
 
Η διόρθωση που έχει επιτελέσει ως σήμερα η Ελλάδα δεν δικαιολογεί την εικόνα της «αποτυχίας». Από την άλλη, το γεγονός πως διανύουμε το πέμπτο συνεχόμενο έτος ύφεσης, δείχνει πως το status quo δεν είναι πλέον βιώσιμο. Το ελληνικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε το 2011 κατά 7% σχεδόν του ΑΕΠ, και το 2012 αναμένεται περαιτέρω ύφεση, της τάξης και πάλι του 7%. Η ανεργία έχει φτάσει στο 23%. Η Ελλάδα βυθίζεται σε βαθιά ύφεση.
 
Αλλά όμως, παρά τα πολλά προβλήματα της Ελλάδας (στα οποία συμπεριλαμβάνεται η λιτότητα) το πιο επιζήμιο είναι η απειλή πως θα εκδιωχθεί από την ευρωζώνη. Ακόμα και απολύτως υγιείς και αποτελεσματικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν από τους προμηθευτές τους την απαίτηση να πληρώνονται σε ρευστό! Ξένοι πελάτες τις εγκαταλείπουν, λέγοντάς τους πως «είμαστε απολύτως ικανοποιημένοι από την συνεργασία μας, αλλά ανησυχούμε πως δεν θα καταφέρετε να υπάρχετε για πολύ καιρό ακόμα!»
 
Το ίδιο ισχύει και για το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων. Είναι αλήθεια πως το πρόγραμμα αντιμετώπισε πολλά πολιτικά και γραφειοκρατικά εμπόδια. Αυτό όμως που κρατάει τους επενδυτές μακριά από την Ελλάδα είναι εν πολλοίς ο φόβος της αλλαγής νομίσματος. Παράλληλα, η επιφυλακτικότητά τους καθιστά με τη σειρά της αυτό το ενδεχόμενο όλο και πιθανότερο.
 
Ορισμένοι στις Βρυξέλλες προβάλλουν ένα άλλο παράλογο επιχείρημα: η Ελλάδα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη διότι το δημόσιο χρέος της δεν είναι βιώσιμο. Αλλά ως επί το πλείστον το χρέος αυτό επιβαρύνει τον κρατικό, μη-ιδιωτικό, τομέα. Τυχόν εκδίωξη της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα καθιστούσε ανέφικτη την αποπληρωμή αυτού του χρέους. Η Ελλάδα θα υποχρεωνόταν να χρεοκοπήσει, με αποτέλεσμα οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες να υποστούν μεγάλες κεφαλαιακές απώλειες και οι σχέσεις τους με την Ελλάδα να δηλητηριαστούν για πολλά χρόνια.
 
Λύση για την Ελλάδα είναι η ανάπτυξη, όχι η εκδίωξή της από την ευρωζώνη. Η διετής επιμήκυνση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της ελληνικής οικονομίας, που σύμφωνα με πληροφορίες αιτείται η ελληνική κυβέρνηση, θα μετρίαζε τις επιπτώσεις της λιτότητας. Η Ελλάδα μπορεί να επιστρέψει στη μεγέθυνση της οικονομίας της χάρη στη διπλή επίδραση των περαιτέρω διαρθρωτικών αλλαγών και της τόνωσής της από άμεσες επενδύσεις. Θα βοηθήσει η αξιοποίηση υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων σαν τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ή τα κεφάλαια της «ευρωπαϊκής τράπεζας επενδύσεων» (ΕΙΒ).
 
Αλλά όλη αυτή η αβεβαιότητα για το μέλλον της Ελλάδας δεν λειτουργεί από μόνη της αποσταθεροποιητικά για την ευρωζώνη; Πιθανότατα, αλλά η αποβολή της χώρας από την ευρωζώνη θα είχε πολύ χειρότερα αποτελέσματα. Αν η Ευρώπη αποδεχόταν την εκδίωξη της Ελλάδας, θα αύξαινε τις πιθανότητες για πλήρη διάλυση της ευρωζώνης. Το επιχείρημα περί «ανεπίστρεπτης» νομισματικής ένωσης θα κατέρρεε. Η ευρωζώνη θα υπέκυπτε στις διαρκείς κερδοσκοπικές επιθέσεις γύρω από το ποια χώρα θα είναι η επόμενη. Οι καταθέτες στις υπόλοιπες περιφερειακές χώρες θα έσπευδαν στις τράπεζες να αποσύρουν τις καταθέσεις τους με αποτέλεσμα να προκληθεί πανικός. Τα «πακέτα στήριξης» θα σαρώνονταν από τις ενστικτώδεις αντιδράσεις των πανικόβλητων επενδυτών.
 
Κι έτσι για το ευρώ η θυσία της Ιφιγένειας θα κατέληγε να γίνει η απαρχή μιας τελετουργικής συλλογικής αυτοκτονίας. Όπως ακριβώς η θυσία της οδήγησε στο δεκαετή τρωικό πόλεμο, η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε πολλά χρόνια τρόμου για όλη την ευρωζώνη.

Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής του οικονομικού πανεπιστημίου Αθηνών

Financial Times (Αναδημοσιεύθηκε από την Προοδευτική Πολιτική)

Ads