Με αφορμή τη σημερινή ημέρα που είναι αφιερωμένη στην καταπολέμηση της σωματικής τιμωρίας των παιδιών, ας ρίξουμε μια ματιά στον τρόπο που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας ό,τι πολυτιμότερο διαθέτει: το ίδιο το μέλλον της.

«Αφήστε τα παιδιά να έρθουν κοντά μου και μην τα εμποδίζετε, γιατί δική τους είναι η βασιλεία των ουρανών», είπε κάποτε ο Ιησούς, θέτοντας τον πρώτο νόμο για την προστασία του παιδιών, σε μια εποχή που η θέση τους μέσα στην κοινωνία ήταν τόσο υποβαθμισμένη που ένας βασιλιάς μπορούσε να διατάξει και τη σφαγή ακόμα όλων των νηπίων της χώρας του!

2010 χρόνια μετά, και τα λόγια αυτά εξακολουθούν να μοιάζουν εξωπραγματικά, ανέφικτα. Γιατί μπορεί μεν στα παιδιά να ανήκει η βασιλεία των ουρανών, επί της γης όμως τα πράγματα δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά. Σε έναν πλανήτη με εξελιγμένη τεχνολογία, με πυρηνική ενέργεια, με πανίσχυρες πολυεθνικές, με αποστολές εξερεύνησης στο διάστημα, δεν είναι παράδοξο 13.000.000 παιδιά να πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα, τις αρρώστιες, τους πολέμους και την κακομεταχείριση; Δεν είναι λυπηρό 120.000.000, 6 έως 11 ετών, να μην πηγαίνουν σχολείο και περισσότερα από 250.000.000 να αναγκάζονται να εργαστούν για να ζήσουν; Δεν προκαλεί αποστροφή και ανατριχίλα το γεγονός ότι γύρω στα 3.500 αθώα πλάσματα πεθαίνουν κάθε χρόνο από κακοποίηση ή παραμέληση στις ανεπτυγμένες χώρες, σύμφωνα με τη Unicef;

Γιατί δε φτάνει που το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη λιμοκτονεί, είναι και η κακοποίηση των παιδιών, που αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα του «πολιτισμένου» κόσμου. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο ένας ή περισσότεροι ενήλικες προκαλούν ή επιτρέπουν να προκληθούν στο παιδί σωματικές κακώσεις ή συνθήκες στέρησης, ώστε συχνά να επιφέρουν σοβαρές διαταραχές σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής, ακόμα και θάνατο. Μια ιδιαίτερη κατηγορία κακοποίησης είναι και η σεξουαλική, που περιλαμβάνει ασέλγεια, θωπείες, επίδειξη, παιδεραστία, παιδική πορνεία.

Μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν θα μας δείξει ότι το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης είναι τόσο παλιό όσο κι ο κόσμος. Στην αρχαία Σπάρτη είχαμε τον Καιάδα, στη Ρώμη, σύμφωνα με το νόμο, ο πατέρα είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου στο παιδί – vitae et necis – μπορούσε να το εγκαταλείψει, να το πουλήσει, ακόμα και να το σκοτώσει. Στο Μεσαίωνα το παιδί θεωρείτο πράγμα – res – ή ζώο και το κατέτασσαν στην ίδια μοίρα με το δούλο. Άρχιζαν να δουλεύουν από 4 ετών και πολλοί γονείς τα εκμεταλλεύονταν οι ίδιοι και τα νοίκιαζαν για διάφορες δουλειές, κυρίως για καπνοδοχοκαθαριστές.

Κυριότερο μέσο σωφρονισμού των παιδιών, ήταν παλιότερα ο ξυλοδαρμός, πράγμα αδιανόητο για τα σημερινά δεδομένα (ελπίζω). Πολλά παιδιά βρίσκονταν κακοποιημένα και δολοφονημένα, αλλά οι αιτίες έμεναν αδιευκρίνιστες. Με την πρόοδο της Ιατρικής και με την επανάσταση που έφεραν οι ακτίνες Χ, οι αιτίες πολλών κακώσεων ήρθαν στο φως, για τις οποίες συνήθως υπεύθυνος ήταν ο πα – ΤΕΡΑΣ ή ο πατριός.

Μερικούς αιώνες μετά, ευτυχώς τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ, όχι όμως για όλα τα αθώα πλάσματα που έρχονται στον κόσμο. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 16% των κοριτσιών και το 6% των αγοριών έχουν κακοποιηθεί σωματικά ή σεξουαλικά, ενώ η υπόθεση Δουρή θα θεωρείται για πολλά χρόνια ακόμα ένα έγκλημα ιδιαζόντως απεχθές, που ούτε οι ίδιοι οι φυλακισμένοι δεν μπόρεσαν να αφήσουν ατιμώρητο. Το Βέλγιο – στο οποίο οι περιπτώσεις κακοποίησης φτάνουν τις 13.000 το χρόνο – συγκλονίστηκε με την υπόθεση παιδεραστίας Ντιντρού και οι νόμοι γίνονται ολοένα και αυστηρότεροι διεθνώς, όσον αφορά παρόμοιες περιπτώσεις. Για παράδειγμα ο νόμος της Σάρας στη Βρετανία – όπου 13.000 κακοποιημένα παιδιά το χρόνο – που ψηφίστηκε μετά το τραγικό έγκλημα του βιασμού και της δολοφονίας της οκτάχρονης Σάρας και ο νόμος της Μέγκαν στην Αμερική – 1.000.000 κακοποιημένα παιδιά το χρόνο – μετά από παρόμοιο ειδεχθές έγκλημα.

Όμως, όσο κι αν η νομοθεσία γίνεται αυστηρότερη, δεν φαίνεται να αποφέρει και πολλά αποτελέσματα. Δεν είναι άλλωστε λίγα τα παιδιά των δρόμων που εξαφανίζονται κάθε χρόνο. Όσο για τις χειμαζόμενες από την ανέχεια χώρες της Ασίας… τι να πρωτοπεί κανείς; Εκεί, όχι μόνο νομοθεσία δεν υπάρχει, αλλά η παιδική πορνεία, στην οποία ανόητοι και ανώμαλοι τουρίστες, δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση, είναι ένας από τους μεγαλύτερους πόρους της Ταϋλάνδης, που πουλά τα ανήλικα παιδιά της προς 40 δολάρια τη φορά. Στην Ινδία οι ίδιοι οι γονείς προωθούν τα παιδιά τους σε οίκους ανοχής προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα.

Έχει συσταθεί βέβαια Διεθνής Οργανισμός για την καταπολέμηση της παιδικής πορνείας στις Ασιατικές χώρες (ECPAT), όμως πόσα μπορεί να προσφέρει σε τόπους όπου το κακό είναι βαθιά ριζωμένο; Όταν η Δύση κλείνει τα μάτια μπροστά σε μια τέτοια φρικιαστική πραγματικότητα; Όταν κωφεύει στις κραυγές χιλιάδων αθώων παιδιών που αυτό που θα έπρεπε να έχουν είναι ίσα δικαιώματα με όλα τα άλλα παιδιά του κόσμου; Δικαίωμα στη ζωή και την αξιοπρέπεια, τη μόρφωση και την υγεία, αυτονόητα για κάθε ανθρώπινο πλάσμα από τη στιγμή της γέννησής του. Ποιος επιτέλους θα νοιαστεί για τα αθώα αυτά πλάσματα, που εξ ορισμού πλέον είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού;

Ας μου επιτραπεί να αναφέρω εδώ μια ακόμη φράση του Χριστού: «όποιος σκανδαλίσει με τη συμπεριφορά του ένα παιδί, είναι προτιμότερο να κρεμάσει στο λαιμό του μια μεγάλη πέτρα και να καταποντιστεί στο πέλαγος». Όμως μερικοί, όχι μόνο στο πέλαγος δεν καταποντίζονται, αλλά επαναλαμβάνουν κιόλας την ειδεχθή τους συμπεριφορά με εξαιρετική ευκολία. Ξεσπούν τα απωθημένα τους, τα κόμπλεξ και την κακία τους πάνω σε πλάσματα στα οποία έχουν άμεση και εύκολη πρόσβαση, αδύναμα να αμυνθούν και να αντιδράσουν και στα οποία έχουν απόλυτο έλεγχο. Γιατί, δυστυχώς, όπως πολύ σοφά παρατήρησε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσόρι, «ποτέ κανείς δεν εξαρτήθηκε τόσο ολοκληρωτικά από κάποιον άλλο, όσο τα παιδιά από τον ενήλικο».

Και για να γυρίσουμε στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνα του Παντείου, οκτώ από τις δέκα κακοποιήσεις είναι σωματικές, οι υπόλοιπες σεξουαλικές ή και τα δύο. Ένας στους δύο Έλληνες έχει γίνει μάρτυρας κακοποίησης παιδιού, όμως μόνο ο ένας στους τέσσερις προσπάθησε να μεσολαβήσει, ενώ – πολύ θλιβερή διαπίστωση – μόνο ένας στους δεκαπέντε θα καταγγείλει το γεγονός στην αστυνομία. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι κανείς δε θέλει να μπερδευτεί με καταθέσεις και δικαστήρια κι ακόμη όσοι το έκαναν δεν έμειναν ευχαριστημένοι από τα αποτελέσματα, γιατί η κακοποίηση συνεχίστηκε, κλονίζοντας κάθε εμπιστοσύνη στην κρατική αντιμετώπιση. Σε πολλές περιπτώσεις, άλλωστε, τα παιδιά τα πάνε από δω κι από κει, χωρίς να ξέρουν τι να τα κάνουν.

Δεν μπορούμε να περιμένουμε έτσι σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος, το οποίο φαίνεται να κυκλώνουμε διαρκώς χωρίς να βρίσκουμε λύση. Είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία ενός κεντρικού φορέα με περιφερειακά γραφεία, τα οποία να στελεχώνονται με κατάλληλους και καταρτισμένους επιστήμονες. Ασφαλώς το κράτος έχει χρέος να καταφέρει να αφυπνίσει τους πολίτες, να τους δείξει ότι μπορούν να το εμπιστευτούν, ότι θα σκύψει πάνω από το κάθε πρόβλημα ξεχωριστά, ότι θα μπορέσει να παράσχει προστασία στο θύμα ή στο μάρτυρα που έκανε την καταγγελία. Ότι η υπόθεση δε θα μπλέξει στα γρανάζια μιας ατέλειωτης γραφειοκρατίας με αβέβαιο αποτέλεσμα. Θα πρέπει ο κόσμος να ενημερωθεί και κυρίως να μη φοβάται να καταγγείλει.

Γιατί είναι πολλοί οι μάρτυρες – συνήθως μητέρες – που βλέπουν τα παιδιά τους να κακοποιούνται και αποσιωπούν το γεγονός είτε γιατί φοβούνται, είτε γιατί δεν θέλουν να «εκθέσουν» την οικογένεια. Ας σπάσουμε αυτό το ταμπού. Όταν η μάνα δει το παιδί της να κακοποιείται από έναν τύραννο πατέρα ή σύντροφο από τον οποίο, συνήθως και όχι απαραίτητα, μπορεί να έχει κακοποιηθεί και η ίδια, να τρέξει χωρίς δεύτερη σκέψη να το καταγγείλει και να ζητήσει προστασία γι αυτή και το παιδί της. Είναι όμως σημαντικό να ξέρει ότι θα την έχει.

Τελειώνοντας, ας υπενθυμίσω σε όλους μας ότι τα παιδιά είναι ότι πιο τρυφερό διαθέτει μια κοινωνία. Μαύρα, κίτρινα, άσπρα, είναι παιδιά. Παιδιά των ακριβών σχολείων ή παιδιά των φαναριών, είναι παιδιά. Παιδιά της Αιθιοπίας, παιδιά της Σουηδίας ή προσφυγόπουλα, είναι παιδιά. Παιδιά όμορφα, παιδιά άσχημα, παιδιά ορφανά, παιδιά κακοποιημένα, παιδιά άρρωστα, παιδιά παραχαϊδεμένα, είναι παιδιά. Είναι το μέλλον. Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του σοφού Χαλίλ Γκιμπράν: «Κάθε άντρας είναι πατέρας ενός παιδιού σ’ αυτόν τον κόσμο»,( και όχι μόνο άντρας βέβαια).

Κι αναρωτιέμαι: σε κάποιες αραβικές χώρες, όταν κάποιος κλέψει θα του κόψουν το χέρι, μήπως θα έπρεπε κι εδώ να ισχύσει κάτι αντίστοιχο γι αυτούς που κακοποιούν παιδιά, με οποιοδήποτε τρόπο και οποιοδήποτε όργανο;

Σύντομα θα ακολουθήσει άρθρο για την Παιδική Πορνογραφία.

* Η Χριστιάννα Λούπα είναι δικηγόρος και συγγραφέας