Ενώ η συζήτηση για αναδιάρθρωση χρέους φουντώνει, έστω και αν η κυβέρνηση επανειλημμένα έχει διαψεύσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δύο εκθέσεις, μία από τον οίκο Nomura και μία από το νομικό γραφείο Cleary Gottlileb Steen & Hamilton, παρουσιάζουν τα πιθανά σενάρια αναδιάρθρωσης για το ελληνικό χρέος, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τις κάθε περίπτωσης. Ωστόσο, ο οίκος Nomura σημειώνει πως η αναδιάρθρωση δεν αποτελεί «πανάκια» και πως «οι δομικές αλλαγές και η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων θα συνεχίσουν να αποτελούν το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία».

Ads

Στην έκθεση του οίκου Nomura αναφέρεται πως «έναν χρόνο νωρίτερα, όταν τα μέλη της ευρωζώνης συμφωνούσαν στην στήριξη της Ελλάδας με το πακέτο των 110 δισ. ευρώ, η λογική τους ήταν ότι μία ισχυρή προσαρμογή της πολιτικής της χώρας, σε συνδυασμό με την δικλείδα ασφαλείας των περιοδικών αξιολογήσεων, θα επέτρεπε στην Ελλάδα να επιστρέψει σταδιακά στις αγορές ομολόγων από το Μάρτιο του 2012, όταν θα πρέπει να αποπληρώσει σημαντικά ποσά». «Αυτή η ισχυρή προσαρμογή πολιτικής πραγματοποιήθηκε», σημειώνει η έκθεση, κάνοντας παράλληλα αναφορά στη μείωση του ελλείμματος και τα μέτρα που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση για την περικοπή των δαπανών του δημοσίου, αλλά και για την αγορά εργασίας.

Ωστόσο, όπως τονίζεται, οι αγορές δεν έχουν ακόμα πεισθεί. Στην έκθεση αναφέρεται πως ο βασικός λόγος για αυτή τη δυσπιστία των αγορών παραμένει ο υψηλός λόγος χρέους προς ΑΕΠ που παρουσιάζει η Ελλάδα και ο οποίος, όπως σημειώνεται, το 2013 αναμένεται να ανέλθει στο 160%. Επιπλέον, η Nomura επισημαίνει ότι υπάρχουν και άλλα προβλήματα όπως είναι το υψηλό δημοσιονομικό πρόβλημα, η αδυναμία που παρουσιάζεται στην είσπραξη φόρων, αλλά και η μη υλοποίηση ή αδυναμία των δομικών αλλαγών για να στηριχθεί η ανάπτυξη. Ακόμη, η Nomura σημειώνει πως και η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα είναι «εύθραυστη».

Ο οίκος αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην κρισιμότητα της επικείμενης τριμηνιαίας αξιολόγησης από την τρόικα το Μάιο, όταν και θα συζητηθεί όπως λέει, όχι μόνο η έγκριση της επόμενης δόσης του δανείου αλλά και το ενδεχόμενο να υπάρξει μία περαιτέρω ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας πριν βγει στις αγορές.

Η Nomura παρουσιάζοντας τα πιθανά σενάρια παρεμβάσεων αναφέρει πως θα μπορούσε, ως πρώτο ενδεχόμενο, να παραταθεί η στήριξη και να παρασχεθεί νέο δάνειο από την τρόικα, καθώς, όπως σημειώνει, προς το παρόν φαίνεται απίθανο να καταφέρει η Ελλάδα να έχει πρόσβαση στις αγορές τον επόμενο χρόνο, όπως προβλέπουν οι όροι του «πακέτου» που εγκρίθηκε το Μάιο του 2010. Μάλιστα, η Nomura τονίζει πως με αυτό τον τρόπο η Ε.Ε. θα μπορούσε να φανεί συνεπής με την υπόσχεσή της ότι δεν θα γίνει αναδιάρθρωση πριν το 2013.

Μετά το 2013, σημειώνεται πως «η όποια επιπλέον στήριξη θα πρέπει να δοθεί μέσα από τον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης και θα περιλαμβάνει συμμετοχή, εθελοντική ή μη, και του ιδιωτικού τομέα, αν η δυναμική του ελληνικού χρέους κριθεί ως μη βιώσιμη. Ως αποτέλεσμα, τα υπάρχοντα ομόλογα που λήγουν μετά τον Ιούλιο του 2013 θα μπορούσαν να αρχίσουν να τιμολογούν την πιθανότητα ενός ακόμη μεγαλύτερου haircut. Και αυτό, διότι η συμμετοχή των ιδιωτών στο ελληνικό χρέος θα είναι τότε ακόμη μικρότερη ως ποσοστό επί του συνόλου. Το γεγονός ότι οι επενδυτές αυτοί θα αναμένουν ακόμη μικρότερο ανακτηθέν κεφάλαιο θα παραμείνει ένα σημαντικό εμπόδιο για την πρόσβαση της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές».

«Μία ακόμα πιο σημαντική παράμετρος είναι ότι η απόφαση για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι ξεκάθαρα πολιτική. Φαίνεται ότι κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρχίζουν να αμφιβάλλουν ακόμα περισσότερο για το κατά πόσο ένα νέο «πακέτο» στήριξης προς την Ελλάδα θα έλυνε το πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους της. Επιπρόσθετα, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Φινλανδία δείχνουν ότι η πιθανότητα να εγκριθεί ένα νέο «πακέτο» για την Ελλάδα είναι μειωμένη», σημειώνεται στη έκθεση.

Ένα άλλο σενάριο που παρουσιάζει η Nomura είναι η παροχή νέου δανείου από το «μηχανισμό στήριξης», αλλά και με τη δυνατότητα επαναγοράς ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, με discount. Τρίτο σενάριο σύμφωνα με τη Nomura είναι η επιλογή ενός εθελοντικού αναπρογραμματισμού, με την Ελλάδα να μην οδηγείται σε «κούρεμα» αλλά του χρέους, αλλά σε ένα χρονικό αναπρογραμματισμό της αποπληρωμής του χρέους. Μία επιλογή που σύμφωνα με τον οίκο είναι «φιλική προς τις αγορές». Ως τελευταίο σενάριο, η Nomura παρουσιάζει το περίφημο «Haircut».

«Συχνά υποστηρίζεται ότι η μείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ κάτω από το 100% είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης του προβλήματος χρέους της Ελλάδας. Ότι έτσι θα υποχωρούσαν τα επιτόκια, ότι η Ελλάδα θα αποκτούσε και πάλι πρόσβαση στις αγορές και ότι οι επενδύσεις και η ανάπτυξη θα επανεκκινούσαν. Ωστόσο, πέραν των κινδύνων διάχυσης, υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι δύο λόγοι για τους οποίους η ιδέα αυτή δεν είναι ελκυστική. Κατά πρώτον, η σύνθεση του ελληνικού χρέους έχει αλλάξει τον τελευταίο χρόνο, με αποτέλεσμα σημαντικά μεγαλύτερο μέρος του να βρίσκεται στα «χέρια» των Ε.Ε. και ΔΝΤ και στην κατοχή της ΕΚΤ. Ένα haircut που θα επηρεάσει και τους εγχώριους ομολογιούχους (τράπεζες, ταμεία και αμοιβαία κεφάλαια) θα έχει στην καλύτερη περίπτωση εξαιρετικά αμφίβολα αποτελέσματα. Και αν αυτοί εξαιρεθούν, τότε για να επιτευχθεί π.χ. μία μείωση κατά 50% στο λόγο χρέους προς ΑΕΠ, τότε όλοι ο άλλοι πρέπει να δεχθούν μείωση των απαιτήσεών τους κατά 100% στα τέλη του 2011», αναφέρει για το σενάριο του «Haircut» η Nomura και προσθέτει:

«Κατά δεύτερον, ένα χαμηλότερο σημείο εκκίνησης για το ελληνικό χρέος δεν λύνει από μόνο του τα υποβόσκοντα προβλήματα της οικονομίας της χώρας. Μάλιστα, θα μπορούσε να εξελιχθεί ακόμα και σε πλήγμα για τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων. Αυτό που χρειάζεται αντ’ αυτού, είναι σχεδόν μία δεκαετία πολιτικών μεταρρυθμίσεων και εφαρμογής τους. Η υπερβολική εστίαση στους μηχανισμούς μείωσης του χρέους ενέχει τον κίνδυνο να αποσπάσει την προσοχή από την «άβολη» πραγματικότητα. Και αυτές οι πιο επιθετικές τεχνικές μείωσης του χρέους που συζητούνται τελευταία ενέχουν πράγματι κινδύνους, αλλά οι πολιτικοί της Ε.Ε. φαίνεται ότι υποχρεώνονται να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο για πολιτικούς λόγους».

Την ίδια στιγμή και το διεθνές νομικό γραφείο Cleary Gottlileb Steen & Hamilton, που έχει παρουσία στα χρηματοπιστωτικά κέντρα παγκοσμίως, αναφέρεται στα σενάρια για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Σύμφωνα με έκθεση της νομικής εταιρείας, όπως αυτή δημοσιεύεται στο «Βήμα της Κυριακής» τα πιθανά σενάρια αναδιάρθρωσης, σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές το 2013, είναι επτά. Σημειώνεται πως οι συντάκτες της έκθεσης εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές με αντίστοιχα εγχειρήματα του παρελθόντος σε χώρες όπως η Αργεντινή, η Ουρουγουάη, ο Ισημερινός, η Ρωσία, το Ιράκ, οι Φιλιππίνες και το Μεξικό.

Πρώτο σενάριο, σύμφωνα με την έκθεση της Cleary Gottlileb Steen & Hamilton, είναι η Ελλάδα να μπορέσει να βγει στις αγορές το 2013, ένα σενάριο που υποστηρίζουν οι αξιωματούχοι της τρόικας και της ελληνικής κυβέρνησης. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει, ανοίγει το κεφάλαιο της αναδιάρθρωσης. Αν η αναδιάρθρωση πραγματοποιηθεί πριν από το 2013 τότε υπάρχουν : το σενάριο της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής των ομολόγων, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη των κατόχων, όπως σημειώνεται, το σενάριο της πλήρης αναδιάρθρωσης που περιλαμβάνει «κούρεμα» του χρέους και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και τέλος το σενάριο της αναδιάρθρωσης του δανείου της τρόικας, καθώς όπως αναφέρεται, με την ολοκλήρωση του μνημονίου, η τρόικα θα έχει περίπου το 1/3 του ελληνικού χρέους.

Στο ενδεχόμενο που η αναδιάρθρωση αποφασισθεί για μετά το 2013, τότε τα επικρατέστερα σενάρια είναι η αναδιάρθρωση των δανείων του ιδιωτικού τομέα, με σημαντικό κούρεμα στα ομόλογα των ιδιωτών, η αναδιάρθρωση των δανείων της τρόικας, κίνηση λιγότερο επιζήμια για τους ιδιώτες κατόχους ελληνικών ομολόγων, και τέλος, η ένταξη της Ελλάδας σε «διεθνή κηδεμονία», όπως αναφέρει. Το εν λόγω σενάριο, περιλαμβάνει νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας από την τρόικα, με νέο μνημόνιο, με το χρέος προς τους ιδιώτες να περνά σταδιακά στην ΕΕ και το ΔΝΤ.