Η προγεστερόνη ευαίσθητη στο σπέρμα, μία θηλυκή ορμόνη, η οποία παράγεται από κύτταρα που περιβάλλουν το ωάριο, μπορεί να οδηγήσει τα σπερματοζωάρια στο ωάριο αλλά και να τους δώσει επιπλέον ώθηση ώστε να εισέλθουν σε αυτό. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν μία γερμανική και μία αμερικανική έρευνα που δημοσιεύθηκαν ταυτόχρονα στο περιοδικό «Nature», και ανοίγουν το δρόμο για τη δημιουργία μιας νέας κατηγορίας αντισυλληπτικών φαρμάκων.

Ads

Προηγούμενες μελέτες έδειχναν ότι τα σπερματοζωάρια κατευθύνονται προς περιοχές με υψηλά επίπεδα προγεστερόνης. Η ορμόνη αυτή έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί υπερκινητικότητα στα σπερματοζωάρια. Οι νέες μελέτες δείχνουν πως η προγεστερόνη ενεργοποιεί ένα μοριακό κανάλι που ονομάζεται CatSper, το οποίο γεμίζει τα σπερματοζωάρια με ασβέστιο.

Τα ποντίκια που δεν έχουν αυτό το κανάλι είναι στείρα, όπως είναι και κάποιοι άνδρες με μεταλλάξεις στα γονίδια που συνδέονται με αυτό το κανάλι, τονίζει η Polina Lishko, αναπαραγωγική βιολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και επικεφαλής της αμερικάνικης μελέτης. Το σπέρμα που δεν έχει το CatSper δεν μπορεί να γίνει υπερκινητικό.

Οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο να μετρήσουν το ηλεκτρικό ρεύμα εντός του σπέρματος που δημιουργείται από ιόντα όπως είναι το ασβέστιο, παρόμοιο με τον τρόπο που οι νευροεπιστήμονες καταγράφουν την ηλεκτρική δραστηριότητα των νευρώνων. Ανακάλυψαν έτσι ότι η προσθήκη προγεστερόνης στο σπέρμα ενισχύει το ρεύμα, ενώ η θεραπεία με φάρμακα που μπλοκάρουν το CatSper το μειώνει. Επίσης, τοποθετώντας τα σπερματοζωάρια σε περιβάλλοντα με υψηλό pH, όπως εκείνο που βρίσκεται γύρω από το ωάριο, οδηγεί σε ενεργοποίηση του CatSper. Ένας συνδυασμός υψηλού pH και προγεστερόνης έχει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Ads

Μία δεύτερη ομάδα με επικεφαλής τον Benjamin Kaupp, έναν βιοφυσικό στο Κέντρο Προηγμένων Ευρωπαϊκών Μελετών και Ερευνών στη Βόννη της Γερμανίας, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα. Μετρώντας τα επίπεδα του ασβεστίου στο ανθρώπινο σπέρμα, διαπίστωσαν πως τα αποτελέσματα της χορήγησης προγεστερόνης είναι σχεδόν στιγμιαία. Ο Kaupp επισημαίνει πως η γρήγορη δράση υποδεικνύει ότι το ίδιο το CatSper ανιχνεύει την ορμόνη και προκαλεί την αύξηση των επιπέδων του ασβεστίου, ενώ τονίζει ότι προβλήματα στην ανίχνευση της προγεστερόνης θα μπορούσαν να εξηγήσουν ορισμένες περιπτώσεις υπογονιμότητας.

Ακόμα, επισημαίνει ότι η ζήτηση για τα φάρμακα υπογονιμότητας που ενεργοποιούν το CatSper θα ήταν ελάχιστη, καθώς η υπογονιμότητα αντιμετωπίζει με επιτυχία με εξωσωματική γονιμοποίηση. Σύμφωνα με τον Kaupp, πιο πολλά υποσχόμενα θα ήταν φάρμακα που θα εμποδίζουν τη σύλληψη, μειώνοντας την ικανότητα του καναλιού να εντοπίσει τη προγεστερόνη ή ακόμα και σταματώντας τελείως τη λειτουργία του.