Το πολιτικό περιβάλλον που υπήρχε κατά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου είναι πια πολύ μακρινό. Ενα κεντρικό πολιτικό συμπέρασμα από όσα συνέβησαν την προηγούμενη εβδομάδα στη Βουλή είναι ότι η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση θα αντιπαρατεθούν σκληρά – σαν να βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Η διαδικασία ανάδειξης νέας ηγεσίας οδηγεί τη ΝΔ σε εριστική στάση και μάλιστα εξελίσσεται ένας ανταγωνισμός μεταξύ των υποψήφιων αρχηγών ως προς το ποιος είναι περισσότερο επιθετικός απέναντι στον πρωθυπουργό.

Κατά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου την επόμενη εβδομάδα η ΝΔ, σύμφωνα με πληροφορίες, προσανατολίζεται σε αποχή και υπάρχει αισιοδοξία ότι δεν θα εκδηλωθούν αντιδράσεις γι αυτή την επιλογή από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα που -όπως θεωρούν στην Συγγρού- θα δείξει κατανόηση.

Ο Αλέξης Τσίπρας, από το βήμα της Βουλής, την προηγούμενη Τετάρτη, κατηγόρησε τη ΝΔ για εξουσιομανία λέγοντας ότι και πριν τις εκλογές ό,τι έκανε το έκανε με σκοπό να κατακτήσει θέσεις εξουσίας και τώρα το ίδιο. “Αλλά έτσι όπως πάτε δεν θα δείτε εξουσία όχι απλώς αυτή την τετραετία αλλά ούτε την επόμενη”, σχολίασε ειρωνικά. Αντίθετα, απέφυγε βαριές μομφές εναντίον του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, ενώ έχει καταγραφεί το άνοιγμα του σε όλες τις “αντινεοφιλελεύθερες, προοδευτικές δυνάμεις”. Το ερώτημα που θέτει στην Φώφη Γεννηματά και στον Σταύρο Θεοδωράκη είναι πώς θα πείσουν ότι δεν είναι “ουρά της ΝΔ” αν δεν στηρίξουν την κυβέρνηση σε κοινωνικά δίκαιες μεταρρυθμίσεις και διεκδικήσεις έναντι των πιστωτών.

Οι δύσκολες συμμαχίες

Τόσο η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ όσο και ο επικεφαλής του Ποταμιού, από την επόμενη μέρα των εκλογών και μέχρι τώρα, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο στήριξης της κυβέρνησης ή συμμετοχής στην κυβέρνηση. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι δεν ανέχονται τους ΑΝΕΛ, ενώ επικαλούνται επίσης πολιτικές διαφωνίες επί της ουσίας. Η στάση αυτή θα καταγραφεί στις επόμενες κρίσιμες ψηφοφορίες, με την ελπίδα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα αρχίσει να πληρώνει το πολιτικό κόστος της εφαρμογής του μνημονίου. Συνεργάτες της Φ. Γεννηματά υποστηρίζουν ότι ακόμη και αν διασαλευτεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία και χρειαστεί ανασύνθεση για να μην γίνουν εκλογές, το ΠΑΣΟΚ θα αξιώσει συμμετοχή της ΝΔ στην κυβέρνηση προκειμένου να πάρει μέρος. Συνεργάτες του Στ. Θεοδωράκη θυμίζουν ότι είναι σταθερή του θέση η δημιουργία μιας κυβέρνησης της ευρύτερης δυνατής αποδοχής και ότι δεν έχει αλλάξει κάτι ώστε να τροποποιηθεί η συγκεκριμένη προσέγγιση.

Παρόλο που ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι ακολουθούν ανάλογη πορεία, οι μεταξύ τους σχέσεις είναι κακές λόγω της άρνησης του Στ. Θεοδωράκη να συμπλεύσει με τη “Δημοκρατική Συμπαράταξη”. Δίαυλοι επικοινωνίας και συνεννόησης με τη ΝΔ δεν υπάρχουν, ενώ αντίθετα δεν επιδιώκεται οποιασδήποτε μορφής ταύτιση.

Εν αρχή ην το χρέος

Η συζήτηση για τη συγκρότηση εθνικής ομάδας διαπραγμάτευσης για το χρέος έχει ήδη ξεκινήσει. Ο πρωθυπουργός απηύθυνε μια καταρχήν πρόσκληση στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Β. Μεϊμαράκη, θέτοντας ως προϋπόθεση την αποδοχή της θέσης ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Για την αντιπολίτευση θα είναι δύσκολο να αρνηθεί συμμετοχή σε μια τέτοια ομάδα αλλά δεν θα είναι και εύκολο να συμμετάσχει ενώ καταψηφίζει οποιοδήποτε νομοσχέδιο έρχεται στη Βουλή συντηρώντας την πόλωση.

Ορόσημο θα είναι το νομοσχέδιο για τις τηλεοπτικές συχνότητες που αναμένεται να κατατεθεί στη  Βουλή πριν το τέλος Νοεμβρίου. Το λογικό είναι να υποστηριχθεί από τα κόμματα της αντιπολίτευσης γιατί διαφορετικά θα πρέπει να εξηγήσουν με ποιο σκεπτικό διαφωνούν – και δεν θα είναι απλό. Αν, όμως, διαμορφωθούν συνθήκες συναίνεσης γύρω από τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις, εκ των πραγμάτων θα δημιουργηθούν ρωγμές στο μέτωπο ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι απέναντι στην κυβέρνηση.

Ειδικά για τη στάση της ΝΔ πολλά θα κριθούν από την νέα ηγεσία που θα αναδειχθεί τον Νοέμβριο. Για παράδειγμα, αν κερδίσει την κούρσα ο Κ. Μητσοτάκης είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα ακολουθήσει την αντιμνημονιακή πορεία που ξεκίνησε μετεκλογικά ο Β. Μεϊμαράκης. 

Ορίζοντας τετραετίας

Κυρίαρχη εκτίμηση στο εσωτερικό της κυβέρνησης είναι ότι η συνοχή της συμπολίτευσης δεν πρόκειται να διαρραγεί μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου όταν αναμένεται να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και παρόλο που στο μεταξύ θα έχουν ψηφιστεί παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό και στο φορολογικό.

Η ανησυχία αφορά την άνοιξη, όταν θα έχει ολοκληρωθεί ένα τρίμηνο βαριάς ύφεσης, και θα πλησιάζει η δεύτερη αξιολόγηση με την απομείωση του χρέους να συνδέεται εκ των πραγμάτων με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις.

Ως τότε θα έχει δώσει το στίγμα της η νέα ηγεσία της ΝΔ, θα έχει κάνει το συνέδριό του το Ποτάμι, θα έχουν φανεί τα όρια της “Δημοκρατικής Συμπαράταξης” και θα γίνεται ή θα προετοιμάζεται το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που θα καταλήξει στην μετεξέλιξή του μέσα από την προσαρμογή στα δεδομένα που δημιουργήθηκαν με την αποδοχή του τρίτου μνημονίου, τη διάσπαση και την δοκιμασία στις ευθύνες της διακυβέρνησης.