Ο μοιραία αυτοκαταστροφικός ποιητής της ροκ Τζιμ Μόρισον είχε ξεκάθαρη, όσο και προφητική, άποψη για τα ΜΜΕ. «Όποιος τα ελέγχει, ελέγχει το μυαλό» είχε δηλώσει το πιο σκοτεινό και συνάμα γοητευτικό ίνδαλμα της μουσικής βιομηχανίας. Στη γονατισμένη από την ύφεση Ελλάδα του 2015, με μια κυβέρνηση που δεν είχε μέχρι πρότινος ευνοϊκή μεταχείριση από τα μίντια, το ζήτημα μοιραία ξανατίθεται. Τι θα γίνει με τον μιντιακό χάρτη;

Ads

Είκοσι έξι χρόνια μετά την πρώτη πολιτική ρύθμισή του, θα ανασυγκροτηθεί εκ βάθρων ο μιντιακός χάρτης; Θα ανοίξει πόλεμο η κυβέρνηση με τους μιντιάρχες ή προετοιμάζεται κι εκεί ένας «έντιμος συμβιβασμός»;

Ο άνθρωπος που έχει αναλάβει το έργο αυτό, ο υπουργός Επικράτειας Νίκος Παππάς, ήταν το καλοκαίρι του 1989 μόλις 13 ετών. Στην κυβέρνηση του Τζαννή Τζανετάκη, που άναψε το πράσινο φως για τη διαμόρφωση του μιντιακού τοπίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα, συμμετείχε ο τότε ενιαίος Συνασπισμός, με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο στο υπουργείο Εσωτερικών και τον Φώτη Κουβέλη στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Λίγο μετά, την εποχή της συγκυβέρνησης του Συνασπισμού με τη Νέα Δημοκρατία, ο Στέλιος Παππάς, στέλεχος του αντιδικτατορικού «Ρήγα» και πατέρας του Νίκου, είχε προτιμήσει τα δύσκολα, συντασσόμενος με τον Γιάννη Μπάνιά και μια χούφτα παλαιών συντρόφων του από το ΚΚΕ εσωτερικού.
Πιθανότατα ο σημερινός υπουργός Επικράτειας δεν έμαθε τότε λεπτομέρειες για το πώς άνοιξε ο δρόμος στο μιντιακό κατεστημένο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Αν ρωτούσε, θα μάθαινε ότι όλη τη «ζημιά» την έκανε το άρθρο 4 για την «άδεια μη κρατικής τηλεοράσεως» του νόμου 1866/89 και πιο συγκεκριμένα μια παράγραφός του: «Μεταξύ των κριτηρίων για τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας συνεκτιμώνται η πληρότητα και η ποιότητα του προγράμματος και η εμπειρία και παράδοση των μετόχων της εταιρείας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (…)». Τότε η είσοδος των ιδιωτικών καναλιών είχε παρουσιαστεί ως «πλουραλισμός» και «δημοκρατία». Σήμερα οι δύο αυτές λέξεις ακούγονται σαν ανέκδοτο για την ιδιωτική τηλεόραση…

Αυτή η παράγραφος αποδείχθηκε η μήτρα της δημιουργίας του «Μεγάλου Καναλιού» από την αφρόκρεμα του τότε εκδοτικού κόσμου: ο Χρήστος Λαμπράκης του ΔΟΛ, ο Γιώργος Μπόμπολας με τον Πήγασο, ο Κίτσος Τεγόπουλος της Ελευθεροτυπίας, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, που είχε κληρονομήσει τη μεταπολιτευτική Μεσημβρινή και ο Αριστείδης Αλαφούζος της Καθημερινής ένωσαν τις δυνάμεις τους. Ο τελευταίος ήταν ο νεότερος της εκδοτικής παρέας, καθώς τότε έκανε τα πρώτα του βήματα στο χώρο των ΜΜΕ, αλλά αξιοποίησε την ευκαιρία που του έδωσε η επιμονή του Λαμπράκη «να μετέχει στο σχήμα και ο Αλαφούζος».

Ads

imageΑπό το 1989 έως σήμερα έχουν περάσει 26 χρόνια. To Mega Channel δεν είναι πια το «Μεγάλο Κανάλι» κι έχουν αλλάξει πολλά, ακόμη και στη μετοχική σύνθεση της ιδιοκτήτριας εταιρείας του. Η εταιρεία Τηλέτυπος, που βρίσκεται εδώ και πολλά… τέρμινα σε καθεστώς επιτήρησης στο Χρηματιστήριο, έχει σήμερα δύο βασικούς μετόχους, τις εταιρείες Πήγασος και ΔΟΛ. Και οι δύο μαζί ελέγχουν ποσοστό μετοχών που υπερβαίνει ελαφρά το 55% – η οικογένεια Μπόμπολα κατέχει το 32%, ενώ το 23% είναι στα χέρια του Δημοσιογραφικού Οργανισμού… Ψυχάρη. Από εκεί και πέρα, στη μετοχική σύνθεση βρίσκει κανείς offshore συμφερόντων Βαρδινογιάννη (όρεξη να έχεις να μετράς…) και διάφορους εναλλασσόμενους μνηστήρες και… «χορηγούς». Στους τελευταίους και ο αλήστου μνήμης (ως προς τα media) Βίκτωρας Ρέστης.

Και σαν να μην έφτασαν στους μετόχους του Mega όλα τα… καλά της οικονομικής κατάρρευσης της αγοράς -άρα και των εσόδων από τη διαφήμιση και τις χορηγίες-, πλάκωσε και ο Ν. Παππάς. Ένα παλαιότερο tweet του 39χρονου υπουργού έγραφε: «Εάν η διαπλοκή του Έθνους νομίζει ότι θα κάνουμε γαργάρα το θέμα τηλεοπτικών αδειών και της δεοντολογίας κάνει MEGAλολάθος. Proxy war…».
Proxy war, λοιπόν, και τα κεφάλια μέσα; Μετά τις 25 Ιανουάριου, διεξάγεται ένα άτυπο μπρα-ντε-φερ μεταξύ των καναλιών και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που διαμηνύει ότι θέλει να φέρει αλλαγές στο μιντιακό -και, μέσω αυτού, και στο επιχειρηματικό- τοπίο. Η οικονομική δύναμη των επιχειρηματικών ομίλων με τις πολυσχιδείς δραστηριότητες, που συμπεριλαμβάνουν πλέον απαραίτητα και ένα πανελλαδικό μέσο ενημέρωσης (ή ειδικών αποστολών…), η διείσδυση και η επιρροή των ΜΜΕ και η διασύνδεσή τους με συμφέροντα έχουν τεθεί επί τάπητος, στο πλαίσιο της στρατηγικής της κλειστής ομάδας του Μαξίμου. Την υπόθεση της αναδιατάξης και ανασύνθεσης του μιντιακού τοπίου, αφού προηγουμένως οι μεγαλομέτοχοι δεχθούν τους όρους και τις προϋποθέσεις της νέας διακυβέρνησης, έχει αναλάβει ο Ν. Παππάς.

imageΗ επιλογή δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε ανώδυνη. Προηγούμενες κυβερνήσεις που εξήγγειλαν «πόλεμο στους νταβατζήδες» έμειναν στου δρόμου τα μισά. Δεν είναι καν βέβαιο αν ο Ν. Παππάς προτίθεται να φτάσει τον πόλεμο μέχρι τέλους ή αν ο πραγματικός του στόχος είναι να αναγκάσει τους μιντιάρχες να δώσουν ανταλλάγματα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ν. Παππάς ανήκει στο στενό επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα και έχει αρκετές προσωπικές φιλοδοξίες. Περισσότερο, σε αυτήν τη φάση, φαίνεται να τον ενδιαφέρει η μακροημέρευση του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, με όποιον τρόπο, και κυρίως μετά τη συμφωνία με τους εταίρους, που προφανώς θα είναι αρκετά επώδυνη για την ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Η διαμόρφωση ενός νέου τοπίου στα μίντια αποτελεί σημαντικό κομμάτι μιας τέτοιας στρατηγικής.
Οι πρώτες κινήσεις, πάντως, δείχνουν μια στάση πίεσης προς τους μιντιάρχες, που -ειδικά την τελευταία πενταετία- απολάμβαναν πλήρη ασυλία από τις κυβερνήσεις του μνημονίου. Το πρόσφατο μπες-βγες μελών της οικογένειας Μπόμπολα στα ανακριτικά γραφεία, τα δικαστικά μέγαρα και τις κάθε λογής αρμόδιες φορολογικές και εποπτικές αρχές, προφανώς είναι τμήμα αυτής της στρατηγικής «περικύκλωσης». Τα όπλα του Ν. Παππά σε κάθε περίπτωση είναι αιχμηρά: Από τη μια, τα ποσά που θα χρειαστεί να καταβάλουν τα κανάλια για τη νόμιμη αδειοδότησή τους, και από την άλλη οι συστημικές τράπεζες, που έχουν κλείσει τις στρόφιγγες της δανειοδότησης, αλλά και ο πρώην δικαστικός λειτουργός και νυν υπουργός αρμόδιος για θέματα διαφθοράς Παναγιώτης Νικολούδης, που καιροφυλακτεί στις γωνίες των διαδρομών του χρήματος.

imageΤο πρώτο όπλο βγήκε ήδη από τη φαρέτρα: η κυβέρνηση απαιτεί να καταβληθούν εντός του 2015 τα οφειλόμενα των καναλιών, δηλαδή όλα τα ποσά που συσσωρεύτηκαν τα τελευταία χρόνια και αντιστοιχούν στο ετήσιο αντάλλαγμα για χρήση συχνοτήτων -για την ακρίβεια, το «αντάλλαγμα Ελληνικού Δημοσίου για τη χρήση ορισμένων διαύλων ραδιοσυχνοτήτων από τους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας κατά τα έτη 2011, 2012, 2013 και 2014». Μόνο για το Mega το ποσό ξεπερνά τα 7 εκατ. ευρώ, την ίδια ώρα που για το Star -συμφερόντων Βαρδινογιάννη- φτάνει κοντά στα 4 εκατ. ευρώ. Πάνω-κάτω από τις… ίδιες τσέπες θα πρέπει να βγουν πάνω από 11 εκατ. ευρώ. Άραγε το κανάλι τα έχει αυτά τα χρήματα στα ταμειακά του διαθέσιμα; Κι αν ναι, προτίθεται να τακτοποιήσει τις εκκρεμότητές του με το κράτος;

Η απάντηση είναι περίπου αναμενόμενη. Με την πτώση στα διαφημιστικά έσοδα, τις προβλέψεις για το φόρο επί των τηλεοπτικών διαφημίσεων και τη σχεδόν αναπόφευκτη αύξηση του ποσοστού ΦΠΑ, η οικονομική ασφυξία στα τηλεοπτικά κανάλια θα είναι πλήρης. Αν σε αυτά τα «μαύρα μαντάτα» έρθει να προστεθεί και το κόστος για τη νόμιμη αδειοδότησή τους, τότε αντίο… ζωή ή μήπως αντίο… Mega;

Εκτός, βέβαια, κι αν επιτευχθεί ένας «έντιμος συμβιβασμός». Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η ρύθμιση για τις συχνότητες, που συνεχώς επικρέμεται ως απειλή, ακόμη δεν έχει πάρει σάρκα και οστά: ενώ συμπεριελήφθη στα μέτρα της επιστολής Βαρουφάκη προς τους «θεσμούς», δεν εμφανίστηκε στο νόμο για την ΕΡΤ, όπως αναμενόταν. Επόμενος σταθμός για την κατάθεσή της, το πολυνομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση ή κάποια στιγμή μέσα στο Μάη, όπως διαδίδεται τις τελευταίες μέρες. Η πολυαναμενόμενη ρύθμιση, σύμφωνα με τις ως τώρα πληροφορίες, θα περιλαμβάνει την προκήρυξη διαγωνισμού για όλες τις συχνότητες, και θα περιγράφει τις προϋποθέσεις που θα χρειάζεται κάποιος για να αποκτήσει (και να διατηρήσει) την άδεια: τις οικονομικές προϋποθέσεις, την ονομαστικοποίηση των μετοχών μέχρι φυσικό πρόσωπο (για να υπάρχει έλεγχος πόθεν έσχες), την τεχνική αρτιότητα, την ποιότητα του προγράμματος και τις θέσεις εργασίας. Αγκάθι για τους σημερινούς καναλάρχες φαίνεται να είναι το ότι, όπως ακούγεται, η ρύθμιση δεν θα δώσει προτεραιότητα, ούτε κάποιου είδους «μπόνους» σε όσους ήδη κατέχουν άδεια, άρα στα υπάρχοντα κανάλια. Η αγορά ανοίγει και οι όροι θα είναι ίδιοι για όλους, διαμηνύουν τα κυβερνητικά στελέχη.

Σανίδα σωτηρίας οι συγχωνεύσεις

imageΛίγες μέρες πριν από τις… περιπέτειες του Λεωνίδα Μπόμπολα στα ανακριτικά γραφεία, πολλά ήταν τα blogs που όλως τυχαίως τρελάθηκαν με το ενδιαφέρον -όπως ανέφεραν- του Θεοχάρη Φιλιππόπουλου για τα μετοχικά του Mega Channel. Πρόκειται για τον γιο του Αλέκου Φιλιππόπουλου, του δημιουργού και διευθυντή του Έθνους, της πρώτης ελληνικής εφημερίδας σε σχήμα tabloid. Ο Θεοχάρης υπηρετούσε ακόμη τη θητεία του, όταν ο πατέρας του έφυγε από την εκδοτική αυτοκρατορία της οικογένειας Μπόμπολα και έφτιαξε ένα οικονομικό περιοδικό, το Κεφάλαιο. Ο πατέρας πρόλαβε να βγάλει και εφημερίδα, ενώ ο γιος, χωρίς άλλη εκδοτική εμπειρία, κατάφερε να διαχειριστεί διεθνείς τίτλους περιοδικών και δύσκολες σχέσεις με ισχυρούς μετόχους. Ο έλεγχος των μετοχών της εταιρείας Αττικές Εκδόσεις ανήκε από χρόνια στην επικράτεια των συμφερόντων της ευρύτερης οικογένειας Βαρδινογιάννη.

Το σενάριο που θέλει τον Θεοχάρη και τις Αττικές Εκδόσεις να μπαίνουν στον περίβολο του Mega, φαίνεται αρκετά πιστευτό.

Και η σχέση της εταιρείας του με τα συμφέροντα της οικογένειας Βαρδινογιάννη επαναφέρει στο προσκήνιο το ενδεχόμενο της συγχώνευσης Mega και Star. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που θα μετρήσει είναι ένα: Ποιος θα είναι, από την πλευρά του Μεγάλου Καναλιού και των συμφερόντων του, ο συνομιλητής με την κυβέρνηση; Τόσο η πλευρά Ψυχάρη, όσο και η πλευρά Μπόμπολα δεν έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία για το Μαξίμου.

Φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα έβλεπε με καλό μάτι την ιδέα της συγχώνευσης των καναλιών, στο βαθμό που θα μπορούσε να παρακολουθήσει από κοντά μια τέτοια εξέλιξη… Διαφορετικά, με κλειστές τις στρόφιγγες των συστημικών τραπεζών και τον πανταχού παρόντα Νικολούδη σε διαρκή εγρήγορση, οι επιλογές των καναλαρχών είναι από ελάχιστες έως μηδενικές… Με λίγα λόγια: συγχωνεύσεις με είσοδο νέων μετόχων ή τα σωσίβια στη θάλασσα κι ο σώζων “εαυτόν σωθήτω; Το σενάριο της συγχώνευσης με νέα επενδυτική πανστρατιά (αναζητούνται ήδη νέοι επενδυτές που να έχουν νόμιμα διαθέσιμα άνω του 1 εκατ. ευρώ) φαίνεται να επικρατεί στο Mega και είναι εξέλιξη που θα συμπαρασύρει και το Star.

Πίεση προσπαθεί να ασκήσει η κυβέρνηση και στον ΔΟΛ του Σταύρου Ψυχάρη, ο οποίος βρίσκεται ενώπιον αναγκαστικών κινήσεων που δεν αρέσουν και τόσο στον πρώην ισχυρό άνδρα της μιντιακής πιάτσας. Ο ΔΟΛ έχει σαφώς το μεγαλύτερο ειδικό βάρος συγκρινόμενος με τους άμεσους ανταγωνιστές του, οι οποίοι εξαντλούνται στο Πρώτο Θέμα, που εξακολουθεί να έχει την πρωτοκαθεδρία, αλλά και την Καθημερινή, με την ισχυρή κεφαλαιακή βάση (λόγω επενδύσεων στην ποντοπόρο ναυτιλία).

Αυτό που ενοχλεί ιδιαίτερα τους παλιούς μιντιάρχες είναι η σκέψη ότι θα δοθούν άδειες και σε άλλους επιχειρηματίες – με την ψηφιακή εκπομπή, εκτινάσσεται αυτόματα ο αριθμός των αδειών συχνοτήτων που θα μπορεί να διαθέσει η κυβέρνηση. Οι καινούριοι του μιντιακού χάρτη είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι θα προέλθουν από το χώρο του ποδοσφαίρου, αλλά και της αγοράς του online στοιχηματισμού. Ακούγεται έντονα το όνομα του Δημήτρη Γιαννακόπουλου -ίσως με τη σύμφωνη γνώμη του Βαρδινογιάννη- αλλά και του εφοπλιστή Γιάννη Καραγιώργη, ο οποίος ήδη αγοράζει περιφερειακούς σταθμούς. Έντονο ενδιαφέρον γι’ αυτή την αγορά έχουν επίσης η Γιάννα Αγγελοπούλου, η Μαριάννα Λάτση και ο Βαγγέλης Μαρινάκης – δέχεται εισηγήσεις κυρίως από «αστέρες» που θέλουν να βρουν δουλειά στην TV.

Και οι τρεις δεν έκρυψαν ποτέ τη διάθεσή τους να είναι παρόντες στο χώρο των μίντια και ίσως η αναδιάταξη του σκηνικού να τους δώσει την ευκαιρία, ανάλογα βέβαια με το τίμημα που θα καθορίσει η κυβέρνηση για τις νέες τηλεοπτικές άδειες.
Θα υπάρξει νέο ’89;

imageΤα ερωτήματα σχετικά με τη στάση που θα τηρήσει η κυβέρνηση και ο Νίκος Παππάς είναι πολλά και η εμπειρία από χαριστικές αποφάσεις προηγούμενων κυβερνήσεων μοιραία κάνει τους πολίτες να αντιμετωπίζουν τις εξαγγελίες της κυβέρνησης με επιφυλακτικότητα. Οι διαγωνισμοί για τις τηλεοπτικές άδειες αναμένεται να αποφέρουν περίπου 350 εκατ. ευρώ στα ταμεία του κράτους, αν όμως συνυπολογιστούν σε αυτά και τα διαφημιστικά έσοδα, τελικά μπορεί να φτάσουν ή να ξεπεράσουν τα 400 εκατ. ευρώ. Διόλου ευκαταφρόνητο ποσό, ειδικά σε αυτήν τη φάση της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους. Πάντως υπάρχουν και οι γνώστες της αγοράς, που υποστηρίζουν ότι τα 350 εκατ. ευρώ είναι πολύ δύσκολο να τα βρουν.

Πόσο μακριά θα φτάσει η κυβέρνηση και πώς θα αντιδράσουν οι μιντιάρχες; Για την ώρα, τηρούν στάση αναμονής στο συγκεκριμένο θέμα. Κάποιες πρώιμες φωνές έκαναν λόγο για απώλειες θέσεων εργασίας, ενώ ο «πόλεμος» που εξαπολύεται συχνά εναντίον υπουργών της κυβέρνησης, προφανώς δεν είναι άσχετος με το όλο θέμα.

Σε κάθε περίπτωση το «νέο ’89» θα είναι μιντιακό, με την Αριστερά (με ή χωρίς εισαγωγικά) να βρίσκεται στο Μέγαρο Μαξίμου και να έχει στις πλάτες της μια ιστορική ευκαιρία να εξορθολογήσει το παιχνίδι… Αν το κάνει, τα κανάλια και οι μιντιάρχες είτε θα αποφασίσουν να συνετιστούν για να ζήσουν ή θα προσχωρήσουν με χαρακτηριστική καθυστέρηση στο κίνημα «Δεν Πληρώνω», που τόσο λοιδόρησαν από τα δελτία τους.

Πηγή: UnFollow